روز آخرت نامه عمل را چگونه دریافت می‌کنیم‌؟

سلام خدمت شما پرسشگر محترم درباره اين‌که نامه عمل انسان در قيامت چگونه به ما تحويل داده مي‌شود ديدگاه‌هاي متعددي توسط مفسران ارائه شده است از جمله: 1. قرآن‌کريم معارف خود را در غالب‌هاي مختلف با عبارت‌هاي مختلف بيان مي‌کند اختلاف تعابير قرآن‌کريم حکيمانه است اين طور نيست که براساس اشتباه يا نقل به معنا کلمات با عبارت‌هاي مختلف آمده باشد بلکه در هر مورد متناسب با ويژگي‌هاي همان مورد عبارت به صورت خاصي بيان شده است. قيامت داراي پنجاه موقف است برخي اختلاف را در تعابير قرآن درباره قيامت به مواقف مختلف بر مي‌گردد و معتقدند اين تفاوت در تعبير ناشي از مراحل مختلف سير انسان در قيامت و سفر آخرتي انسان در برزخ و قيامت است توضيح اينکه براي قيامت پنجاه موقف يا ايستگاه وجود دارد که در هريک بنابر نحوه عملکرد شخص بايد در امور مختلف مورد بازپرسي قرار گيرد در اين مواقف حالات و نحوه بازپرسي و رسيدگي به عملکرد اشخاص متفاوت است برخي اين تفاوت را به تفاوت در عبادات مختلف و احکام الهي مستند کرده‌اند. در برخي از تفاسير به همين روش، شبهه اين آيات پاسخ داده شده است[3]. به اين صورت که معتقدند انسان در دو موقف از مواقف قيامت نامه عمل خود را دريافت مي‌کند در يکي از مواقف از سمت چپ و در موقف ديگر از پشت سر. 2. برخي از مفسران به گونه‌اي ديگر به اين شبهه و مانند آن پاسخ داده‌اند و درصدد نشان دادن تصويري از حال تبهکاران‌اند که هر دو آيه با هم در مورد آن‌ها محقق مي‌شود. در بسياري موارد داشتن تصوير درستي از مسأله در حل آن بسيار مؤثر خواهد بود به اين صورت که در برخي موارد آنچه اتفاق مي‌افتد ترکيبي از همه صورت‌هاي مطرح در قرآن است و خداوند در هر بخش به گوشه‌اي از آن اشاره مي‌کند مثل پرسش مورد نظر که برخي معتقدند دستان مجرمان در روز قيامت از پشت بسته شده است و کارنامه آنها از پشت سر به دست چپ آنها داده مي‌شود و لذا در برخي مواضع بنا به حکمتي از تعيين دست گيرنده و در برخي ديگر از جهتي که کارنامه را دريافت مي‌کنند سخن گفته شده است[4]. 3. برخي ديگر از مفسران افراد بدعاقبت را در قيامت دو دسته تقسيم کرده‌اند عده‌اي که نامه عمل خود را با دست چپشان مي‌گيرند و عده‌اي ديگر که نامه عمل را از پشت سر دريافت مي‌کنند که منافاتي هم با هم ندارند[5]. 4. برخي ديگر تعبير دريافت نامه از سمت چپ را تعبيري مجازي مي‌دانند و معتقدند همين که با ناراحتي و ترس از رسوايي در درگاه الهي نمي‌خواهند کارنامه خود را دريافت کنند خداوند از آن به دريافت از پشت سر و يا سمت چپ تعبير کرده است لذا نيازي به جمع‌هايي که مفسران گفته‌اند نيست همان‌طور که درباره نيکان آورده است که وقتي اعمال خود را مي‌يابند مسرور و شادمان مي‌گردند؛ از اين شادي به دريافت از يمين تعبير شده است به عبارت ديگر چپ و راست در قيامت بيان‌گر جهت نيست بلکه ارزشي و بيان‌گر وضعيت نهايي اشخاص مي‌باشد[6]. 5. برخي نگاه ديگري به اين آيات دارند آن‌ها معتقدند پشت سر، آن جهتي است که انسان با تلاش ذاتي و دروني خود، از‌ ميان جاذبه‌هاي متضاد آن مي‌گذرد و آن‌ را پشت سر مي‌گذارد و به سوي مقامات برتر و دريافت حقايق ربوبي روي مي‌آورد، پس کسي نامه عمل خود را از پشت سر مي‌گيرند که با اين تلاش فطري و ذاتي که بالاخره از تنگناي محدود غرايز و انگيزه‌هاي پست عبور مي‌کند اگر دلش در بندهاي اوهام و شهوات دوران گذشته باشد و روي انديشه‌اش به پشت سر و به سوي تأمين هواها باشد، ديوان و صفحات اعمالش در اين جهت و از وراء گذشته‌هايي که از آن روي گردانده به او پيوسته و به سويش آورده مي‌شود. با اين بيان‌جهت دريافت نامه در قيامت دلالت بر روش و جهت زندگي در دنيا دارد و کسي که در اين جهان به خوبي و نيکي زندگي مي‌کند و از اهل‌ يمين است در قيامت‌ ‌نامه عمل را از جهت راست خود دريافت مي‌کند (فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ کِتابَهُ بِيَمينِهِ)[7]، «و اما هر کس نامه‏ (عمل) او به دست راستش داده شود» و کسي که در زندگي دنيايي خود بنده شهوات و اوهام بوده است نامه‌‌اي تيره دارد و در قيامت نامه عمل خود را از پشت سرش دريافت مي‌کند[8]. نتيجه اولاً قرآن‌کريم اختلاف و تعارض حقيقي و واقعي ندارد بلکه اين تعارض‌ها ظاهري و بدوي است. ثانياً اختلاف در نحوه دريافت نامه عمل تبه‌کاران با وجوه مختلفي قابل جمع و توضيح است که به گوشه‌هايي از آن اشاره شد. کتاب‌هايي براي مطالعه 1. معاد در قرآن مجلدات 4 و 5 از تفسير موضوعي آيت الله جوادي آملي 2. معاد از ديدگاه علامه طباطبايي 3. پيام قرآن، جلدهاي معاد، آيت الله مکارم شيرازي [1]. انشقاق / 10. [2]. حاقه / 25. [3]. الميزان، ج 20، ص 403. [4]. تفسير نمونه، ج 26، ص 308. [5]. مفاتيح الغيب، ج 31، ص 100. [6]. تفسير الکاشف، ج 7، ص 541. [7]. انشقاق/ 7. [8]. پرتوي از قرآن، ج 3، ص 294.