معنای برده‌داری چیست و چند نوع است؟

در اين مورد مي‌توان برده‌داري را به دو دوره تقسيم کرد: الف: برده‌داري دوران قديم در اعصار گذشته برده عبارت بود از انساني که در مالکيت انسان ديگر قرار مي‌گرفت و همه ابعاد وجودي او اعم از بدن، فرزندان، اموال و حتي عقايد او تحت تسلط مالک قرار مي‌گرفت. ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً عَبْداً مَّمْلُوکاً لَايَقْدِرُ عَلَى‏ شَيْ‏ءٍ1 «خدا مثلى زده: برده‏اى زر خريد، که توانايى بر هيچ چيزى ندارد». به صورتي که گمان مي‌شد بردگان هم‌چون گوسفندي در اختيار مالک خويش هستند به طوري که مي‌توانند به راحتي آن‌ها را به قتل برسانند. و هيچ حقوقي براي آن‌ها قايل نبودند. بردگان معمولاً از طريق اسارت در جنگ به دست مي‌آمدند يا بدهکاراني که قدرت اداي بدهي نداشتند برده مي‌شدند سپس خريد و فروش شده و يا فرزنداني به دنيا مي‌آوردند که برده به شمار مي‌آمدند. مهم‌ترين ويژگي اين نوع بردگي آن بود که انسان را از انسانيت خويش ساقط و در حد يک حيوان تنزّل مي‌داد. تذکر: در برده‌داري سنتي گاهي برده بودن با بنده بودن همراه مي‌شد و بردگان به پرستش مالکان خويش که فرعون‌ها و پادشاهان بودند مي‌پرداختند. که در اين مورد قرآن اشاره مي‌کند که فرعونيان بني‌اسرائيل را به بندگي گرفته بودند. Pوَتِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِي إِسْرَائِيلَO[2]؛ «و [آيا] اين نعمتى است که منّت آن را بر من مى‏گذارى که بنى اسرائيل (= فرزندان يعقوب) را بنده‏ى خود ساخته‏اى؟!». البته مفهوم برده‌داري بعد از اسلام تغيير يافت و بردگان داراي حقوق و احترام شدند (در ادامه آيات و روايات خواهد آمد) که در معرض آزادي قرار دارند بنابراين مفهوم برده قبل و بعد اسلام تغيير اساسي يافت. ب) برده‌داري عصر جديد در عصر مدرنيته به ظاهر دوران برده‌داري سنتي به پايان رسيده است اما برده‌داري به صورت‌هاي ديگري رخ نموده است. اساس برده‌داري جديد بر تدليس و نيرنگ است به خلاف برده‌داري قديم که بر اساس قدرت و تسلط بود. از جمله: الف) استعمار فرهنگي ب) استثمار اقتصادي ج) بهره‌کشي جنسي از زنان د) حکومت‌هاي کمونيستي و ... در اين نوع جديد برده‌داري به ظاهر افراد آزاد هستند اما در مقابل حق الزحمه‌اي ناچيز و گاهي بدون مزد تحت تسلط ديگران در مي‌آيند و حتي به صورت غيررسمي بين مراکز خريد و فروش مي‌شوند. [1]. نحل/75. [2]. شعراء/22.