چرا باید زنان حجاب داشته باشند

سلام وقت شما بخير
نخست بايد دانست؛ جهان هستي هدفمند است و از کوچک‌ترين تا بزرگ‌ترين موجودات بر اساس هدف تعيين شده در حرکت هستند. حجاب و پوشش به عنوان يک حکم الهي که از سوي شارع حکيم، عليم و خبير تشريع شده نيز هدفمند مي‌باشد و بررسي چرايي آن مي‌تواند در پذيرش اين حکم الهي مؤثر باشد.
البته همه حکمت هاي تشريع احکام براي هيچ کس جز خداوند معلوم نيست، ولي در آيات و روايات به نکاتي اشاره گرديده که از آنها مي توان به چرايي تشريع حکم حجاب از سوي خداوند متعال پي برد؛ که در اينجا به برخي از آنها اشاره مي نماييم:
1. پيشگيري از طمع ورزي افراد بيمار دل
در آيه 32 از سوره احزاب، خطاب به زنان پيامبر(ص) – که در واقع خطاب به همه زن ها است – يکي از فلسفه هاي حجاب چنين آمده است:
«يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذي في قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوف»؛ «اي همسران پيامبر! شما همچون يکي از آنان معمولي نيستيد اگر تقوا پيشه کنيد؛ پس به گونه اي هوس انگيز سخن نگوييد که بيماردلان در شما طمع کنند، و سخن شايسته بگوييد!»
روشن است زني که حجاب خود را رعايت نمي کند يا با ناز و کرشمه با مردان نامحرم سخن مي گويد، باعث مي شود افراد بيمار دل در او طمع کنند اگرچه خودش چنين هدفي نداشته باشند، اما زنان محجبه با رعايت حجاب خود پيام حيا و عفاف را به مخاطب خود ارسال مي کنند.
شايد به همين جهت است که پيامبر اکرم(ص) مي فرمايد:
«إِنَّمَا مَثَلُ الْمَرْأَةِ الصَّالِحَةِ مَثَلُ الْغُرَابِ الْأَعْصَمِ الَّذِي لَا يَکَادُ يُقْدَرُ عَلَيْهِ قِيلَ وَ مَا الْغُرَابُ الْأَعْصَمُ الَّذِي لَا يَکَادُ يُقْدَرُ عَلَيْهِ قَالَ الْأَبْيَضُ إِحْدَي رِجْلَيْهِ»1«به درستي که زن وارسته و صالح مانند کلاغ اعصم2است که هرگز قدرت و توانايي تسلط بر او نيست»
2. شناخته شدن زنان عفيف و ايجاد مصونيت براي زنان

از ديگر عللي که در آيات حجاب به چشم مي خورد شناخته شدن زنان عفيف و ايجاد مصونيت براي آنان است تا به واسطه رعايت حجاب مورد آزار قرار نگيرند آنجا که خداوند متعال در تعليل حکم حجاب فرموده است:

«ذلِکَ أَدْني أَنْ يُعْرَفْنَ َ فَلا يُؤْذَيْنَ…»3«اين کار براي اين‌که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند بهتر است»

تفسير قمي ذيل اين آيه آورده است: در صدر اسلام زنان مسلمان به مسجد مي رفتند و پشت سر پيامبر(ص) نماز مي گذاردند، هنگام شب موقعي که براي نماز مغرب و عشا مي رفتند، بعضي از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها مي نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مي دادند و مزاحم آنان مي شدند، آيه فوق نازل شد و به آنها دستور داد حجاب خود را به‌طور کامل رعايت کنند تا به پاکي و خوبي شناخته شوند، و کسي بهانه مزاحمت پيدا نکند.4

علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي نويسد: پوشاندن همه بدن به شناخته شدن به اين‌که اهل عفت و حجاب و صلاح و سدادند نزديک تر است، در نتيجه وقتي به اين عنوان شناخته شدند، ديگر اذيت نمي شوند، يعني اهل فسق و فجور متعرض آنان نمي گردند.5

زماني اين فلسفه الهي براي ما نمود بهتري پيدا مي کند که مي بينيم کشورهاي غربي به دليل عدم رعايت پوشش مناسب هم اکنون از معضل آزار و اذيت جنسي زنان رنج مي برند، در يک پژوهش تصادفي در ايالات متحده آمريکا که اکنون به‌عنوان يک تحقيق کلاسيک به حساب مي آيد معلوم شد «به دليل وجود عرياني، برهنگي و بي مبالاتي در ظاهر و رفتار زنان 42 درصد از ده هزار پرسش شونده زن گفته اند که در محل کار خود مورد مزاحمت جنسي قرار مي گيرند»6

3. پاکي دل از وسوسه هاي شيطاني

از ديگر فلسفه هاي حجاب که در آيات قرآن بدان اشاره شده طهارت و پاکي دل از وسوسه هاي شيطاني است قرآن کريم مي‌فرمايد:

«ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»7 «اين کار براي پاکي دل‌هاي شما و آنها بهتر است!»

نوع پوشش و حرکات افراد به ديگران پيام‌هايي را ارسال مي نمايد و به تعبير شهيد مطهري: «حرکات و سکنات انسان گاهي زبان دار است. گاهي وضع لباس، راه رفتن، سخن گفتن زن معن دار است و به زبانِ بي زباني مي گويد:

دلت را به من بده، در آرزوي من باش، مرا تعقيب کن؛ گاهي بر عکس، با زبان بي زباني مي گويد: دست تعرّض از اين حريم کوتاه است»8

از همين‌رو هرگاه پوشش و ديگر رفتار زنان به صورت صحيح باشد، زمينه هاي تحريک جنسي از ميان برداشته شود ديگر راهي براي نفوذ شيطان باقي نمي ماند و دل زنان و مردان از وسوسه هاي شيطاني پاک خواهد بود.9

4. تضمين سلامت رواني جامعه

در شأن نزول آيات حجاب از امام باقر(عليه السلام) چنين نقل شده است که جواني در مسير خود با زني روبه‌رو شد. چهره آن زن نظر آن جوان را به خود جلب کرد تا اين‌که وارد کوچه تنگي شد باز همچنان به پشت سر خود نگاه مي کرد ناگهان به ديوار خورد و صورتش شکافت!

آنچه که از اين ‌روايت به دست مي آيد آن است که يکي از فلسفه هاي تشريع پوشش و حجاب در تمام ابعاد ارتباطات، تضمين سلامت رواني و جسمي و جنسي جامعه مي باشد.10

5. حفظ زيبايي و طراوت زن

از ديگر فلسفه هاي وجوب حجاب که مي توان از روايات استنباط نمود حفظ زيبايي و طراوت جسمي زنان مي باشد و همچون گوهر در صدف از غبارها و کدورت‌ها پاک مي‌ماند.

حضرت علي(عليه السلام) فرموده اند:

«صِيَانَةُ المَرْأَةِ أَنْعَمُ لِحَالِهَا وَ أَدْوَمُ لِجَمَالِهَا»11 «نگهداري و پوشيدگي زن (با توجه به موقعيت روحي و جسمي‌اش) براي او بهتر است و زيبايي‌اش را پايدارتر مي سازد»

6. صيانت از مقام و منزلت زن

يکي از ويژگي هاي زن جذابيت جنس زن است. جسم زن همواره براي مرد جذابيت داشته و مرد هميشه دنبال تصاحب آن بوده اما زن تنها زيبايي و جذابيت جنسي نيست بلکه يک شخصيت و هويت انساني با همان کرامت انساني مي باشد.

حجاب با پوشاندن جذابيت ها و زيبايي هاي ظاهري زن باعث مي شود که توجه ها به سمت شخصيت انساني زن جلب شود و تمرکز نگاه ها از ظاهر به باطن کشيده شود.12

بر همين اساس حفظ پوشش به نوعي احترام گذاردن به شخصيت زن مي باشد. به گونه‌اي که بيش از اين‌که دل‌ربايي‌هاي او جذابيت داشته باشد، لياقت‌هاي علمي و شخصيت زن مورد توجه قرار مي‌گيرد.13

7. تسريع در ازدواج

از ديگر کارکردهاي حجاب تسريع در ازدواج دختران مي باشد چرا که در صورت رعايت حجاب و پوشيده بودن زيبايي هاي زنان سطح توقعات مردان پايين آمده و در انتخاب همسر دچار مشکل نخواهند شد اما اگر زنان و دختران حجاب را رعايت ننمايند مردان با ديدن انواع زيبايي هايي که در زنان و دختران محيط اطرافشان وجود دارد انتظار دارند تمامي ويژگي هاي مثبت موجود در زنان ديگر در همسر آينده وي نيز وجود داشته باشد و اين امر قدرت انتخاب مرد را کاهش داده و فرصت ازدواج را از دختران سلب مي نمايد به خصوص اين‌که برخي از زنان از لحاظ ظاهري بهره کمتري از زيبايي دارند.

8. افزايش مطلوبيت در برابر مردان

دسترسي بدون دردسر و راحت به زن باعث بي ارزشي او مي شود و برعکس هر چه‌قدر وصال براي مرد سخت تر باشد ارزشش بيشتر خواهد بود. يکي از کارکردهاي حجاب همين است. قرار دادن حائلي بين زن و مرد باعث سخت تر شدن دسترسي مرد به زن و در نتيجه خواستني تر شدن زن مي شود.

مفهوم عشق به معناي واقعي نيز در سايه همين منطق شکل مي گيرد. اساساً مردان بيشتر به زني عشق مي ورزند که عفت و وقار بيشتري داشته باشد و خود را به‌راحتي در اختيار او قرار ندهد.14

راسل در اين باره مي گويد: تصور من بر اين است که اگر مردي به سهولت به زني دست يابد، احساس آن مرد به آن زن يک نوع احساس عاشقانه عميق نمي تواند باشد.15
شهيد مطهري نيز حجاب را مايه افزايش محبوبيت زن در برابر مرد دانسته و مي گويد:

«حيا و عفاف و ستر و پوشش تدبيري است که خود زن با يک نوع الهام براي گرانبهاکردن خود و حفظ موقعيت خود در برابر مرد به کار برده است.

زن، با هوش فطري و با يک حس مخصوص به خود دريافته است که نقطه ضعف مرد در همان نيازي است که خلقت در وجود مرد نهاده است که او را مظهر عشق و طلب و زن را مظهر معشوقيّت و مطلوبيّت قرار داده است، بنابراين زن نبايد خود را رايگان کند بلکه بايست آتش عشق و طلب مرد را تيزتر کند و درنتيجه مقام و موقع خود را بالا برد».16

9. تضمين کننده سلامت جسماني

حجاب زمينه فساد را که عامل اصلي بيماري هاي مقاربتي است را از بين مي برد و از اين طريق نقش خود را در سلامت جسماني افراد جامعه ايفا مي نمايد17 علاوه بر اين از آنجا که يکي از ويژگي هاي مو، جذب هوا و ميکروب‌هاي هوازي است، وجود حجاب موجب مي شود که زنان – که معمولاً موهاي بلندي دارند – از اين امر در مصونيت باشند مخصوصاً براي زنان شاغل که در بيرون از خانه فعاليت بيشتري دارند.18

10. حضور سالم در اجتماع

اسلام با طرح پوشش زن در حقيقت جواز حضور در اجتماع او را رقم زده است و با دستورات حکيمانه و راهگشايي که در چگونگي منش و روش او ارائه داده زمينه حضور سالم و امن زنان در اجتماع را فراهم نموده است.

11. حفظ و استحکام نظام خانواده

مهمترين کارکرد حجاب، نقشي است که در پايبندي همسران به پيمان مقدّس ازدواج دارد. زيرا حجاب و پوشش باعث مي شود زن از نگاه هاي آلوده مردان هوس باز و گرفتار شدن به دام عشق هاي آزاد محفوظ بماند و به زندگي و خانواده خود وفادار باشد.

از طرف ديگر شيوع بي حجابي و بي بندوباري، باعث مي شود شوهران به جاي توجّه و محبت به همسران شان، به دنبال لذّت جويي از زنان آرايش کرده کوچه و بازار باشند و زنان نيز از جلوه‌گري و طنّازي براي به دام انداختن مردان بيگانه، ابايي نداشته باشند و در نتيجه عشق و علاقه بين همسران از بين رفته و باعث فروپاشي خانواده شود.

12. افزايش بهره‌وري اقتصادي

لازمه افزايش بهره‌وري، ايجاد فضايي مناسب در محيط کار جهت تمرکز بر فعاليت هاي کاري مي باشد و به هر مقدار اين فضا آماده تر باشد بهره‌وري نيز افزايش خواهد يافت.

اسلام با التفات ويژه به مسئله حجاب و پوشش زنان در محيط کار مي خواهد که محيط اجتماع از لذت هاي ناهنجار جنسي، پاک شده و زمينه براي فعاليت کارکنان در محيطي سالم و بدون حاشيه فراهم گردد. به يقين اگر کشورهاي پيشرفته غربي نيز به اين مسئله توجه مي نمودند بهره‌وري بيشتري را در محيط هاي کاري کسب مي نمودند.

13. کاهش هزينه‌هاي مدگرايي

استفاده از حجاب و پوشش به ويژه در شکل چادر مشکي به دليل سادگي و ايجاد يک‌دستي در پوشش بانوان در بيرون منزل، مي تواند در بعد اقتصادي نيز تأثير مثبت در کاهش تقاضاي مدپرستي بانوان داشته باشد چرا که پوشش ساده چادر که مي تواند جايگاه اجتماعي زن را بدون هيچ دغدغه اقتصادي تا مدت ها حفظ نمايد اما اگر همين پوشش ساده و کم هزينه کنار گذاشته شود هزينه هاي زيادي همچون :

خريد لوازم آرايش و مانتوهايي که هر از چندگاهي تغيير مد مي يابد زن را به ناچار در چرخه افزايش هزينه هاي زندگي مي کشاند.

14. حفظ هويت اسلامي و مبارزه با تهاجم فرهنگي

امروزه حجاب نمايانگر هويت اسلامي بوده و به عنوان پرچم اسلام شناخته مي شود که مسئوليت به دوش کشيدن آن را زنان مسلمان به عهده دارند.

به کار بردن حجاب از سوي زنان در کشورهاي مختلف به ويژه در کشورهاي غربي که به طور آشکار بر عليه مسلمانان مبارزه مي نمايند و افزايش روز افزون زنان محجبه نشان‌دهنده قدرت معنوي، شکست‌ناپذيري و گسترش دين اسلام علي‌رغم تلاش هاي شبانه روزي دشمنان بوده و يأس و نا اميدي آنها را به دنبال خواهد داشت.

رعايت حجاب مي تواند بهترين ابزار بر عليه تهاجم فرهنگي قلمداد گردد.

15. حجاب و احساس ارزشمندي

از نظر روان شناسي، قطعي ترين عامل رشد انسان، «ميزان ارزشي» است که هر فرد براي خود قائل است . به عبارت بهتر، نافذترين عامل رشد رواني و شخصيتي انسان، سطح حرمت خود (esteem – Self) او است.

درجه ارزيابي فرد از خود، حرمت خود خوانده مي شود و در واقع باز خوردي از مورد قبول بودن و مورد قبول نبودن به شمار مي آيد. اين قضاوت در قالب رفتارهاي کلامي و غيرکلامي بروز مي کند و گستره اي است که فرد خود را در آن پهنه توانا، مهم، موفق و با ارزش و يا ناموفق و بي ارزش مي داند.19

انسان برخوردار از حجاب، با دور نگه داشتن خود از دسترس ديگران، سطح ارزش مندي خود را ارتقا مي بخشد تا آن جا که مرد، نيازمندانه به آستان وي روي مي آورد.

بي ترديد اگر زنان اين مفهوم را به‌طور کامل درک کنند، به پوشيده داشتن و مخفي ساختن پيکر خويش بيشتر گرايش نشان مي دهند20و پي خواهند برد که راه احساس ارزش مندي، در دسترس و مقبول بودن لحظه به لحظه نيست.

راسل مي گويد: از لحاظ هنري، مايه تأسف است که بتوان به آساني به زنان دست يافت.

ويل دورانت نيز مي گويد: آنچه مي جوييم و نيابيم، عزيز و گران بها مي گردد.21

ويليام جيمز به صراحت توصيه مي کند: زنان عزّت و احترامشان به اين است که به دنبال مردان نروند، خود را مبتذل نکنند و خود را از دسترس مردان، دور نگه‌دارند.

16. بي حجابي، فرياد حقارت

بي حجاب در انديشه نمايش خود و زيبايي خويش است. اين امر که عقده حقارت (inferority complex) انسان را مي نماياند، زمينه رشد و تعالي وي را نابود مي سازد؛ در حالي که زن مانند مرد يک انسان است و بايد از نظر انساني رشد و تکامل يابد.

کسي که با نمايش زيبايي خود و گزينش پوششي ويژه در انديشه جلب نظر ديگران به سر مي برد، در حقيقت مي خواهد با تکيه بر جذابيت هاي ظاهري خويش و نه اصالت ها و ارزش هاي متعالي خود، جايي در جامعه بيابد. در واقع او از اين طريق اعلام مي دارد، آنچه برايش اصل است و اهميت دارد، «زن بودن» او است نه انسانيت و انديشه و لياقت و کارآيي اش.

چنين فردي قبل از همه اسير خويش است و به مغازه داري شبيه است که پيوسته در انديشه تزيين ظاهر و تغيير دکور خود به سر مي برد و فرصت پرداختن به آرزوهاي بزرگ تر را نمي‌يابد.22
17. حجاب و افزايش اعتماد بنفس

رعايت مسئله عفاف و حجاب در بهداشت روان افراد بسيار تأثيرگذار است. به‌طوري که اضطراب و نگراني را کم کرده، و موجب بالا رفتن اعتماد به نفس اشخاص مي گردد.

جديدترين تحقيقات نشان داده زناني که مايل به نشان دادن خود به مردان غريبه هستند، به توانايي هاي دروني خودشان اعتماد کافي ندارند و از همين‌رو به‌سمت استفاده از جاذبه هاي ظاهري روي مي آورند.
پي نوشت ها
1. الکافي (ط – الإسلامية)، ج 5، 515، باب في قلة الصلاح في النساء…، ص 514.

2. نوع کميابي از کلاغ که داراي يک پاي سفيد مي باشد.

3. احزاب (33)، ‌آيه 59.

4. علي بن ابراهيم قمي، تفسير القمي، مکتبة الهدي، نجف، 1387 ق، ج 2، ص 199.

5. ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص 510.

6.سويزي، مهري، چرايي حجاب و عفاف، تهران، مرکز امور زنان و خانواده نهاد رياست جمهوري، 1387ش، اول، ص 92 به نقل از «بهداشت رواني» گارن جي گارسون، ترجمه خديجه ابوالمعالي و هايده صابري، انتشارات ساوالان، ج اول، 1379، ص 130.

7. احزاب (33)،‌ آيه 53.

8. مطهري، مرتضي، مسئله حجاب، ص 163.

9.طيبي، ناهيد، عطر عفاف، قم، انتشارات جامعة الزهرا(سلام الله عليه)، 1386 ش، اول، ص 149 – 160.

10. همان.

11. تصنيف غرر الحکم و درر الکلم، ص 405.

12.اقبالي، ابوالفضل، به دخترم، کرج، انتشارات تلاوت آرامش، 1390 ش، اول، ص 25 .

13.طيبي، ناهيد، عطر عفاف، قم، انتشارات جامعة الزهرا(سلام الله عليه)، 1386 ش، اول، ص 149 – 160.

14. اقبالي، ابوالفضل، به دخترم، کرج، انتشارات تلاوت آرامش، 1390 ش، اول، ص 26.

15. برتراند راسل، زناشويي و اخلاق.

16.ر.ک: مجموعه آثاراستادشهيدمطهري ج 19، ص 421.

17. محمدي، علي، فلسفه حجاب و زيان‌هاي فساد، ص 45.

18. اظهارات برخي از زنان انديشمند مسلمان که حجاب را انتخاب کردند و با تحقيق علمي آن را پذيرفته اند، گفت‌وگوي ويژه خبري اخبار 30/22 شبکه دو با عنوان: عفاف خانواده از نگاه زنان انديشمند مسلمان 1/12/1386.

19. سيد حسن سليمي، بررسي حرمت خود در نوجوانان…، مجله روان شناسي، شماره 2.

20. مرتضي مطهري، مسأله حجاب، صدرا.

21. مرتضي مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا.

22.ناتانيل براندل، روان شناسي حرمت خود، ترجمه هاشمي جمال.