چگونه اعتماد به نفس خود را ایجاد کنم؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم
اعتماد به نفس، توجه فرد به توانايى‏هاى خود و استفاده از آن‏ها است و شجاعت، عدم ترس در برخورد يا سختى‏ها و قوت نفس در مبارزه با مشکلات. انسان در ابتدا لازم است اعتماد به نفس به دست آورد؛ يعنى، توانايى خود را باور داشته باشد و در مرحله بعد با استفاده از توانايى‏ها با مشکلات برخورد کند. از اين رو، شجاعت در مرتبه بعد از اعتماد به نفس قرار مى‏گيرد. اعتماد به نفس دو رکن دارد:
1. شناخت استعدادها و توانايى‏ها ى خود
2. باور کردن اين توانايى‏ها
در مرحله اول بايد فرد به خودشناسى پردازد و ابعاد وجود خويش را به خوبى ارزيابى کند. خداوند به هر کس استعدادى خاص داده است. سيد بن طاووس بر اين عقيده بود که هر انسان در زمينه‏اى نابغه است. هر فرد بايد استعداد ويژه خود را بشناسد و آن را به کار بندد. پس از شناخت توانايى‏ها، طبعاً فرد آن‏ها را باور مى‏کند. مرحله بعدى براى کسب اعتماد به نفس، استفاده از اين توانايى‏ها در حل مشکلات و پيشبرد امور است. در اين جا قوت نفس لازم است. روان شناسان اين امر را بُعد انگيزشى فرد مى‏نامند. امور زير در تقويت انگيزه فرد مؤثر است:
الف) ورزش‏هاى پر تحرک
تحقيقات روان‏شناسى نشان مى‏دهد افراد پر تحرک که به طور پيوسته ورزش‏هاى بدنى مى‏کنند، در برخورد با مشکلات موفق‏ترند.
ب) به عهده گرفتن کارهاى سنگين و تلاش در جهت انجام آن سبب قوت نفس مى‏گردد.
ج) به دست آوردن تکيه گاهى که قدرتى مافوق همه نيروهاى مادى داشته باشد. چنين پناهگاهى خداوند متعال است که قدرت مطلق حاکم بر هستى است. توکل بر خداوند قدرتى به انسان مى‏دهد که در مقابل قوى‏ترين افرد مى‏ايستد و در سخت‏ترين شرايط، به حل مشکلات مى‏پردازد.
همان طور که آگاهى از خويشتن مى‏تواند انسان را از هرگونه خيالبافى و افکار منفى درباره خود رهايى دهد و سمت کمال واقعى و اصلاح کاستى‏ها رهنمون گردد، عدم اعتماد به نفس مى‏تواند مانع شکوفايى قابليت‏ها و خلاقيّت‏ها و ايفاى مسئوليت‏ها شود.
اعتماد به نفس انسان را مستقل و دور از هرگونه وابستگى بار مى‏آورد و براى انجام دادن مسؤوليت‏هاى فردى و اجتماعى، با توجّه به تواناهاى، خويش به ميدان عمل مى‏کشاند. اعتماد به نفس سبب مى‏شود فرد مسؤوليت‏هاى خويش را با اطمينان کامل انجام دهد و با افزايش قابليت‏ها و توانايى هايش از هرگونه توقف و سکون بپرهيزد. در واقع اعتماد به نفس به معناى باور کردن قابليت انسانى خويش، روبه‏رو شدن فعال با رويدادهاى زندگى و انجام دادن درست وظايف است. بنابراين، اعتماد به نفس از درون فرد سرچشمه مى‏گيرد نه از بيرون. افرادى که از اعتماد به نفس کافى برخوردارند، استقلال عمل دارند و مسؤوليت پذير و پيشرفت گرايند؛ ناکامى‏هاى زندگى را مى‏پذيرند؛ بر ايجاد رابطه با ديگران توانايند و از هرگونه گوشه‏گيرى دورى مى‏جويند.
از طرف ديگر، آنان که ضعف اعتماد به نفس دارند از مشکلات زير رنج مى‏برند:
1. احساس خود کم بينى‏
در اکثر اعمال و نگرش‏هاشان احساس عدم اطمينان و درماندگى مى‏کنند؛ خود را در مواجهه با مشکلات ناتوان مى‏بينند و جملاتى چون نمى‏توانم اين کار را انجام دهم، هرگز قادر به يادگيرى در سطوح عالى نيستم، توان نيل به مراتب عالى ندارم، هميشه ذهن اين افراد را به خود مشغول مى‏کند.
2. بروز احساسات و عواطف منفى‏
رفتارشان حاکى از نوعى خشونت، بى‏قيدى و بدخلقى است. به سبب عدم پذيرش محورى به نام «خود» همواره در انعکاس علايق خويش با ترديد و تغيير رو به رويند و توان ابراز رفتار عاطفى مناسب ندارند.
3. گريز از موقعيت‏هاى نگران‏زا
در برابر فشارهاى روانى، به ويژه ترس و خستگى و آنچه موجب آشفتگى‏اش شود، بسيار کم تحمّل‏اند؛ حتّى موردى مانند امتحان ممکن است برايشان بحران‏هايى اضطراب زا فراهم آورد و به عدم موفقيتشان انجامد.
4. نوميدى‏
يأس از دستيابى به اهداف، رايج‏ترين ويژگى اين افراد است.
5. کمرويى‏
يکى از شايع‏ترين صفات اين افراد کمرويى است و معمولاً در برقرارى ارتباطات اجتماعى در صحنه‏هاى مختلف با مشکل جدى روبه‏رو هستند.
اکنون در پرتو شناخت مختصرى که درباره اعتماد به نفس و ويژگى‏هاى افراد معتمد به نفس به دست آمد، اشاره به بعضى از راهکارهاى عملى جهت تقويت اين پديده سودمند مى‏نمايد. اميد است رعايت اين موارد به کاهش مشکلتان بينجامد؛ زيرا همان طور که خودتان نيز نگاشته‏ايد، مشکل شما در عدم اعتماد به نفس يا ضعف آن ريشه دارد. بى ترديد با تقويت اعتماد به نفس و به دست آوردن درکى درست از خود و توانايى‏هاتان بر مشکلات چيره مى‏شويد و به تدريج احساس عدم کفايت تان به احساس سربلندى تبديل مى‏شود.
1. استعدادهاي خود را هر چه بيش‏تر بشناسيد.
شناخت استعدادها و قابليت‏هاى خويش مى‏تواند در کسب اعتماد به نفس مفيد واقع شود و انسان را از دام نوميدى رها سازد. بدين منظور، استعدادها و توانمندى‏هاى مختلف علمى، ورزشى، هنرى، کلامى و... خويش را يادداشت کنيد و هر روز آن را براى خود بخوانيد.
2. بر توانايى‏ها و موفقيت‏هاى گذشته‏تان تکيه کنيد.
بايد بر توانايى‏هاى خويش تکيه کنيد و ضمن مرور موفقيت‏هاى گذشته، آن‏ها را در کانون تمرکز و توجّه خود قرار دهيد.
3. گذشته ناموفق و شکست‏ها را فراموش کنيد.
اگر تصورى نامطلوب از گذشته داريد، به دست فراموشى سپاريد. تصور نامطلوب اجازه نمى‏دهد به تغييرات خويش پى بريد و حقيقت کنونى‏تان را دريابيد.
4. خود را مثبت ارزيابى کنيد.
درباره خويش مهربان باشيد و شخصيت تان را با ديد مثبت ارزيابى کنيد. در شايستگى خويش ترديد نکنيد و خود را با صفات خوب تفسير کرده، در انجام کارها توانا بدانيد.
5. ريسک کنيد.
روى تجربيات جديد، با ديد يادگيرى بيش‏تر فعاليت کنيد و از شکست نهراسيد. چنانچه اين گونه عمل کنيد، امکانات جديدى براى شما فراهم مى‏آيد و حس خويشتن پذيرى‏تان تقويت مى‏شود.
6. از خواهش‏هاتان بکاهيد.
عزّت و سربلندى انسان در گرو عدم درخواست‏هاى مکرّر از ديگران است. تا مى‏توانيد به خود متکى باشيد و به آنچه هستيد و داريد، اکتفا کنيد تا اعتماد به نفس بيش‏تر به دست آوريد.
7. خود را با ديگران مقايسه نکنيد.
هرگز خود يا موفقيت‏هاتان را با ديگران مقايسه نکنيد. همواره به رقابت با خويش بپردازيد؛ زيرا هر کس از شرايط و امکانات خاص خود برخوردار است.
8. ارتباط با خدا را حفظ و تقويت کنيد.
مهم‏ترين روش کسب اعتماد به نفس، ارتباط با خداوند ونيايش با او است. وقتى بتوانيد حضور در محضر خالق هستى و کمال مطلق را احساس و به او تکيه و اعتماد کنيد و بزرگى‏اش را دريابيد و به او بپيونديد، به بزرگى شخصيت خويش واقف خواهيد شد. بنابراين، در نمازها حضور قلب بيش‏تر پيدا کنيد و خود را با ذات اقدس الهى مرتبط بدانيد.
9. از هدف هاي کوچک و متوسط شروع کنيد.
يکي از علل شکست هاي مکرر افراد که منجر به احساس خودکم بيني و از دست دادن اعتماد به نفس مي شود، در نظر گرفتن هدف هاي بزرگ و دست نيافتني است. چنانچه در مثال گفته اند: سنگ بزرگ نشانه نزدن است. براي اين که به خودباوري و اعتماد به نفس برسيم، لازم است ابتدا از هدف کوچکتر شروع کنيم تا با دست يافتن به هدف و چشيدن طعم موفقيت، اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندي در ما تقويت شود
مطالعه کتاب‏هاى زير در زمينه‏هاى فوق سودمند است
1- قدرت تفکر، ژوزف مورفى، ترجمه هوشيار رزم آرا
2. قدرت اراده، محمد حسين سرورى
3. غلبه بر ترس و خستگى، ادوارد اسپنسرث