آیا بسم الله آیه است؟

سوال: آيا بسم الله الرحمن الرحيم آيه محسوب مي شود؟ جواب: در اين مسئله دو نظر وجود دارد: 1- از نظر اکثر مراجع(آيات عظام، امام خميني، مکارم، نوري همداني، فاضل لنکراني، صافي گلپايگاني، شبيري زنجاني، جعفر سبحاني، سيد صادق حسيني شيرازي، محمد علي گرامي قمي) بسم الله الرحمن يک آيه حساب مي شود. در نماز آيات با گفتن آن مي تواند به رکوع برود. نماز آيات صحيح است. در سوره توحيد، اول بگويد بسم الله الرحمن الرحيم و به رکوع رود. بعد بلند شود بگويد قل هو الله احد و به رکوع رود. به همين ترتيب تا پنج رکوع کامل شود.(1) 2- عده اي از مراجع مانند آيت الله خامنه اي، سيستاني و تبريزي، بسم الله را به عنوان يک آيه صحيح نمي دانند. در نماز آيات معتقدند بعد از بسم الله يک آيه از سوره نيز خوانده شود، بعد به رکوع برود.(2) پي نوشت ها: 1. امام خميني، توضيح المسائل،م1507؛ مکارم،م 1299؛ نوري همداني،م 1505؛ صانعي،م1492؛ فاضل لنکراني،م 1520؛ صافي گلپايگاني،م 1517؛جعفر سبحاني،م1428؛ محمد تقي بهجت،م1226؛ سيد صادق حسيني شيرازي،م1553؛ محمد علي گرامي قمي،م1579 2. توضيح المسائل مراجع،ذيل مسئله 1507 سوال: کلمه الله چند بار در قرآن آمده است؟ جواب: لفظ جلاله الله «2816» مرتبه در قرآن آمده است. سوال: منظور از اخت هارون چه کسي است؟ جواب: اينکه آنها به مريم گفتند: اى خواهر هارون موجب تفسيرهاى مختلفى در ميان مفسران شده است، اما آنچه صحيحتر به نظر مى‏رسد اين است که هارون مرد پاک و صالحى بود، آن چنان که در ميان بنى اسرائيل ضرب المثل شده بود، هر کس را مى‏خواستند به پاکى معرفى کنند مى‏گفتند: او برادر يا خواهر هارون است- مرحوم طبرسى در مجمع البيان اين معنى را در حديث کوتاهى از پيامبر ص نقل کرده است «1». در حديث ديگرى که در کتاب سعد السعود آمده چنين مى‏خوانيم: پيامبر ص مغيره را به نجران(براى دعوت مسيحيان به اسلام) فرستاد، جمعى از مسيحيان به عنوان(خرده‏گيرى بر قرآن) گفتند مگر شما در کتاب خود نمى‏خوانيد يا أُخْتَ هارُونَ در حالى که مى‏دانيم اگر منظور هارون برادر موسى است ميان مريم و هارون فاصله زيادى بود؟ مغيره چون نتوانست پاسخى بدهد مطلب را از پيامبر ص سؤال کرد، پيامبر ص فرمود: چرا در پاسخ آنها نگفتى که در ميان بنى اسرائيل معمول بوده که افراد نيک را به پيامبران و صالحان نسبت مى‏دادند. 1 بعضي گفته اند: مريم را خواهر هارون خطاب کردند. در واقع مريم خواهر هارون نبود، بلکه از خاندانى شريف و پاکيزه بود که هارون برادر موسى(عليهم السلام) در رأس آن جاى داشت يعنى مريم از خاندان هارون بود و چون هارون به تقوى و پرهيزگارى معروف بود مريم را «اى خواهر هارون» خطاب کردند. در ميان عربها رسم است که چون مردى را بخواهند به خاندانى نسبت دهند مى‏گويند «يا اخا فلان». اى برادر فلان. قوم او گفتند که ما پدرت را مى‏شناسيم مردى عارى از محاسن اخلاق نبود و مادرت هم بد کاره نبود. پس اين کودک از کجا آورده‏اى؟ از اين آيه مى‏توان به مسئله وراثت و تأثير آن در نسل آگاه شد. يعنى در خانواده‏اى که مزاياى اخلاقى خانواده تو را داشته باشد چنين کارهاى زشت عجيب است.2 در تفسير ديگري گويد : اينکه چرا به مريم خواهر هارون گفته‏اند، در مجمع البيان چهار قول نقل کرده است: اول: هارون مرد نيکوکارى در بنى اسرائيل بود، اشخاص نيکوکار را به او نسبت مى‏دادند. دوم: هارون برادر پدرى مريم بود و به حسن سلوک معروف بود، سوم: منظور هارون برادر موسى عليه السّلام است که مريم از اولاد او بوده است، چهارم: هارون در آن روزگار، مردي بدکار مشهور به زنا و فساد بود که مريم را به او نسبت داده و گفته‏اند:« اى شبيه هارون ». پاورقيها : 1- تفسير نمونه، ج‏13، ص: 51 2- تفسير هدايت، ج‏7، ص: 35 3- تفسير أحسن الحديث، ج‏6