آیا تراشیدن ریش ار مظاهر فسق است ؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم
سلام عليکم و رحمت ا... و برکاته
«فِسق» در لغت به معناى خارج شدن است و در اصطلاح قرآنى، به خارج شدن از راه مستقيم گفته مى‏شود. اين کلمه در برابر عدالت به کار مى‏رود و فاسق به کسى گويند که مرتکب گناه کبيره‏اى شود و توبه نکند.

واژه «فِسق»، در قالب‏هاى گوناگون، پنجاه و چهار بار در قرآن آمده و در موضوعات و مصاديق مختلفى به کار رفته است از جمله:

1. در مورد انحراف‏هاى فرعون و قوم او: «انّهم کانوا قَوماً فاسقين»(44)

2. در مورد افراد چند چهره و منافق: «انّ المنافقين همُ الفاسقون»(45)

3. در مورد آزار دهندگان به انبيا و سرکشان از دستورات آنان:«قالوا يا موسى‏ انّا لن‏ندخلها... القوم الفاسقين»(46)

4. در مورد کسانى که طبق قانون الهى داورى و قضاوت نمى‏کنند: «و مَن لم يحکم بما اَنزلَ اللّه فَاولئک هم الفاسقون»(47)

5. در مورد حيله گران: «...بما کانوا يَفسقون»(48)

6. در مورد کسانى که وظيفه‏ى مهم امر به معروف و نهى از منکر را رها مى‏کنند: «اَنجَينا الّذين يَنهَونَ عن السوء و اَخَذنَا الّذين ظلموا... بما کانوا يَفسقون»(49)

7. در مورد کسانى که خانه، تجارت، فاميل و مادّيات را بر جهاد در راه خدا ترجيح مى‏دهند: «ان کان آبائکم... اَحبّ... واللّه لا يَهدِى القومَ الفاسقين»(50)

8. در مورد گناهان علنى و انحرافات جنسى و شهوت‏رانى‏هاى ناروا. (قرآن به قوم لوط که گناه را در مجالس علنى و بى‏پروا انجام مى‏دادند، لقب فاسق داده است) «رِجزاً من السماء بما کانوا يَفسقون»(51)

9. در مورد بهره‏گيرى از غذاهاى حرام: «حُرّمت عليکم المَيتَةُ و الدّم... ذلکم فِسق»(52)

10. در مورد تهمت زدن به زنان پاکدامن: «يَرمُونَ المحصنات... اولئک هم الفاسقون»(53)

--------------------------------------------------------------------------------

44) نمل، 12.

45) توبه، 67.

46) مائده، 24 - 26.

47) مائده، 47.

48) اعراف، 163.

49) اعراف، 165.

50) توبه، 24.

51) عنکبوت، 34.

52) مائده، 3.

53) نور، 4.
منبع: تفسير نور / حجة الاسلام محسن قرائتى / تفسير ذيل سوره حجرات آيه 6
در بين مراجع موجود کسى حکم به جواز نداده و نوعاً يا فتوا به حرمت داده‏اند يا بنابر احتياط واجب تراشيدن آن را جايز نمى‏دانند. در ادامه توجه شما را به مطالب زير جلب مي کنيم:
T}احکام ريش تراشى {T
پرسش 1. تراشيدن ريش تمام صورت با ماشين يا تيغ چه حکمى دارد؟
همه (به جز بهجت و صافى): تراشيدن ريش خواه با تيغ باشد يا ماشين بنابر احتياط واجب حرام است.(1),ولي بلند گذاشتن آن به مقداري که صدق ريش کند کافي است .
صافى و بهجت: تراشيدن ريش حرام است.(2)
پرسش 3. منظور از صدق ريش چيست؟
همه مراجع: منظور آن است که در عرف مردم به آن ريش دار بگويند.(5)ونگويند که ريش را تراشيده است.
پرسش 4. آيا منظور از تراشيدن ريش همان تيغ زدن است يا ماشين‏هاى نمره پايين را هم شامل مى‏شود؟
همه: هر وسيله‏اى که موهاى صورت را بتراشد به گونه‏اى که عرف مردم بگوييد ريش ندارد، خواه با تيغ باشد يا ماشين و يا هر ابزارديگرى.(6)
پرسش 5. گذاشتن خط ريش چه حکمى دارد؟
همه: تراشيدن روى گونه‏ها (بصورت خط ريش) اشکال ندارد.(7)
T} مجوز ريش تراشى {T
پرسش 6. تراشيدن ريش با تيغ يا ماشين ريش‏تراشى براى هنرمندى که کارش آن را اقتضاء مى‏کند چه حکمى دارد؟
همه: با توجه به اينکه مى‏توان بوسيله گريم و مانند آن ريش صورت را به شکل تراشيده شده نمايان کرد، تراشيدن آن اشکال دارد.(8)
پرسش 7. افرادى که در اثر ريش گذاشتن احساس خارش مى‏کنند و يا اينکه در محيطى بسر مى‏برند که اگر آن را نتراشند گرد و غبار در لابلاى موى صورتش جمع مى‏شود وظيفه چيست؟
همه: مشکل ياد شده مجوز ريش تراشى نيست.(9)
پرسش 9. اگر انسان براى اين که توهين مردم را نشنود، ريشش را بزند چه حکمى دارد؟
گذاشتن ريش براى مسلمانى که به دينش اهميت مى‏دهد باعث خوارى و سرشکستگى نيست و با مسخره کردن ديگران، احکام خداوند عوض نمى‏شود. مگر آنکه استهزاء و خوارى به حدى برسد که تحمل آن نزد عقلاء امر غيرعادى و حرج محسوب شود در اين فرض مى‏تواند ريش خود را بزند.(11)
پرسش 10. آيا براى اين که انسان در بعضى محيطها انگشت نما نشود مى‏تواند صورت خود را با تيغ بتراشد؟
همه: خير.(12)
پرسش 11. آيا تراشيدن موهاى کم صورت به منظور رشد و پرشدن آن اشکال دارد.
همه: اگر موهاى صورت کم بوده به طورى که صدق ريش بر آن نکند، تراشيدن آن مانعى ندارد.(13)
T} تراشيدن سبيل {T
پرسش 12. حکم تراشيدن سبيل و بلند گذاشت آن چيست؟
تراشيدن آن اشکال ندارد ولى بلند نمودن آن به مقدارى که هنگام خوردن و آشاميدن با غذا يا آب برخورد کند مکروه است.(14)
----------------------
پي نوشت ها:
1) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 79؛ نورى، استفتاءات، ج 1، س 492 و 493؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 750 و 753؛ تبريزى، استفتاءات، س 1089 و 1096؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 957 و 955؛ سيستانى، سايت، ريش تراشى، س 1 و 3؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 1421 و 1416؛ دفتر: وحيد.
2) صافى، جامع الاحکام، ج 2، س 1740 و 1742؛ بهجت، توضيح المسائل، متفرقه، م 4.
3) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 84؛ وحيد، منهاج الصالحين، ج 3،
م 43؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 1413؛ سيستانى؛ سايت، ريش تراش، س 1 و 3؛ صافى، جامع الاحکام، ج 2، س 1743؛ بهجت، توضيح‏المسائل، متفرقه، س 4؛ نورى، استفتاءات، ج 1، س 492 و 493.
4) مکارم، استفتاءات، ج 2، س 751؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 955 و ج 2، س 941؛ تبريزى، استفتاءات، س 1087.
5) تبريزى، استفتاءات، س 1091؛ دفتر: همه.
6) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 79؛ بهجت، توضيح المسائل، متفرقه، م 4؛ نورى، استفتاءات، ج 1، س 494؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 751 و 753؛ تبريزى، استفتاءات، س 1091 و 1099؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 957؛ صافى، جامع‏الاحکام، ج 2، س 1742؛ سيستانى، سايت، ريش تراش، س 10 و 6 و 15؛ دفتر: وحيد.
7) بهجت، توضيح‏المسائل، متفرقه، م 4؛ سيستانى، سايت، ريش‏تراشى، س 11؛ صافى، جامع‏الاحکام، ج 2، س 1743؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 1424؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 955؛ تبريزى، استفتاءات، س 1096؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 751؛ نورى، استفتاءات ج 1، س 493؛ دفتر: وحيد، امام.
8) دفتر: همه.
9) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 87؛ صافى، جامع الاحکام، ج 2، س 1746؛ دفتر: همه.
10) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 88؛ سيستانى، منهاج الصاليحين، ج 2، م 46؛ تبريزى، صراط النجاة، ج 2، س 905؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 1418؛ دفتر: وحيد، نورى، صافى، بهجت، فاضل و مکارم.
11) خامنه‏اى، اجوبة، س 1418؛ مکارم، استفتاءات، ج 2 س 753؛ تبريزى، صراط النجاة، ج 2، س 905 و التعليقه على منهاج الصاحين، م 43؛ وحيد، منهاج الصالحين، ج 3، م 43؛ سيستانى، منهاج الصالحين، ج 2، م 46؛ دفتر: صافى، بهجت، وحيد، فاضل، امام.
12) دفتر: همه.
13) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 80؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 753 و ج 1، س 570؛ تبريزى، استفتاءات، س 1096؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 956 و 960 و 958؛ سيستانى، سايت، ريش تراشى، س 14؛ دفتر: وحيد، بهجت، نورى و صافى.
14) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 80 و 85؛ خامنه‏اى، اجوبة، س 1415؛ تبريزى، استفتاءات، س 1096؛ نورى، استفتاءات، ج 1، س 496؛ صافى، جامع الاحکام، ج 2، س 1744؛ دفتر: بهجت، مکارم، وحيد و فاضل و سيستانى.
استفتاء از مقام معظم رهبري
?. مراد از فک پايين که باقي گذاشتن موهاي آن واجب است، چيست؟ آيا شامل گونه‏ها هم مي‏شود؟
پاسخ: معيار اين است که از نظر عرف، گذاشتن ريش صدق کند.
?. ريش از نظر کوتاهي و بلندي بايد چه مقدار باشد؟
پاسخ: حد معيني ندارد، بلکه معيار اين است که عرفاً بر آن ريش صدق کند و بلند بودن آن بيشتر از قبضه دست کراهت دارد.
?. بلند کردن سبيل و کوتاه کردن ريش چه حکمي دارد؟
پاسخ: اين کار في نفسه اشکال ندارد.
?. بعضي از مردان موهاي چانه خود را باقي گذاشته و باقيمانده را مي‏تراشند، اين کار چه حکمي دارد؟
پاسخ: تراشيدن مقداري از ريش حکم تراشيدن تمام آن را دارد.
? . آيا تراشيدن ريش فسق محسوب مي‏شود؟
پاسخ: تراشيدن ريش بنابر احتياط حرام است و احوط اين است که احکام و آثار فسق بر آن مترتب مي‏شود.

انشاءالله عاقبت بخيربشويد.
التماس دعا