آیا حروف مقطعه قرآن معنا دارد یا خیر؟

برخي از سوره ها باحروفي آغاز مي شود که چون ناپيوسته قرائت مي شود، به حروف مقطعه نام گذاري شده است. تبيين اين حروف از آغاز تاريخ تفسيرتاکنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و در تحليل آن دو راه پيموده اند: ?- برخي اين حروف را راز و رمزي ميان خدا و رسول اکرم (ص) دانسته، از اين رو آن را غير قابل تفسيرمي دانند ?- گروه ديگري (که بيشتر آن ها مفسران و قرآن شناسان هستند) برآنند که اين حروف مانند ساير آيات اگر چه معرفت کنه آن ميسور نيست، ليکن تفسير پذير است.(?) ابتدا برخي از ويژگي هاي حروف مقطعه را ذکر مي کنيم، سپس به برداشت ها و تحليل هاي مفسراني از حروف مقطعه مي پردازيم. برخي از ويژگي هاي حروف مقطعه عبارت است از: ?-حروف مقطعه از مختصات قرآن است و در ساير کتاب هاي آسماني مانند تورات و انجيل سابقه ندارد. ?- اين حروف اختصاص به سوره هاي مکي يا مدني ندارد، زيرا در ?? سوره مکي و در دو سوره مدني آمده است. ?- حروف مقطعه اوايل سوره ها ، برخي يک حرفي است ، مانند : ن و ق و برخي دو حرفي مانند : طس ، يس ، طه و حم و برخي سه حرفي، مانند : الم ، الر و طسم و برخي چهار حرفي مانند : المص و برخي پنج حرفي، مانند: کهيعص و حم عسق.(?) ? - برخي از اين حروف اصلا تکرار نشده است، مانند ن و ق ؛ بعضي دوبار تکرار شده ، مانند ص که در سوره ص به طور مستقل ذکر شده و در سوره اعراف جزو المص قرار گرفته ؛ برخي از آن ها شش بار تکرار شده، مانند الم و بعضي از آنها هفت بار تکرار شده، مانند حم و آن سوره هاي هفتگانه به حوا ميم سبعه موسوم است. ?- حروف مقطعه پس از حذف مکررات آن ها چهارده حرف است.(?) ?- در ?? سوره اي که حروف مقطعه دارد، در آغاز يا متن آنها سخني از وحي، نبوت و قرآن است و اين يک مطلب مشترک بين اين سوره ها مي باشد. ?- بين حروف مقطعه هر سوره با محتواي آن سوره ارتباط خاصي است. بر اين اساس ، همه سوره هايي که با حروف مقطعه همگون آغاز مي شود، در خطوط کلي مضامين نيز همگون است. اما اين که حروف مقطعه بر چه معنا و مفهومي دلالت دارد، آرا و احتمال هاي گوناگون ابراز شده که برخي از آن ها عبارت است از : أ) حروف مقطعه از متشابهاتي است که علم آن مخصوص خدا است و درک آن ميسور غير خدا نيست. ب) حروف مقطعه هر سوره نام همان سوره است، چنان که سوره هاي يس و طه و ص و ق هر کدام به نام حروف مقطعه خود نام گذاري شده اند. پ) حروف مقطعه نام هاي قرآن کريم است. ت) هر يک از حروف مقطعه، علامت اختصاري و اشاره به اسمي از حسناي الهي و برخي نيز رمز و اشاره به نام پيامبر اکرم (ص) است. ث) حروف مقطعه اجزاي اسم اعظم الهي است و اگر به درستي و از روي بصيرت ترکيب شود، اسم اعظم ظهور مي کند. اسم اعظم نامي است که با آن مي توان در جهان هستي، تصرف کرد و انسان هاي عادي به معرفت آن دسترسي ندارند. ج) حروف مقطعه سوگندهايي است که خداوند ياد کرده بر اين که قرآن، کلام و کتاب اوست. سر سوگند به اين حروف آن است که حروف الفبا داراي شرافت و حرمت است. چ) اين حروف براساس حساب ابجد اشاراتي است به مدت بقاي اقوام و امت ها و اجل آنها و نعمت ها و بلاها ، چنان که در روايات آمده است که المص ناظر به انقراض دولت اموي است. ح) حروف مقطعه براي مرز بندي بين سوره ها و نشانه انقضاي سوره قبلي و شروع سوره بعدي است. خ) اين حروف به منزله خلاصه و پيام اجمالي محتواي سوره است. (?) د) حروف مقطعه مقدمه و کليد سوره ها است. ذ) سوره هاي داراي حروف مقطعه مشترک ، در مضامين و سياق نيز با يکديگر مشابه و متناسب است و اين تشابه ويژه ميان سوره هاي مزبور با ساير سوره ها وجود ندارد. ر) حروف مقطعه رمز و سري بين خدا و رسول اکرم (ص) است و مقصد از آن افهام ديگران نيست. ز) خداوند مي خواهد بگويد که قرآن از جنس همين حروف الفبا است که روزمره با آن سر و کار داريد اما از آوردن مثل آن ناتوان هستيد و نمي توانيد مثل قرآن بياوريد، پس بفهميد که اين کلام از ناحيه خداوند است. در بسياري از سوره ها ، پس از حروف مقطعه ، آيه بعدي در مورد قرآن و نزول وحي است. پي نوشت ها: ?-آيت الله عبدالله جوادي آملي، تسنيم، ج? ، ص ?? و.?? ?-همان ، ص ?? و ?? ?-بهاءالدين خرمشاهي، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهي، ج?، ص ??? ?-تسنيم، ج?، ص ?? تا ??، با تلخيص