آیا در دوران غیبت امکان ملاقات با امام زمان (عج) وجود دارد؟

سلام.پرسشگر محترم در عصر غيبت کبرى کسانى بسيار با امام(ع) ديدار کرده‏اند که برخى از آنان از علماى بزرگ شيعه و معتمد بوده‏اند. علّامه مجلسى نام و حکايت برخى از آنان را آورده است.[?] و محدّث نورى در کتاب النجم الثاقب صد حکايت از اين کسان نقل کرده است. بسيارى از علماى گذشته و معاصر شيعه در اين باره کتاب‏هايى مستقل نوشته‏اند. گروهى از علماى بزرگ شيعه همانند سيد مرتضى، شيخ طوسى و سيد بن طاووس بر اين باورند که مى ‏توان در غيبت کبرى به ديدار امام زمان(ع) نايل گشت و اين را يکى از فوايد وجود امام زمان(ع) در زمان غيبت دانسته ‏اند. برخى مسئله‏اى طرح کرده ‏اند که وقتى امام معصوم(ع) غايب است، بود و نبود ايشان چه بهره ‏اى براى شيعيان دارد. سيّد مرتضى در پاسخ بر آن است که يکى از بهره‏ ها، امکان ملاقات با آن امام همام(ع) است. بنابر نظر او، دليلى بر ردّ امکان ملاقات در دست نيست. شيخ طوسى معتقد است که دليلى در ميان نيست که امام (ع) بر همه دوستداران خويش پنهان است و جايز است که ايشان بر بيش‏تر آنان ظاهر گردد. اگر امام(ع) بر کسى ظاهر نمى ‏گردد، به دليل کوتاهى ‏هاى خود او است.[?] در توقيع امام زمان(ع) خطاب به آخرين نايب خاص، على بن محمد سمرى، آمده است که امام(ع) او را از پايان عمرش باخبر مى ‏سازد و از آغاز غيبت کبرى آگاه مى ‏کند و بدو فرمان مى ‏دهد که کسى را پس از خود به نيابت برنگزيند و در پايان مى‏ فرمايد: هر کس پيش از خروج سفيانى و صيحه آسمانى(علائم ظهور) مدّعى ديدار با من شود، کذّاب است. بسيارى از علماى شيعه اين توقيع را در کتب روايى خويش آورده ‏اند.[?] برخى با استناد به اين توقيع و نيز شواهد ديگر، بر آن رفته ‏اند که ديدار با امام(ع) در عصر غيبت، ممکن نيست و اگر براى کسى پيش آيد، از آن پرده بر نمى ‏دارد و سخن نمى ‏گويد. در برابر، برخى ديگر در سند اين توقيع خدشه وارد کرده و آن را ضعيف و مرسل دانسته ‏اند.[?] امّا حقيقت اين است که توقيع ياد شده را نمى ‏توان مرسل دانست؛ اما با بررسى شرح حال راويان توقيع روشن مى ‏شود که توقيع، مرسل يا ضعيف و غير قابل اعتماد نيست.[?] برخى ديگر از محقّقين تفسيرهايى از توقيع به دست داده ‏اند که از اين گذر، ناسازگارى آن با ملاقات امام(ع) در عصر غيبت از ميان رفته است؛ مثلا گفته ‏اند: هر کس ادّعاى ديدار امام را به عنوان نايب خاص سر دهد، دروغگو است. در حقيقت، کلام امام(ع) در توقيع مبارک تأکيدى بر پايان دوره غيبت صغرى و نيابت خاصّ است و تصريح امام(ع) در آغاز توقيع بدين موضوع، گواه بر درستى اين تفسير است.[?] همچنين ديدار امام در ادعيه و زيارات درخواست شده است مثلا در دعاى عهد از امام صادق(ع) آمده است: «اللَّهُمَّ ارِنِى الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَة والْغُرّةَ الحَميدَةَ واکْحُلْ ناظِرى‏ بَنْظَرةٍ مِنّى‏ الَيْهِ.»[?] مقصود اين دعاها تنها درخواست ديدار آن حضرت در عصر ظهور نيست و ايام غيبت آن حضرت را نيز در بر مى‏گيرد. حتّى يکى از وظايف منتظران راستين شوق و دعا براى ديدار امام(ع) است.[?] * برگرفته از کتاب فرهنگ شيعه، پژوهشگده تحقيقات اسلامي، ص ??? به بعد. [?]. بحارالانوار، ??/ ??- ?. [?]. الغيبة، شيخ طوسى/ ??؛ چشم به راه مهدى، ?? و ??. [?]. کمال الدّين، ?- ?/ ???؛ الغيبة، شيخ طوسى/ ???؛ کشف الغّمة، ?/ ???. [?]. بحارالانوار، ??/ ???. [?]. مکيال المکارم، ?/ ???؛ چشم به راه مهدى، ??- ??. [?]. مکيال المکارم، ?/ ??? و ???؛ بحارالانوار، ??/ ???. [?]. مفاتيح الجنان، ???. [?]. مکيال المکارم، ?/ ???.