آیا مباهات نمودن و خودستایی و مفاخره کردن در صورتی که از عجب و کبر و غرور سرچشمه بگیرند شرعا حرامند؟

سؤال: آيا مباهات نمودن و خودستايي و مفاخره کردن در صورتي که از عجب و کبر و غرور سرچشمه بگيرند شرعا حرامند؟ و آيا نهي از منکر کساني که داراي اين صفات زشتند شرعا واجب است؟ جواب: آنچه در متون ديني مذموم دانسته شده، مفاخره(فخر فروشي) است، ما جايي نديديم که به طور مطلق هر نوع مباهات و هرنوع خودستايي لزوماً و هميشه مذموم دانسته شود، مثلاً اين که کسي به بندگي خداوند مباهات کند، نه تنها بد نيست که خيلي هم خوب است، اين که کسي به نيکي به والدينش مباهات کند خيلي هم خوب است، پس مباهات به کارهاي خوب اگر براي ريا نباشد بلکه براي تشويق ديگران به کارهاي خوب باشد، بسيار خوب است. در مورد خودستائي هم همين طور است، يعني تعريف از خود و توانمدي هاي خود اگر به جا و در جهت رضايت خداوند باشد، خيلي هم خوب است، شما در برخي خطبه هاي نهج البلاغه مي بيند امام علي ع از خودشان تعريف مي کنند، مثلاً در خطبه شقشيه اين طور است، پس هرنوع تعريف از خود و خودستائي لزوماً و هميشه مذموم نيست و خودستائي و تعريف از خودي که اولاً در جهت خشنودي خداوند و ثانياً واقعي باشد، ايرادي ندارد، همچنين فرض کنيد شما براي مصاحبه به يک موسسه و يا شرکتي دعوت شده ايد، اگر از توانمدي هاي خوادتان تعريف نکنيد، فرصت استخدام را از دست مي دهيد، پس اين جا جايگاه خودستائي است و اگر آن دو ويژگي يعني مطابقت با واقعيت و در جهت رضايت خداوند بودن، در آن رعايت شود، هيچ اشکالي ندارد بلکه ضروري هم هست. اما همچنان که عرض شد فخرفروشي يعني دارائي هاي خود را به رخ ديگران کشيدن، مذموم است و استثنا هم ندارد. سؤال: آيا اگر احتمال دهيم که تمام واجبات و محرمات شرعي مورد نياز خود را ياد گرفته ايم کافي است يا حتما بايد يقين کنيم؟ اگر مثلا فکر کنيم که تمام واجبات و محرمات مورد ابتلاي خود را ياد گرفته ايم و بعد از روي جهل مرتکب گناه شرعي شويم و بلافاصله بعد از زماني که متوجه شديم کار ما گناه بوده آنرا ترک کنيم آيا آن گناه بخشيده ميشوديا خير؟ جواب: ببنيد آموختن مسائل شرعي و واجبات و محرمات بر هر مسلماني لازم است، حال اگر کسي در حد توان در آموختن مسائل شرعي تلاش کرد، اما اتفاقاً مسئله را نمي دانست و با اين پيش فرض که کار مباح و بي اشکالي است، آن را انجام داد، گناهي براي او نوشته نمي شود و در دنيا و آخرت عقوبت و عذابي نخواهد داشت، اما در همين جا هم بايد به يک نکته توجه داشت، که درست است چنين شخصي مرتکب گناهي نشده و در دنيا و آخرت مواخذه نمي شود، اما عوارض طبيعي آن عمل و رفتار شامل او مي شود، مثلاً فرض کنيد، فردي نمي داند در اين ظرف شراب است و با يقين به اين که درون آن آب است، آن را مي خورد، گناهي هم مرتکب نشده و مواخذه اي هم ندارد، اما به هرحال دچار حالت مستي مي شود و ممکن است در حالت معنوي او تا مدتي تاثير منفي آن بماند، پس خوب است قبل از انجام کاري خوب دقت کنيم.