آیا ولی فقیه نایب امام زمان(عج) است

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم شناسايى و انتخاب نائبان عام امام عصر ( عج ) مبتنى بر واجديت و دارا بودن صلاحيتها و ويژگى هايى است که معصومين ( ع ) در احاديث متعدد بيان نموده اند . براين اساس در نيابت عام , هر مجتهدى که دارنده اين صلاحيت ها باشد ( صلاحيت هاى علمى , اخلاقى و مديريتى ) باشد , نائب امام زمان ( عج ) شمرده مى شود . در اينجا ابتدا لازم است شرايط و ويژگى‌هاى لازم براى نيابت از معصومين ( ع ) و رهبرى در نظام اسلامى را به طور دقيق ، مورد شناسايى قرار داد . امام صادق ( عليه‌السلام ) در روايت مقبوله عمر بن حنظله ، مى‌فرمايد : « . . . مَنْ کَانَ مِنْکُم مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَديثَنَا وَ نَظَرَ فِى حَلَالنَا وَ حَرَامنَا وَ عَرَفَ اَحکَامَنَا فَليَرضُوْا بِهِ حَکَماً فَاِنِّى قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْکُمْ حَاکِماً فَاِذَا حَکَمَ بِحُکمِنَا فَلَمْ يُقبَلْ مِنهُ فَاِنَّمَا استخَفّ بِحُکْمِنَا وَ عَلَينَا رَدٌّ وَ الرَّادُّ عَلَينَا کَالرَّادُّ عَلَى اللّهِ وَ هُوَ عَلَى حَدِّ الشِّرکِ بِاللَّهِ » ( . ک : محمد بن يعقوب کلينى ، اصول کافى ، دارالتعارف ، 1401 ق ، ج 1 ، ص 67 محمد بن حسن عاملى ، وسائل الشيعه ، تهران : انتشارات اسلامى ، ج 18 ، ص . 98 ) « مردم بايد به کسانى از شما ( شيعيان ) که حديث و سخنان ما را روايت مى‌کنند و در حلال و حرام ما به دقت مى‌نگرند و احکام ما را به خوبى باز مى‌شناسند ( عالم عادل ) ، مراجعه کنند و او را به عنوان حاکم بپذيرند . من چنين کسى را بر شما حاکم قرار دادم . پس هرگاه به حکم ما حکم کند و از او پذيرفته نشود ، حکم خدا کوچک شمرده شده و بر ما رد شده است و آن که ما را رد کند ، خدا را رد کرده است و چنين چيزى در حد شرک به خداوند است » ( جهت آشنايى کامل با تفسير و تبيين اين روايت ، . ک : سيد روح‌اللَّه موسوى خمينى ، ولايت‌فقيه ، تهران : مؤسسه‌تنظيم و نشر آثار امام ( رحمه‌الله ) ، 1374 ، صص 80 ، ج 77 و صص 106 - . 102 ) روايات متعدد ديگرى نيز دلالت بر اين موضوع دارد نظير توقيع مبارک حضرت ولى عصر ( عج ) که مى‌فرمايد : « وَ اَمَّا الحَوَادِثُ الوَاقِعَه فَارْجِعُوا فِيهَا اِلى رَوَاهُ حَديِثنَا فَاِنَّهُمْ حُجَّتى عَلَيکُمْ وَ اَنَا حُّجَهُ اللَّه » ( وسائل‌الشيعه ، پيشين ، ج 18 ، ص 101 ، ح 8 . ) و همچنين روايت ، « اَلعُلَمَاءُ حُکَّامٌ عَلَى النَّاسِ » ( ميرزا حسين نورى ، مستدرک وسائل الشيعه ، قم : مؤسسه‌آل البيت ، 1409 ق ، باب 11 ( از ابواب صفات قاضى ) ، ح . 33 ) و روايت امام حسين ( عليه‌السلام ) از حضرت امير ( عليه‌السلام ) : « اِنَّ مَجارِى الْاُمُورِ وَالْاَحْکامِ عَلى اَيْدى الْعُلَماءِ بِاللَّهِ اَلْأُمَناءِ عَلى حَلالِهِ وَ حَرامِهِ » ( همان ، ح 16 و براى آگاهى بيشتر درباره دلايل روايى ولايت فقيه . ک : امام خمينى ، ولايت‌فقيه ، بحث ولايت فقيه به استناد اخبار ، صص 148 - . . 48 ) در يک جمع بندى , شرايطى که در متون و منابع اسلامى براى نيابت از امام معصوم ( ع ) مورد تأکيد قرار گرفته ، عبارت است از : . 1 صلاحيت علمى لازم براى افتا در ابواب مختلف فقه ( فقاهت و اجتهاد ) . 2 عدالت و تقواى لازم براى رهبرى امت اسلامى . 3 بينش صحيح سياسى و اجتماعى ، تدبير ، شجاعت و مديريت و قدرت کافى براى رهبرى . در مرحله بعد نوبت به تطبيق هر يک از اين شرايط بر مجتهدان مى رسيد در طول تاريخ غيبت , شيعيان با توجه به روايات متعددى که تاکيد داشت در زمان غيبت امام معصوم ( ع ) بايد به فقهايى که واجد شرايط و صلاحيت اند رجوع کنند , همواره تلاش داشتند تا مجتهد يا مجتهدان جامع الشرايط را شناسايى نموده و با مراجعه به آنان وظايف و نيازهاى دينى و مشکلات فردى و اجتماعى خويش را برطرف سازند . همچنين براى شناسايى مجتهدان جامع الشرايط دو حالت وجود داشت : در بسيارى موارد مجتهدان جامع الشرايط بخاطر زندگى در ميان مردم و اطلاع بر ابعاد علمى و اخلاقى و فعاليت هاى اجتماعى آنان از نزديک , و اشتهارى که در اين زمينه وجود داشت , قابل شناسايى بودند . ( مانند حضرت امام ره ) اما در مواردى بود که به دلايلى چنين امکانى براى مردم فراهم نبود , و مجتهدان جامع الشرايط چندان براى مردم عادى مشخص نبودند , در اين قبيل موارد مردم با مراجعه و کمک گرفتن از ساير مجتهدان , محصلان علوم دينى و . . . , موفق به شناسايى مجتهد جامع الشرايط و نائب امام عصر ( عج ) مى شدند . و بالآخره اينکه مجتهدان جامع الشرايط به نيابت از امام زمان ( عج ) داراى سه شان , وظيفه و اختيار مى باشند که عبارتند از : . 1 وظيفه افتاء و فتوا دادن در باره مسائل فقهى 2 . قضاوت و حل اختلافات مردم . 3 رهبرى و زعامت جامعه اسلامى . پنجم . در طول دورا غيبت تحقق عملى هريک از وظايف سه گانه فوق توسط مجتهدين , بستگى به شرايط و مقتضيات زمان و مکان متفاوت بود در اکثر موارد مجتهدان مى توانستند به وظيفه افتاء و تبيين احکام فقهى براى شيعيان و مقلدان خويش بپردازند . و در کنار آن در مواردى که نياز به قضاوت و داورى بود به صورت رسمى يا غير رسمى اين وظيفه را انجام مى دادند . اما تحقق وظيفه رهبرى و زعامت سياسى به دليل فراهم نبودن شرايط در موارد کمترى امکان پذير بود . پرسش . آيا آيت‌الله خامنه‌اى نائب بر حق امام زمان ( عج ) هستند و شرايط رهبرى نظام مقدس جمهورى اسلامى ايران را دارا مى‌باشند ؟ ابتدا بايد شرايط و ويژگى‌هاى لازم براى نيابت از معصومين ( ع ) و رهبرى در نظام اسلامى را به طور دقيق ، مورد شناسايى قرار داد . شرايطى که در متون و منابع اسلامى مورد تأکيد قرار گرفته ، عبارت است از : . 1 صلاحيت علمى لازم براى افتا در ابواب مختلف فقه ( فقاهت و اجتهاد ) . 2 عدالت و تقواى لازم براى رهبرى امت اسلامى . 3 بينش صحيح سياسى و اجتماعى ، تدبير ، شجاعت و مديريت و قدرت کافى براى رهبرى . در مرحله بعد نوبت به تطبيق هر يک از اين شرايط بر رهبر معظم انقلاب مى‌رسد . در اينجا به صورت خلاصه به پاره‌اى از ويژگى‌ها و صلاحيت‌هاى حضرت آيت‌اللّه خامنه‌اى براى احراز منصب رهبرى نظام ، به نيابت از امام زمان ( عج ) اشاره شود : يک . صلاحيت علمى يکم . اجتهاد آيت‌اللَّه‌خامنه‌اى از سوى بسيارى از مراجع و بزرگان - از جمله حضرت امام ( ره ) از قبل تصديق شده بوده است . دوّم . همه رساله‌هاى عمليه نوشته‌اند که اگر دو نفر عادل خبره به اجتهاد کسى شهادت دهند ، اجتهاد او قابل قبول است اين در حالى است که جامعه مدرسين حوزه علميه قم - که مرکب از ده‌ها مجتهد مطلق و چندين مرجع تقليد است ايشان را به مرجعيت پذيرفتند . همچنين در اساسنامه جامعه مدرسين آمده است : چيزى به عنوان نظر آن جامعه معتبر است که حداقل شانزده تن از اعضا آن را امضا کرده باشند . بنابراين اعلاميه جامعه مدرسين به اين معنا است که حداقل شانزده تن از مجتهدان و خبرگان در فقه ، ايشان را مرجع مى‌دانند . سوّم . درس خارج مقام معظم رهبرى - که در آن بسيارى از فضلا شرکت کرده و همگى به وزانت علمى آن شهادت مى‌دهند دليل بر بنيه علمى نيرومند و ملکه اجتهاد ايشان است . اين توان علمى سابق بر رهبرى و حتى رياست جمهورى ايشان است نه اينکه ايشان پس از رهبرى ، درس خوانده و به اين رتبه از دانش رسيده باشند . دو . صلاحيت اخلاقى ( عدالت و تقواى لازم ) صلاحيت اخلاقى مقام معظم رهبرى نيز از امورى است که در رفتار و عملکردهاى فردى و اجتماعى ايشان - از زمان کودکى ، جوانى و مبارزات سياسى و نيز مسؤوليت‌هاى متعددى که در بعد از انقلاب در شرايط حساس داشته‌اند به روشنى قابل اثبات بوده و تمام اشخاصى که از نزديک با معظم‌له در ارتباطاند ، گواه بر اين مدعا هستند . سه . توانايى‌هاى شخصى در بند سوم اصل يکصد و نهم « بينش صحيح سياسى و اجتماعى ، تدبير ، شجاعت ، مديريت و قدرت کافى براى رهبرى » از جمله شرايط و صفات رهبر دانسته شده است . يکم . مقصود از « بينش صحيح سياسى و اجتماعى » آن است که رهبر ، آن چنان از مسائل و موضوعات و قضاياى سياسى آگاه باشد که بر آن اساس ، هم قادر به اداره امور جامعه باشد و هم در جهت‌گيرى‌هاى ظريف بين‌المللى ، تصميمات بجا ، شايسته و مفيد به حال جامعه اتخاذ کند . دوّم . « مديريت و تدبير » عبارت از مجموعه استعدادهايى است که در شرايط خاص ، در رهبرى بارز و ظاهر مى‌شود و او را در اجراى وظايف سنگين خود يارى مى‌کند . کشف اين استعدادها از جمله مواردى است که در تعيين رهبر ، به يقين بايد مورد توجه خاص قرار گيرد . سوّم . « قدرت و شجاعت » نيز از جمله شرايطى است که يا از برجستگى‌هاى علمى و اخلاقى ناشى مى‌شود و يا آنکه در زمره استعدادهاى درونى رهبر به شمار مى‌رود . به هر حال مقام شامخ رهبرى چنين مراتبى را مى‌طلبد و به هنگام تعيين و انتخاب رهبرى ، بايد به اين موضوع توجه جدى داشت . مقام معظم رهبرى تاکنون توانايى‌هاى فوق‌العاده‌اى در راستاى رهبرى و مديريت جامعه - خصوصاً در مواقع بحرانى و سرنوشت‌ساز از خود بروز داده‌اند . از ديگر سو ايشان از بينش صحيح سياسى و اجتماعى و قدرت و شجاعت بالايى برخوردار مى‌باشند . اين مهم با مرورى بر پيشينه مديريتى ايشان - در شوراى انقلاب ، دوران رياست جمهورى ، سخت‌ترين شرايط ناشى از جنگ و محاصره‌هاى بين‌المللى ، بيش از يک دهه رهبرى نظام و با موفقيت بيرون آمدن از فراز و نشيب‌ها و مشکلات متعدد داخلى و بين‌المللى به خوبى قابل اثبات است . آخرين مرحله‌اى که شايسته است مورد توجه قرار گيرد ، انتخاب قانونى ايشان از سوى خبرگان رهبرى است . اين انگاره خود متأثر از دو عامل است که هر کدام به تنهايى ، مهم‌ترين دليل بر شايستگى ايشان براى رهبرى نظام اسلامى است : . 1 دارا بودن شرايط لازم براى رهبرى در حضرت آيت الله خامنه‌اى و احراز اين شرايط از سوى خبرگان ، به عنوان بهترين و شايسته‌ترين فردى که قدرت و توانايى رهبرى نظام را دارد . اين مسأله از سوى اکثريت قاطع اعضاى مجلس خبرگان تأييد شد . . 2 تأکيد امام خمينى ( ره ) بر شايستگى آيت‌الله خامنه‌اى براى رهبرى نظام حضرت امام در موارد متعددى به شايستگى ايشان تصريح کرده‌اند . حجت‌الاسلام و المسلمين هاشمى رفسنجانى در مجلس خبرگان رهبرى در سال 68 در حضور شاهدان اين قضيه را نقل کرد : در قضاياى مهدى هاشمى همراه با آقايان خامنه‌اى ، موسوى اردبيلى و ميرحسين موسوى خدمت امام راحل رسيديم و سيد احمد خمينى نيز حضور داشت . در آنجا به امام گفتيم : شما با اقدامات خود ما را درباره رهبرى آينده در بن‌بست قرار مى‌دهيد . امام با اشاره به آقاى خامنه‌اى فرمود : « در ميان شما کسى است که شايسته رهبرى است و شما در بن بست قرار نخواهيد گرفت » . مرحوم حجت‌الاسلام سيداحمد خمينى نيز نقل نموده که امام راحل فرمود : « آقاى خامنه‌اى شايسته رهبرى است » . در پايان لازم به ذکر است مشاوران اين مرکز همچنان از پرسش هاى شما استقبال نموده و آماده پاسخگويى مى باشند . موفق و پيروز باشيد.