احادیث موضوعی/ احادیث ناظر به رفتار

وَ قَالَ ع‏ مَنِ اسْتَطَاعَ أَنْ‏ يَمْنَعَ‏ نَفْسَهُ‏ مِنْ أَرْبَعَةِ أَشْيَاءَ فَهُوَ خَلِيقٌ بِأَنْ لَا يَنْزِلَ بِهِ مَكْرُوهٌ أَبَداً قِيلَ وَ مَا هُنَّ قَالَ الْعَجَلَةُ وَ اللَّجَاجَةُ وَ الْعُجْبُ وَ التَّوَانِي (1)
و (از امیرالمومنین علی ع نقل شده است که) فرمود هرکس تواند خود را از چهارصفت نگه دارد شایسته است که هرگزبد نبیند.عرض شد آنها کدامند؟ فرمود شتاب،لجبازی،خودبینی،سستی،
...
می توان گفت این روایت منشاءآسیب های رفتاری را شناسائی می¬کند و بیشترین زمینه ای را که انسان به خاطر رفتارهای خود ضربه می خورد بیان می¬فرماید.
اکثر مردم یا به خاطر شتاب زدگی و عجله در کار کارشان به سرانجام نمی¬رسد و یا به خاطر پافشاری غیر منطقی بر یک امر. همچنانکه یک بعدی نگریستن و خود را کامل دیدن و به نفس خویش با دیده¬ی کمال نگریستن باعث می¬شود از مشورت دیگران و تجارب گذشتگان محروم شود. نکته¬ی نهایی اینکه سستی در امور از مهم¬ترین علل شکست کارهاست، سستی و تنبلی که از آفات رفتاری انسان است و در بسیاری از موارد انسان خودخواسته به این صفت دچار می¬شود.
نتیجه این که بسیاری از ضررها خود خواسته و محصول بدعمل کردن خود اشخاص است.

(1) تحف العقول محقق / مصحح: غفارى، على اكبر ناشر: جامعه مدرسين‏ مكان چاپ: قم‏ سال چاپ: 1404 / 1363 ق‏/ النص / 206 / و روي عنه ع في قصار هذه المعاني ..... ص : 200