استعفاف به چه معناست؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم
واژه‏ى «استعفاف»، در اصل به معناى امتناع و ترک است و استعفاف طلب عفاف است که شخص خود را از حرام و کارهاى ناروا و خواسته‏هاى پست دنيايى و آن‏چه ناپسند است، باز دارد.
پس عفاف و عفت‌، در لغت به معناي مناعت با خويشتن‌داري آمده است‌؛ هم چنين به بازداشتن خويش از چيزي که حلال نيست عفت مي‌گويند. عفت‌، حالت نفساني است که انسان را از غلبة شهوت باز دارد. قرآن مجيد، اين کلمه را در چند مورد به کار برده است‌:1. در مورد کساني که ازغلبة شهوت‌، خويشتن داري کرده‌، خود را به گناه آلوده نمي‌کنند: وَ لْيَسْتَعْفِف‌ِ الَّذِين‌َ لاَ يَجِدُون‌َ نِکَاحًا حَتَّي‌َ يُغْنِيَهُم‌ُ اللَّه‌ُ مِن فَضْلِه‌ِ؛ (نور، 34) آنان که قدرت بر تزويج ندارند، خود را نگه دارند، و عفّت پيش گيرند تا خداوند از کرم خويش آن‌ها را بي نياز کند. در اين آيه‌، عفّت به معناي خويشتن داري از ارتکاب گناه و مفاسد اخلاقي است‌. يَسْتَعفف‌ ، يعني کوشش کننده در طلب عفت‌، با رياضت و دوري از زمينه‌هاي گناه‌. پيامبر اکرم‌در اين باره فرموده‌اند: اي گروه جوانان‌!کسي از شما که قدرت دارد بر تزويج ازدواج کند، و کسي که توانايي و قدرت ندارد، بر او باد به روزه گرفتن‌، زيرا روزه شهوت را کم مي‌کند. ( تفسير صافي‌، فيض کاشاني‌، ج 3، ص 433، مؤسسة اعلمي‌، بيروت ـ لبنان‌. )
در سورة نور آمده است‌: و اَن يستعففن خير لهن‌ّ؛ (نور، 60) اگر آنان طلب عفت کنند و خويشتن را بپوشانند، براي آنها بهتر است‌ آيه در مورد زنان پير و سال خورده‌اي است که اميدي به ازدواج ندارند و جاذبة جنسي خود را از دست داده‌اند. يستعفف در آيه‌، به معناي حفظ حجاب آمده است و ترديدي نيست که حفظ حجاب براي زنان جوان واجب و لازم مي‌باشد و اين آيه به پير زناني اشاره دارد که کسي از روي لذت به آنان نگاه نمي‌کند.
هم چنين در سوره نسأ مي‌خوانيم‌: و من کان غنياً فليستعفف‌؛ (نسأ،5) در صورتي که کسي غني و ثروتمند باشد، زيبنده است طلب عفت کند، ]مناعت طبع داشته باشد[ و ]هرگز به عنوان حق الزحمه‌، از اموال يتيمان چيزي برندارد[. در اين آيه‌، عفت به معناي خويشتن داري و بي توجهي به مال دنيا به کار رفته است‌. در آيه 273 بقره آمده است‌: يَحْسَبُهُم‌ُ الْجَاهِل‌ُ أَغْنِيَآءَ مِن‌َ التَّعَفُّف‌ِ آيه در مورد فقرايي است که به شدت نيازمند هستند، لکن خويشتن‌داري مي‌کنند، و هرگز فقر و نياز خود را به ديگران اظهار نمي‌کنند، به گونه‌اي که مردم خيال مي‌کنند که آن‌ها غني و ثروتمند هستند. در اين آيه‌، عفت به معني مناعت طبع و خويشتن داري از ذلّت درخواست به کار رفته است‌.
تعفّف از باب تفعل‌، يعني لباس عفت به تن کرده خود را عفيف نشان مي‌دهند، به گونه‌اي که ديگران متوجه فقر آن‌ها نمي‌شوند.
از قرآن مجيد و احاديث ائمه اطهار:استفاده مي‌شود که بهترين عفاف‌، خويشتن داري انسان از آلودگي به مفاسد اخلاقي و شهوت جنسي است‌. در سورة مؤمنون آمده است‌: قد افلح المؤمنون‌؛ (مؤمنون‌،1) به تحقيق رستگار شدند مؤمنين‌. سپس اوصافي براي آنان ذکر مي‌کند، از جمله‌: والذين هم لفروجهم حافظون‌؛ (مؤمنون‌،5) مؤمنين کساني هستند که دامان خود را از آلودگي به بي‌عفتي حفظ مي‌کنند. رسول اکرم‌فرموده‌اند: بهترين عفت در نزد خدا، عفت شکم‌، و فرج (دامن‌) است‌، به اين که انسان از مال حرام اجتناب ورزد و دامن خود را از حرام حفظ کند. ( ميزان الحکمه‌، محمد محمدي ري شهري‌، ج 6، ص 361. ) هم چنين امام باقر7 در اين باره فرموده‌اند: عبادت نشده خدا به چيزي که افضل‌تر باشد از عفت‌، و پاک دامني شکم و دامن‌. ( ميزان الحکمه‌، همان‌. ) بنابراين‌، تفاوتي که بين معناي استعفاف و تعفف مي‌باشد، آن است که در استعفاف معناي طلب به کار رفته‌، ولي تعفّف‌، در بردارندة طلب نيست‌، بلکه پذيرش و مطاوعت را مي‌رساند.
نظر علامه طباطبايي دربارة اين دو لغت اين است‌: استعفاف و تعفف معناي آن‌ها نزديک به همديگر است‌. ( تفسير الميزان‌، علامه طباطبايي (ره‌)، ج 15، ص 122. )
و در مورد چگونگي آن مي توان بيان داشت که عفت به وجود آمدن حالتي است در نفس که آدمي را از غلبه شهوات بر او بازمي دارد و عفيف هم به کسي گفته مي شود که اين حالت را براثر تمرين به دست آورده باشد و ريشه آن اکتفا کردن به امکانات کم است.
علماي اخلاق در تعريف عفت آن را صفتي حد وسط ميان شهوت پرستي و خمودي دانسته اند که ثبات و استقامت بر اين حد اعتدال بسيار مشکل است و نياز به تمرين دارد، پس عفت به دليل حد وسط بودنش نيکو است زيرا بهترين امور ميانه آنهاست در اين صورت برخورداري از شهوات هم براساس موازين عقلي و شرعي است. عفت و پاکدامني از نتايج قوت نفس است بنابراين دينداري واقعي از آنجا که از ثبات نفس برخوردارند کارهاي زشت و منافي عفت انجام نمي دهند، همواره مراقب هستند تا خود را اسير شهوت نکنند نگاه خود را کنترل نموده به نامحرم چشم نمي دوزند از خودآرايي و آشکار کردن زيور و زينت هاي تحريک کننده و برهنه نمودن اندامي که پوشش آن واجب است خودداري مي کنند.
و...
موفق و پيروز باشيد.