اسلام بلامذاهب یعنی چه؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم برخي از متفکران جهان اسلام نظريه‏اي را طرح کرده‏اند که به‏نظريه«اسلام بلامذاهب‏» يا نفي مذاهب اسلامي معروف شده‏است . گسترش پديده اسلام بلامذاهب در گستره حوزه هاي مختلف تبليغي، دو خاستگاه متفاوت دارد؛ خاستگاه نخست تبليغات سلفي ها و فراخوان آنها به اسلام منهاي مذهب است. و خاستگاه دوم انديشه هاي نوظهور يافته در ميان اقشار روشنفکر است که به همراه موجي جهاني در پي برداشتن محدوديت هاي مذهبي است. ناتواني مذاهب و بن بست مذاهب در گره گشايي از بسياري مسائل و انسداد باب اجتهاد هم مي تواند از وسايل رويگرداني از مذاهب باشد. به عنوان نمونه دکتر حسن عبد اللّه الترابي، که مدّتي رهبر شاخه سوداني اخوان المسلمين و مدّتي قاضي القضاة و هم چنين وزير معارف کشور سودان بوده است با تأثير پذيري از جبران خليل جبران که او معتقد است دين الهي بايد از پسوندهايي بنام اسلام و مسيحيت و يهود و... منتزع شود و خالص خدايي باشد پروژه اسلامِ منهاي مذهب را (نه شيعه، نه سنّي) در سودان مطرح کرد. نقد و بررسي بديهي است پيش از پرداختن به يک گفت‏وگوي علمي، عقلاني و واقع‏بينانه درباره خطوط کلي وجزئيات دين اسلام، نمي‏توان تصوير قابل فهمي از اسلام فارغ از مذاهب ارائه کرد. اگرنتوانيم به تصوير مشخصي از اسلام دست‏يابيم، چگونه مي‏توانيم از اسلامي به دور ازمذاهب سخن بگوييم؟ در ديدگاه‏هاي فقهي اختلاف زيادي وجود دارد. در روش وشيوه استنباط با مباني مختلفي روبه‏رو هستيم و هر گروه ديدگاه و مبناي خاص خود رادارد. ما کدام را برگزينيم؟ از اين رو چنين طرحي بي‏معناست، زيرا باواقعيت همخوان نيست. طرح اسلام بدون مذاهب متوقف بر تعيين ماهيت دين اسلام‏است. ما در پي اسلامي فارغ از مذاهب هستيم، اما از طريق گفت‏وگويي که به نتيجه‏اي‏قطعي و نهايي دست‏يابد و آن عبارت است از دست‏يابي همگان به صورت يکساني ازاسلام در مسائل کلي و تفصيلي آن. چنين چيزي در شرايط فرهنگي و حال و هواي‏روحي و رواني حاضر واقع‏بينانه به نظر نمي‏رسد. از اين روست که مي‏گوييم در اين‏خصوص بايد مسلمانان بر اساس اصول مشترک خود در مواجهه با مباني مادي‏گرايانه‏جبهه کفار، همديگر را دريابند. از طرفي، اگر همواره در موارد اختلافي گفت‏وگو کنند ودر حل آنها فرموده‏هاي خدا و پيامبرش را مرجع و مبنا قرار دهند، شايد در نهايت‏به‏اسلام يگانه‏اي دست‏يابند که مي‏توانيم آن را اسلام ناب و اصيل بناميم. همان اسلامي که نمايانگر تصوير شفاف و درخشان اسلام در عرصه نظر و عمل‏است . منابع : 1. مصطفي شکعه، اسلام بلامذاهب، چاپ بيروت، . 2 . جريانهاي تأثيرگذار بر جامعه، سودان و پيامهاي القائي، مبلّغان در مراسم حج ، کتابخانه تبيان . 3 . راست انديشي ديني ، سايت الشيعه . 4 . ضرورت گفت‏وگوي اديان و مذاهب اسلامي ، گفت‏وگو با آيت‏الله سيدمحمدحسين فضل‏الله ، هفت آسمان-7 ، سايت بلاغ نت .