اصعب السياسات نقل العادات يعني از جمله سخت ترين کارها تغيير کارهاي دشوار است، دقت کنيد! حضرت نفرمودند سخت ترين کارها ترک عادت ها مي باشد، بلکه فرمود: تغيير عادت ها است(النَّقْل: تحويل شيءٍ من موضع إلى موضع؛ نَقل: تغيير چيزي از جايي به جاي ديگر/تهذيب اللغة، ج9، ص: 128)، ممکن است گفته شود: خوب چه تفاوتي ميان تغيير يک عادت و ترک عادت است که تغيير عادت از ترک آن سخت تر است؟!!! يک نکته کليدي و ظريف در مورد اين تعبير به ذهن مي رسد، دقت کنيد!!! تغيير جايي است که جابه جايي است، يعني چيزي مي رود و چيزي مي آيد، خوب چرا جابه جايي عادت ها از ترک آن ها سخت تر است؟ وقتي به يک عمل و يا حالت مذموم يا ممدوح عادت مي کنيم علاوه بر آن عادت يک نوع گرايش به خوبي و يا بدي هم در انسان تقويت مي شود به عبارت ديگر عادت هاي مذموم باعث تقويت گرايش انسان به خوبي ها و عادت بد باعث تقويت عمومي در انسان نسبت به کارهاي بد مي شود که اين حالت خودش نوعي دافعه نسبت به کار مخالف ايجاد مي کند، يعني چه؟! يعني وقتي مثلا کسي به غيبت عادت مي کند دو نوع حالت در نفس او به وجود مي آيد، يکي حالت اعتياد و وابستگي به آن گناه و ديگري نوعي واکنش و عکس العمل نسبت به کارهاي خوب به طور عمومي، يعني اساساً علاوه بر وابستگي به آن گناه نوعي حالت بي ميلي و يا حتي تنفر نسبت به عموم کارهاي خير در فرد نسبت به کارهاي خير در فرد شکل مي گيرد و نيز وقتي مثلاً فرد به نماز اول وقت عادت مي کند، علاوه بر اين حالت وابستگي به نماز اول وقت يک نوع حالت واکنش و عکس العمل نسبت به کار مخالف يعني گناه به طور عام در انسان شکل مي گيرد که اين حالت تغيير اين عادت خوب به عادت بد را بسيار دشوار مي کند که اين مسئله به نوبه خود تغيير و جابجاييِ اين حالت را سخت تر و دشواتر مي سازد و شايد به همين جهت است که در اسلام به مداومت بر کارهاي خير تاکيد شده هرچند اندک باشند، از جمله در حکمت هاي نهج البلاغه از حضرت علي(عليهم السلام) نقل شده که فرمودند: «قَلِيلٌ يَدُومُ خَيْرٌ مِنْ کَثِيرٍ مُنْقَطِع: کار اندکي که ادامه دار باشد بهتر است از کار زيادي که بعد از مدتي ترک شود»(عيون الحکم و المواعظ، ص: 370) يعني کار خير هرچند کم باشد اما اگر ادامه دار باشد علاوه بر اين که نسبت به آن کار خير در انسان حالت اعتياد و وابستگي ايجاد مي کند باعث تقويت عمومي در انسان نسبت به کارهاي خير مي شود.
نظر خودتان را ارسال کنید