امام جواد(ع) که در کودکی به مقام امامت رسید، چگونه به مشکلات دینی و اجتماعی مردم جواب می‌داد؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم
دريافت اين نوع دانش، شرط سني خاصي ندارد، هر گاه خداوند اراده نمايد و شرايط براي امامت و پيشوايي ديني براي امام فراهم شود، چنين دانشي به او افاضه خواهد شد

علوم و دانشي که امامان شيعه از آن برخوردار بوده‌اند، دو دسته‌است:
1ـ دانشي که از طريق غير عادي و به طور مستقيم از منبع فيض الهي يا از طريق امام پيش از خود دريافت مي‌کردند که چگونگي آن بر ما روشن و نمايان نيست.
هر امام و پيشواي، دانش‌هايي را که از امام پيش از خود دريافت کرده بود، به طريقي غير عادي به امام بعدي منتقل مي‌نمود، به همان شکل و گونه‌اي که حضرت علي عليه‌السلام فرمود: پيامبر در گوش من نجوا نمود، به گونه‌اي که هزار باب علم بر من گشود. از هر بابي هزار باب علم باز شد .(1)

ما دقيقاً از کيفيت آن آگاهي نداريم، اما مي‌دانيم به صورت عادي نبوده است. از اين نوع علم، گاهي در منابع شيعي به علم لدني ياد مي‌شود.

دانش‌هايي که مربوط به امامت و رهبري ديني انسان‌ها هستند، در اين بخش جاي مي‌گيرند. بيان احکام الهي، هدايت ديني مردم، مرجعيت ديني و تفسير آيات الهي و هر آنچه که مربوط به هدايت انسان‌ها است، در اين طبقه قرار دارد.

دريافت اين نوع دانش، شرط سني خاصي ندارد، هر گاه خداوند اراده نمايد و شرايط براي امامت و پيشوايي ديني براي امام فراهم شود، چنين دانشي به او افاضه خواهد شد، و از اين باب است دادن امام جواد عليه السلام به سي هزار مساله در يک جلسه.(2)

2ـ دانش‌هايي که از طريق عادي به دست مي‌آيند. اين نوع از علوم مي‌تواند متفاوت باشد و سن در آن تأثير داشته باشد، اما اين بخش از علوم، مربوط به هدايت و راهنمايي ديني نيست. اگر بخشي از اين علوم براي هدايت و امامت و پيشوايي لازم باشد، از همان طريق اوّل به امامان معصوم عليهم‌السلام افاضه مي‌شود و شرط سني در آن لحاظ نمي‌شود. برخي از خدمات علمي و اجتماعي حضرت امام جواد عليه‌السلام به قرار زير است:
1- گويي به مسايل و شبهات اعتقادي: اين مهم در قالب پرسش و و مناظره و گفتمان و نامه‌نگاري صورت مي‌گرفت.
2- تشکيل مکتب علمي و تربيت شاگردان: امام شخصيت‌هاي مهم علمي مانند علي بن مهزيار، احمد بن ابي نصر بزنطي و زکريا بن آدم تربيت کرد که هر کدام در گسترش معارف و علوم اسلامي بسيار تأثيرگذار بودند.

3- فعاليت‌هاي سياسي: اين مهم نيز در قالب‌هاي مختلف از جمله نفوذ به درون حکومت صورت مي‌گرفت؛ بدين معنا که امام به هواداران خود اجازه مي‌داد به حکومت نفوذ کرده و مناصب و سمت هاي حساس را در دست بگيرند.

4- حمايت از شيعيان: اين رويکرد نيز در قالب‌هاي مختلف مانند حمايت‌هاي مالي و جلوگيري از ظلم بر آنان شکل مي‌گرفت. مرحوم کليني نقل مي‌کند که حضرت جواد، بنا به درخواست يکي از شيعيان سيستان، طي نامه‌اي به والي اين منطقه سفارش کرد که در اخذ ماليات، بر او سخت نگيرد. والي که از پيروان امام بود، نه تنها بدهي او بابت خراج را نگرفت، بلکه اعلام کرد تا آن زمان که بر سرکار است، او را از پرداخت خراج معاف خواهد کرد. علاوه بر اين دستور داد براي او مستمرّي نيز تعيين کردند.

پي نوشت:
1. مفيد، الارشاد، قم ، کنگره شيخ مفيد، 1413ق، ج1، ص186
2. کليني، اصول کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1365ش، ج1، ص