ایا انتخاب همسر در قران ذکر شده؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم سلام عليکم قرآن در دو جا يعني يکي در سوره مائده آيه 5 و ديگري در سوره نساء آيه 25 زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با نامحرم برحذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است. آيه 25 سوره نساء به مردان مي گويد با دختراني که روابط دوستي مخفيانه اي با ديگران داشته اند ازدواج نکنيد... «فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غير مسافحات و لا متخذات اخدان»يعني آنان را با اجازه خانواده هايشان به همسري خود در آوريد و مهرشان را به طور پسنديده به آنان بدهيد (به شرط آنکه) پاکدامن باشند و زناکار و دوست گيران پنهاني نباشند. در آيه 5 سوره مائده نيز به مردان خطاب مي کند و مي فرمايد شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنيد و خود نيز پاکدامن باشيد نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهاني دوست خود بگيريد «... ولا متخذي اخدان ...» بنابراين يک دختر يا يک پسر مسلمان که هر روز با ياد خدا روز را آغاز مي کند و معتقد به دستورات الهي و قرآن کريم است هرگز اين سخن خداوند را زير پا نخواهد گذاشت. ملاک هاى انتخاب همسر از منظر قرآن و روايات پديد آورنده : اسماعيل اخلاقى ، صفحه 70 مقدمه: انسان در سراسر زندگى با انتخاب هايى روبه رو مى شود و بايسته است که ملاک ها و معيارهايى براى گزينش هر موضوع در دست داشته باشد؛ مانند انتخاب شغل، رشته تحصيلى، مسکن و ... فرد براساس منافع و شرايط و امکانات موجود، معيارهايى را تعريف و آنگاه گزينش مى کند، يکى از موضوعات و مسائل مهم زندگى ازدواج است که نيازمند دقت و توجه بيشترى است؛ زيرا به تمام زندگى دنيوى و اخروى او ارتباط دارد و نسل آينده نيز از آن متأثر مى باشد. با توجه به اهميت موضوع و پيامدهاى آن ضرورى است تا ملاک ها و معيارهاى درست و منطقى ازدواج را بشناسيم. قرآن کريم و روايات معصومان(ع) ملاک هاى مهمى را براى اين مسئله بيان کرده است که در اين نوشتار به چند نمونه مى پردازيم: امام صادق(ع) درباره اهميت توجه به ملاک هاى انتخاب همسر فرمودند: «انظر اين تضع نفسک و من تشرکه فى مالک و تطلعه على دينک و سرک؛ خوب دقت کن که خودت را در کجا مى نهى و چه کسى را در مالت شريک مى گردانى و بر دين و اسرارت آگاه مى سازى.» و نيز فرمودند: «انما المرائة قلاده فانظر ماتتقلد؛ زن به منزله گردنبندى است که به گردن مى افکنى، سپس مراقب باش که چه چيزى را به گردن مى افکنى.» اين ملاک ها هم بايد در مورد مردان باشد و هم درباره زنان، چنين نيست که تنها زنان بايد اين صفات و ويژگى ها و ملاک ها را دارا باشند و مردان از آن مستثنا شوند. ملاک ها: 1ـ ايمان و ديندارى متون دينى ما، اولين و مهم ترين ملاک در انتخاب همسر را ديندارى معرفى کرده است. قرآن کريم در همين زمينه مى فرمايد: «ولا تنکحوا المشرکات حتى يومن ولامه مؤمنه خير من مشرکه ولو اعجبتکم و لا تنکحو المشرکين حتى يومنوا و لعبد مؤمن خير من مشرک ولو اعجبکم اولئک يدعون الى النار واللّه يدعو الى الجنه؛ با زنان مشرک تا زمانى که ايمان نياورده اند ازدواج نکنيد، اگر چه بخاطر مال يا جمال و مقام (موقعيت)، شما را به شگفتى آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرک و بت پرست تا ايمان نياورده اند در نياوريد اگر چه (مال و زيبايى و موقعيت) آنان شما را به شگفتى آورد (زيرا) آنها شما را به سوى آتش دعوت مى کنند و خداوند شما را دعوت به بهشت و آمرزش مى نمايد.» امام صادق(ع) مى فرمايد: «اگر مرد با زنى براى جمال يا مال ازدواج کند به همين امر واگذار مى شود ولى اگر براى ديندار بودن او ازدواج کند خدا مال و جمال را نيز نصيبش مى گرداند.» و نيز رسول خدا(ص) مى فرمايد: «هر کس با زنى براى مالش ازدواج کند خدا او را به همين امر واگذار مى نمايد و هر کس که براى جمالش ازدواج کند به چيزى مى رسد که از آن کراهت دارد و هر کسى که براى ديندارى ازدواج کند خداوند هر سه را برايش جمع مى کند.» از اين آيه و روايات بخوبى استفاده مى شود کسانى که درصدد انتخاب همسر هستند بايد ايمان و ديندارى را به عنوان شرط اصلى و ضرورى محسوب بدارند و براى يافتن آن کمال سعى و جديت را به عمل آورند. والدين پسر و دختر نيز بايد در انتخاب همسر براى فرزندان خود موضوع ايمان و ديانت و تقيد به ضوابط و مقررات شريعت را شرط اساسى بدانند و دريافتن چنين فردى به پسر و دخترشان کمک نمايند. 2ـ عقل و هوش بعد از ديندارى، عقل و زيرکى از مهم ترين معيار و ملاک يک همسر خوب محسوب مى شود، اداره و تداوم و پيمودن راه راست و حل مشکلات زندگى کار آسانى نيست اگر دو همسر با هم تفاهم داشته باشند و موقعيت يکديگر و شرايط و امکانات زندگى را خوب درک کنند، مى توانند زندگى را بر پايه صحيحى استوار سازند و به انجام وظيفه مشغول باشند و به کانون خانواده صفا و محبت و گرمى دهند و با عقل و درايت مشکلات را حل و فصل کنند. همسر عاقل امکانات خانواده و شرايط و اوضاع زندگى را خوب درک مى کند، توقعات بيجا و بلندپروازى ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد. اکثرا اختلافات خانوادگى و کشمکش هاى زندگى معلول جهالت و نادانى زن و شوهر، يا يکى از آنها مى باشد؛ زوجين هر چه عاقل تر باشند بهتر مى توانند همسردارى کنند و وسيله آسايش و خوشى همديگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند. همسر عاقل، گذشت و بردبارى دارد و با بهانه هاى کوچک و جزئى زندگى را متلاشى نمى سازد. به علاوه، عقل و هوش زن و شوهر در فرزندان نيز تأثير دارد، فرزندان خانواده خوش فهم و باهوش، غالبا زيرک مى شوند، و برعکس حماقت و نادانى پدر و مادر نيز در فرزند تأثير دارد، همسر باهوش و عاقل بهتر مى تواند نسبت به تعليم و تربيت فرزندانش انجام وظيفه نمايد. بارى عقل و درايت يکى از معيارها و ملاک هاى مهم و بسيار با ارزش محسوب مى شود که به هنگام گزينش همسر بايد کاملاً مورد توجه قرار بگيرد. امام على(ع) مى فرمايد: «اياکم و تزويج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضياع؛ با انسان احمق و نافهم ازدواج نکنيد زيرا معاشرت با او بلايى است عظيم و فرزندانش نيز ضايع خواهند شد.» همچنين رسول خدا(ص) به حضرت على(ع) فرمودند: «يا على لا فقر اشد من الجهل و لا مال اعود من العقل؛ يا على! هيچ فقرى بدتر از نادانى و جهالت نيست و هيچ مالى سودمندتر از عقل نيست.» و نيز امام صادق(ع) مى فرمايد: «العقل دليل المؤمن؛ عقل دليل و راهنماى مؤمن است.» از اين روايات بخوبى استفاده مى شود که عقل و هوش از بزرگترين معيارها و ملاک هايى است که در انتخاب همسر بايد مورد توجه دختر و پسر باشد. 3ـ اخلاق نيک سومين معيار و ملاک در انتخاب همسر اخلاق حسنه است و اين مطلب را مى توان از قرآن کريم و روايات معصومان(ع) بخوبى استفاده کرد. قرآن کريم مى فرمايد: «فانکحوا ما طاب لکم من النساء؛ با زنان پاک ازدواج کنيد.» همچنين رسول خدا(ع) مى فرمايد: «اذا جائکم من ترضون خلقه و دينه فزوجوه الا تفعلوه تکن فتنه فى الارض و فساد کبير؛ اگر کسى به عنوان خواستگارى به نزد شما آمد که خلق و دينش را مى پسنديد با او ازدواج کنيد و اگر به اين دستور عمل نکنيد. فتنه و فساد بزرگى در زمين به وجود خواهد آمد.» و نير در روايات ديگر مى فرمايد: «زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم يظلمها؛ دخترت را به ازدواج انسان متقى و پرهيزکار در آور، زيرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام مى کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمى کند.» حسين بشار واسطى مى گويد: «به امام رضا(ع) نوشتم، يکى از خويشاوندان از دخترم خواستگارى کرده است اما بد اخلاق است امام(ع) فرمود: «اگر بد اخلاق است دختر به او نده.» زن و شوهر يک عمر در کنار هم اند و ارتباط کلامى و غير کلامى فراوانى با هم دارند. بدين روى اخلاق حسنه و خوش رفتارى و نيک گفتارى در همه زندگى ها بسيار ضرورى است و بدون آن زندگى بى روح و خسته کننده خواهد بود. زندگى با زن و مردى داراى کمالات و زيبايى، اما بد اخلاق و بد رفتار و تندخو، رنج آور خواهد بود و انسان هر روز آرزوى مرگ مى کند. زيرا ديدن حالات و رفتار و مشاهده گفتارهاى تند و خشن او از تحمل هر انسان صبور و شکيبايى خارج است بنابراين شرط اساس زندگى سالم، صميمى، با نشاط و با صفا، داشتن همسرى خوش اخلاق و عفيف و نيک گفتار است. 4ـ عفت و پاکدامن از جمله ملاک هاى بسيار مهم و ضرورى در انتخاب همسر، عفت و پاکدامنى است. اگر به قرآن کريم و روايات معصومان مراجعه کنيم بخوبى مى فهميم که آنان به عفت و پاکدامنى تأکيد فراوان مى کردند. قرآن شريف در همين زمينه مى فرمايد: «الزانى لاينکح الا زانيه او مشرکه و الزانيه لا ينکحها الا زان او مشرک و حرم ذلک على المؤمنين؛ مرد زناکار جز با زن زناکار يا مشرک ازدواج نمى کند، و زن زناکار را جز مرد زناکار يا مشرک، به ازدواج خود در نمى آورد، و اين کار بر مؤمنان حرام شده است.» بنا بر روايت خداوند متعال مى فرمايد: «وقتى اراده کنم که خير دنيا و آخرت را براى يک مسلمان جمع کنم قلبى خاشع و زبانى ذاکر و تنى صابر بر بلا به او عطا مى کند و همسرى به او مى دهم که از نگاه کردن به وى شادمان شود، و آن زن در غياب شوهر از نفس خودش و مال شوهرش نگهدارى کند.» همچنين امام صادق(ع) مى فرمايد: «کفو بودن در اين است که عفيف باشد و از امکانات اقتصادى نيز برخوردار باشد. امام صادق(ع) درباره پاکى درونى و منش زنان در سرنوشت و تربيت بهتر و برتر کودکان فرموده است: «طوبى لمن کانت امه عفيفه؛ خوشا به حال کسى که مادرش پاکدامن باشد.» در فرهنگ دينى و سفارش پيشوايان معصوم(ه) که اينقدر به پاکى و عفت مردان و زنان تأکيد شده است براى آن است که اگر پدر و مادر بد رفتار و ناپاک باشد و توجه به دستورات شرعى نداشته باشند، در اخلاق و روش کودک اثر نامطلوبى برجاى خواهد گذاشت و اغلب کودکان و بخصوص دختران قدم جاى قدم مادران مى گذارند. 5 ـ شرافت خانوادگى پنجمين ملاک در انتخاب همسر اصالت و شرافت خانوادگى است که بايد مورد توجه قرار بگيرد در همين زمينه قرآن کريم مى فرمايد: «والبلد الطيب يخرج نباته باذن ربه والذى خبث لايخرج لا نکدا؛ سرزمين پاکيزه (و شيرين) گياهش به فرمان پروردگار مى رويد، اما سرزمين هاى بد طينت (و شوره زار) جز گياه ناچيز و بى ارزش از آن نمى رويد.» همچنين رسول خدا(ص) مى فرمايد: «اى مردم از گياهانى که بر مزبله ها مى رويد اجتناب نماييد، گفته شد: يا رسول اللّه مقصود شما از گياه و سبزى که بر مزبله مى رويد چيست؟ زن زيبايى که در خانواده پست و فرومايه پرورش مى يابد.» بنابراين بايد در انتخاب همسر بسيار دقت کرد و از خانواده داراى کرامت و شرافت و اصالت همسر را برگزيد. در غير اين صورت آثار منفى رشد و تربيت خانوادگى در آينده زندگى مشترک و نسل آينده تأثير زيادى برجاى خواهد گذاشت. پيامبر اسلام فرمودند: «وانظر فى اى نصاب تضع ولدک فان العرق دساس؛ بنگر که فرزند خود را در چه مکانى قرار مى دهى زيرا رگ و ريشه در فرزند اثر مى گذارد.» و نيز فرمودند: «تزوجوا فى الحجرالصالح، فان العرق دساس؛ با خانواده اى خوب و شايسته وصلت کنيد زيرا خون اثر دارد.» نتيجه گيرى بايد براى گزينش همسر ملاک ها و معيارهاى منطقى و درستى در دست داشته باشيم بهترين ملاک ها در آيات و قرآن کريم در روايات معصومان(ع) بيان شده است توجه به آنها زمينه ساز ازدواجى سالم و هدفمند است اين ملاک از سوى خالق هستى و رسولى الهى و اولياء الهى بيان شده است. آنان با اسرار هستى آشنايند و بهترين راهنمايان زندگى هستند بايد دانست که برخوردارى از هر کدام از اين ملاک ها نسبى است و وجود تمام ملاک ها در يک فرد تقريبا محال به نظر مى رسد. منابع: ــــــــــــــــــــــــــ 1ـ قرآن کريم. 2ـ حر عاملى محمد بن حسن، وسائل الشيعه. 3ـ ابوجعفر صدوق، محمد بن على بن الحسين ابن بابويه قمى، من لايحضره الفقه، ترجمه على اکبر غفارى، چاپ اول، محل نشر، نشر صدوق، سال 1368. 4ـ کلينى، محمد بن يعقوب، اصول کافى، چاپ چهارم، محل نشر ترجمه آيت اللّه کمره اى، انتشارات اسوه، سال 1379. 5ـ الطبرسى، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، تهران، سال 1376. 6ـ مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء، سال 1409. 7ـ نورالطبرسى، ميرزا حسين، مستدرک الوسائل، بيروت، مؤسسه آل البيت الاحياء و التراث، سال 1408. 8ـ متقى، علاءالدين بن حسام الدين الهندى، کنزالعمال، چاپ سوم، بيروت، مؤسسه الرساله، سال 1409. پى نوشتها: ــــــــــــــــــــــــــ 1ـ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، ح14، ص14. 2ـ همان، ص17. 3ـ بقره، آيه 221. 4ـ شيخ صدوق، محمد بن على بن الحسين ابن بابويه قمى، من لايحضره الفقيه، ترجمه على اکبر غفارى، چاپ اول، محل نشر صدوق، سال 1368. 5ـ وسائل الشيعه، ج14. 6ـ کلينى، محمد بن يعقوب، اصول کافى، ج1، ص70، چاپ چهارم، محل نشر ترجمه آيت اللّه کمره اى، انتشارات اسوه، سال 1379. 7ـ همان، ج1، ص25. 8ـ همان. 9ـ الطبرسى، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص233، تهران، سال 1376. 10ـ مستدرک الوسايل، ج14، ص1 و 2. 11ـ نور، آيه8. 12ـ وسائل الشيعه، ج14، ص51. 13ـ مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، ج5، ص285، بيروت، مؤسسه الوفاء، 1409. 14ـ اعراف، آيه58. 15ـ متقى، علاءالدين بن حسام الدين الهندى، کنزالاعمال، ج15، ص155، بيروت، مؤسسه الرساله، سال 1409. منبع:پايگاه حوزه انشاءالله عاقبت بخيربشويد. التماس دعا