ایا زمان عطسه کردن باید از انجام هر کاری منصرف شد؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم سلام عليکم عطسه صبر نيست آنچه در بين عوام مشهور است از صبر نمودن به اقدام در امرى که به مقارن آن کسى عطسه نمايد، در احاديث اثرى از اين حرف ديده نشده ، بلى در روايات رسيده است که عطسه شاهد صدق کلام است ؛يعنى اگر مقارن کلامى ، کسى عطسه نمايد دليل بر صدق آن کلام است و اگر دو مرتبه عطسه واقع بشود، دو شاهد است بر صدق کلام . و نيز وارد است که عطسه مريض دليل برعافيت اوست . و نيز امان از موت است تا سه روز و يا هفت روز. و نيز از رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله) مروى است که عطسه نافع است براى تمام بدن ، مادامى که از سهمرتبه تجاوز نکند و اگر بيشتر شد پس مرض و درد است .[1] [1] - برگرفته از کتاب 82 پرسش آيت الله دستغيب. فوايد عطسه پروردگار عالميان بر اساس حکمت خويش برخي موارد را براي سلامتي بدن تعيين وتنظيم کرده که با پيش آمدن آن، بدن سلامتي خود را باز مي يابد وعطسه، يکي از همان موارد است. عطسه درسلامتي انسان آن قدر مؤثر است که برخي از بيماري ها را دفع مي کند. 1. نشانه سلامتي محدثان بزرگ درکتاب هاي خود به رواياتي از پيامبر ومعصومان اشاره کرده اند که عطسه، نشانه سلامتي و آرامش بدن وبيانگر هضم غذاي انسان است وهمچنين نشانه عدم ابتلاي عطسه کننده به امراض سخت وصعب العلاج مي باشد. پيامبر(ص) فرمود: «العطاس للمريض دليل العافيه وراحه للبدن؛ (15) عطسه براي بيمار، نشانه سلامتي وآرامش بدن است.» درحديث ديگري آمده است : «وما عطس عاطس الا هضم له طعامه؛ هيچ عطسه کننده اي نيست، مگر آنکه غذايش هضم شده باشد».(16) امام باقر(ع) فرمود: «نعم العطاس، فيه راحه للبدن؛ عطسه بسيار خوب است؛ چرا که در آن راحتي بدن خواهد بود».(17) امام صادق (ع) نيز فرمود: «کثره العطاس يامن صاحبه من خمسه اشياء اولها الجذام، والثاني الريح الخبيثه التي تنزل من الرأس و الوجه، والثالث يأمن من نزول الماء في العين، و الرابع يأمن من شده الخياشيم، و الخامس يامن من خروج الشعر في العين....؛(18) عطسه زياد، صاحبش را از پنج چيز ايمن مي گرداند: اولين آنها، ايمني از بيماري جذام است. دوم، ايمني از بادهاي خبيثي که از سر وصورت پايين مي آيد. سوم، چشم از آب آوردن مصون خواهد بود. چهارم، از درد بيني ايمن مي گردد. پنجم، عطسه از بيرون آمدن مو در چشم جلوگيري مي کند.» 2. پيشگيري از برخي بيماري ها طبق روايات واحاديث اسلامي، عطسه کننده اگر به هنگام عطسه برخي ازمستحبات را رعايت کند، بعضي از بيماري ها را از خود دور مي گرداند. امام صادق (ع) مي فرمايد: «اگرپس ازعطسه کردن، يک مرتبه سوره حمد را بخواند ودست خود را به صورتش بکشد، از درد چشم، سردرد، سفيدي چشم، پيشي وخال خال شدن چهره وهمچنين از خون دماغ، ايمن خواهد بود.»(19) امير مؤمنان (ع) فرمود: «اگر عطسه کننده پس از عطسه بگويد: «الحمدالله رب العالمين علي کل حال» هرگز مبتلا به گوش درد يا دندان درد نمي گردد».(20) 3. نويد بهبودي درحکمت عطسه همين بس که اگر بيماري عطسه کند، ازآن مرض شفا يابد وبه تعبير امام هرگز در آن مرض از دنيا نخواهد رفت. «من عطس في مرضه کان له امان من الموت في تلک العله؛(21) هر که در روزهاي بيماري اش عطسه کند، ايمن از مرگ در آن بيماري خواهد بود.» 4. امان ازمرگ همچنين دراحاديث ديگري آمده است که اگر شخصي عطسه کند، تا چند روز از مرگ ايمن خواهد بود. دراينکه تا چند روز پس از عطسه، شخص از مرگ ايمن خواهد بود؟روايات متفاوت اند. ازامام صادق (ع) نقل شده است: «صاحب العطسه يأمن الموت سبعه ايام؛(22) کسي که عطسه مي کند، از آن لحظه تا هفت روز از مرگ درامان است». از نسيم، پيشکار امام عسکري(ع) نقل شده که سه روز پس از ولادت امام زمان (ع) نزد آن حضرت رسيدم، به ناگاه عطسه کردم. امام زمان (ع) به من فرمود: «يرحمک الله». نسيم گويد: از دعاي امام بسيار خوشحال شدم. آن حضرت به من فرمود: آيا تو را به عطسه کردن بشارت ندهم؟ گفتم: آري، اي مولاي من ! فرمود: «عطسه، امان از مرگ تا سه روز است».(23) 5. تأثيرعطسه برشنوندگان اجمالاً تأثير عطسه بر عطسه کننده را بيان کرديم؛ در ادامه، سخن پيامبربزرگوار را درباره ي تأثير آن بر شنونده بيان مي کنيم.شيخ عباس قمي مي نويسد: «درطب النبي آمده است: من سبق العاطس بالحمد امن من الشوص واللوص والعلوص؛ هر که پيش از عطسه کننده حمد خدا را بگويد، از دندان درد وگوش دردودل درد ايمن باشد».(24) از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: «من سمع عطسه فحمدالله واثني عليه وصلي علي محمد لم يشتک ضر سه ولا عينه ابداً؛ هرکه عطسه اي شنيد وحمد وثناي خدا را گفت وبر پيامبر (ص) [وآلش] درود فرستاد، هرگز از دندان يا چشمش شکايت نمي کند».(25) در فقه الرضا (ع) آمده است: «ومن سبق العالس الي حمد الله امن من الصداع؛ هرکس پيش از عطسه کننده، حمد خدا را بگويد: از سردرد ايمن خواهد بود».(26) 6. شاهد غيبي فايده وحکمت ديگري که براي عطسه بيان شده است، اين که «عطسه» شاهدي غيبي است بر راست بودن گفتار گوينده. اين سخن نيزنشانه ديگري است که عطسه را بسياري مهم وداراي اثر جلوه مي دهد. امام صادق (ع) مي فرمود: «هرگاه فردي نزد پيامبر(ص) سخني را مي گفت ودر آن هنگام ديگري عطسه مي کرد، مي فرمود: اين شاهد به حقي است [و آن گفتار صحيح و درست است]».(27) در دو حديث ديگري که از سکوني وابن ابي عمير از امام صادق (ع) نقل کرده اند، آن حضرت از پيامبر (ص) نقل فرموده: «تصديق الحديث عند العطاس؛(28) وقتي حديث وگفته تصديق مي شود که دنبالش عطسه اي باشد.» امام صادق(ع)از پدرش نقل کرده که فرمود: «ان اصدق الحديث ما عطس عنده؛ (29) صادق ترين حديث وگفتار، آن است که کسي در آن بين عطسه کند». حکم عطسه درنمازها ي واجب گفتيم که مستحب است عطسه کننده، از باب سپاس برنعمت هاي الهي، وثناي خدا راگويد وبرمحمد وآل محمد درود فرستد وديگران نيزاين وظيفه اخلاقي را دارند که وي را دعا کنند. سؤال: حالا اگرفردي درحال نماز عطسه اي کند، آيا بازهم حمد وصلوات استحباب دارد؟ جواب: براساس تعدادي از روايات، عطسه کننده حق دارد که در نماز نيز خدا را حمد وثنا گويد و بر محمد و آل محمد درود بفرستد؛ چرا که حمد وثنا و درود برمحمد وآل محمد جزء اذکار است وهرگونه ذکري در نماز بلامانع است. حلبي از امام صادق (ع) روايت کرده: «اذا عطس الرجل في صلاته فليحمد الله؛ اگر فردي درنماز خويش عطسه کرد، پس خدا را حمد وثنا گويد».(30) ودرمستدرک روايت شده : «عطسه کننده پس از عطسه درنماز، حمد خدا را بگويد وآهسته بر پيامبر (ص) درود بفرستد».(31) بلکه گفته اند برنمازگزاري که اين عطسه را مي شنود نيز مستحب است که خدا را حمد و ثنا گويد؛ چنان که ابوبصير مي گويد: به امام صادق (ع) عرض کردم: گاهي صداي عطسه را درحال نماز مي شنوم و خداي را حمد مي گويم وبر پيامبر (ص) درود مي فرستم. حضرت فرمود: آري، واگر برادرت عطسه کرد وتو درحال نماز بودي، پس بگو: «الحمد الله وصلي الله علي النبي...»(32) امير مؤمنان (ع) درباره چگونگي عطسه درحال نماز فرمود: «اذا عطس احدکم في الصلاه فليعطس کعطاس الهر رويداً؛ اگرفردي از شما درحال نماز عطسه کرد، پس همانند گربه عطسه کند، عطسه اي آرام و آهسته».(33) زدودن خرافات درکنار هر ارزشي از ارزش هاي اسلامي، تعدادي خرافه وجود دارد که برخي مغرضان ويا نادانان دامنه آن خرافات را توسعه مي دهند. بخشي از اين خرافات ريشه عاميانه دارد. خرافات عوامانه، مانند اينکه ديده مي شود پس از يک عطسه، برخي اظهار مي دارند: دست نگه داريد که صبر آمد؛ درحالي که اين، خرافه اي بيش نيست ودرهيچ روايت ويا دلي قانع کننده وروشني، چنين چيزي نيامده است. در عصر معصومان نيزخرافاتي رايج بود که اهل بيت (ع) اين گونه خرافات را رد کرده اند؛ ازجمله عده اي از مردم در آن زمان معتقد بودند که پيامبر هيچ بهره ونصيبي ازعطسه ندارد وبرخي نيز پس از عطسه، صلوات بر محمد وآل محمد را مکروه مي دانستند. امام باقر(ع) سخت براين طرز تفکر ايراد مي گرفت واين گروه را جزء منافقان برمي شمرد. جابرجعفي گويد: امام محمد باقر (ع) فرمود: «عطسه بسيارخوب است؛ چرا که براي بدن منفعت دارد وانسان را به ياد پروردگار مي اندازد». به امام عرض کردم: نزد ما گروهي هستند که مي گويند: براي پيامير(ص) از عطسه هيچ بهره و نصيبي نيست. امام فرمود: «اگر اين عقيده را به دروغ براي ديگران بگويند،خداوند آنها را از شفاعت پيامبر محروم کند!»(34) فضيل بن يسار به خرافه ديگري اشاره کرده که امام باقر (ع) نيز به آن پاسخ گفته است. فضيل گويد به آن حضرت گفتم: مردم درچند جا صلوات برمحمد و آل محمد را مکروه و بد مي دانند ويکي از آن موارد،عطسه است. حضرت درپاسخ فرمود: «واي بر آن ها! اينان نفاق ودو رويي مي کنند خداي لعنتشان کند!» (35) بدون تردي، دشمنان اين شيوه را براي مقابله با اهل بيت پيامبر شروع کرده بودند که گاه و بيگاه دربرخي موارد آثار خود را نشان مي داد؛ چراکه آنها پيوسته دراين تلاش بودند که نقش پيامبر واهل بيت گرامي اش را در اسلام وامت مرحومه کم رنگ کنند. بدين جهت، امام در روايت اول، آنها را از شفاعت پيامبر (ص) دور مي گرداند ودر روايت دوم، بر آنها لعنت وعذاب الهي مي فرستد. پي نوشت ها : 15-همان، ج2، ص656. 16-مستدرک الوسائل،ج8، ص384. 17-بحارالانوار، ج73، ص51. 18-مستدرک الوسائل، ج8، ص385. 19-همان، ص388. 20-کافي، ج2، ص 655. 21-بحارالانوار، ج73، ص53. 22-وسائل الشيعه، ج12، ص211. 23-مستدرک الوسائل، ج8،ص383. 24-سفينه البحار، ج2، ص203. 25-همان. 26-مستدرک الوسائل، ج8، ص381. 27-کافي، ج1، ص657. 28- همان. 29-مستدرک الوسائل، ج8،ص390. 30-کافي، ج3، ص366. 31-مستدرک الوسائل، ج5،ص242. 32-کافي، ج3، ص366. 33-بحارالانوار، ج81، ص309. 34-کافي، ج2، ص654. 35-همان، ص665. نويسنده:محمد جواد مروجي طبسي منبع:نشريه فرهنگ کوثر، شماره83. انشاءالله عاقبت بخيربشويد. التماس دعا