براي توبه كردن بايد چه كار كرد؟

سلام علیکم
زنگ دل را زُداي تا يارت بدهد در حريم خود بارت
به خداي عليم بي همتا حاجبي نيست غير زنگارت
درهاي توبه و استغفار هميشه به روي گناهکاران گشوده است.حقيقت توبه، پشيماني قلبي است؛ پشيماني که علامتش اندوه وحسرت بر گذشته ها است . زيرا چه کسي است که به بيداري قلبي و دروني رسيده باشد و به صلاح و فساد خويش آگاه گردد ، و خود را به خاطر تقصيرات و قصورات و عملکردهاي گذشته اش در معرض خطر و هلاک ببيند امّا از حسرت و اندوه نسوزد؟ در سايه چنان سوزدروني است که آثار معصيت از قلب زدوده مي شود ، و دل صاف و پاک مي گردد ، توبه و اظهار پشيماني در پيشگاه الهي دستور خاصي ندارد. مهم عزم بر ترک گناه و ندامت و پشيماني دروني است . در اين صورت خداوند نه تنها توبه را مي پذيرد، بلكه توبه كار واقعي را دوست دارد.قرآن مجيد با بيان لطيف خود گناهکاران را به سوي خدا دعوت مي‌کند . به آن ها قول مي‌دهد که مي‌توانند خود را از زندگي گذشته به کلي جدا کنند و زندگي نو را آغاز نمايند.(1)
اين آيه نويد مي‌دهد راه به روي همه باز است.
قرآن مجيد مي‌فرمايد: «نااميد از رحمت الهي نمي‌شود مگر کسي که کافر است».(2) گناهکار هر قدر آلوده باشد، نبايد خود را از فيض رحمت الهي نااميد بداند. لقمان به فرزندش مي‌گويد: «به خدا چنان اميدوار باش که اگر گناه جن و انس را بياوري، به تو رحم کند».(3)
بر اساس روايات، توبه آثار گناهان را محو مي‌کند . در اين صورت دغدغه‌اي براي گناهکار باقي نمي‌ماند. امام باقر(ع)مي فرمايد: «التائب من الذنب کمن لا ذنب له؛(4) کسي که از گناه توبه کند، مانند کسي است که گناه نکرده باشد».
در صورت تحقق توبه ، شکي نيست که خداوند آن را مي‌پذيرد. اين بشارت را خداوند در قرآن داده است: «هو الّذي يقبل التوبة عن عباده ويعفو عن السيئات؛(5) خدا است که توبه بندگانش را مي‌پذيرد و گناهان آنان را عفو مي‌نمايد».
البته توبه حقيقي شرايط و لوازم و آثار عملي دارد . مهم‏ترين آن، عبارت است ازاين که تصميم بگيريد که :
1ـ ديگر هيچ گناهي را انجام ندهيد. اگر به دليل ندانستن مسئله و جهل يا غفلت و فراموشي يا هر دليل ديگر، دوباره گناهي را مرتكب شديد، بلا فاصله توبه كنيد و با اشك و گريه، از خداوند بخواهيد كه شما را بيمارزد.
2ـ خود را به احكام و دستورهاي دين مقيد و پايبند كنيد و گناهان گذشته خود را جبران نماييد.
آداب توبه:
پيامبر اكرم(ص) روزي به اصحاب خود فرمود: كدام يك از شما اراده توبه دارد؟
عرض كردند: همه ما مي خواهيم توبه كنيم. فرمود: پس غسل كنيد. وضو بگيريد و چهار ركعت نماز بخوانيد. در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سوره توحيد و هر يك از سوره ناس و فلق را يك مرتبه بخوانيد و بعد از نماز هفتاد مرتبه بگوييد: استغفرالله ربّي و أتوب اليه. لا حول و لاقوّة الاّ بالله العليّ العظيم. يا عزيزُ يا غفّار اغفرلي ذنوبي و ذنوب جميع المؤمنين و المؤمنات فإنّه لا يغفر الذّنوب إلاّ أنت.
سپس فرمود: هيچ بنده­اي از امت من اين عمل را انجام نمي دهد مگر اين كه منادي از آسمان ندا كند: اي بنده خدا، عملت را از سر بگير كه توبه تو مقبول است و گناه تو آمرزيده، و فرشته ديگري از زير عرش صدا كند: اي بنده! مبارك باد بر تو و بر اهل تو و ذريه ات، و فرشتگان ديگر هر يك مطلبي مي‌گويند تا اين كه جبرئيل(ع) ندا مي‌كند كه: من وقت مرگت با ملك الموت مي آيم و به تو مهرباني مي كنم و روح تو به آساني از بدنت خارج مي‌شود.(6)
توبه آداب خاصي دارد که بايد آن را از مستحبات توبه دانست که عبارتند از:
1- سه روز روزه گرفتن؛
امام صادق(ع) مي‏فرمايد: توبه نصوح که خداوند به آن امر فرموده، روزه گرفتن روز چهارشنبه و پنج‏شنبه و جمعه است.(7)
2- غسل توبه؛
پيامبر اکرم(ص) مي‏فرمايد: بنده‏اي نيست که گناهي کند (هر چه و هر اندازه که باشد) سپس پشيمان شود و توبه کند مگر اين که خداوند به مغفرت و آمرزش به او نظر کند، سپس پيامبر به شخصي که مي‏خواست توبه کند فرمود: «برخيز و غسل کن و براي خدا سجده نما».(8)
3- خواندن دو يا چهار رکعت نماز؛
امام صادق (ع) مي‏فرمايد:
«هر بنده‏اي که گناهي کرد، پس برخيزد و طهارت کند (وضو بگيرد) و دو رکعت نماز بخواند و از خداوند طلب آمرزش نمايد، بر خدا است که توبه‏اش را بپذيرد، چون خود فرموده ‏است: هر کس کار زشتي کند يا به خودش ستم نمايد، پس استغفار کند، خدا را آمرزنده و مهربان مي‏يابد».(9)
4- دعاهاي توبه؛
براي آن كه در عمل به لوازم توبه تا آخر ثابت قدم و موفق باشيد ،مناسب است.
- خود را مقيد به نماز اوّل وقت كند
- تا حد امكان در مساجد نمازتان را بخواند.
- با دوستان مؤمن رفت و آمد كند و از رفاقت با افراد بدنام و فاسد پرهيز نمايد.
-دعاهاي توبه‏اي را که از ائمه معصومين وارد شده‏است، به ويژه دعاهاي صحيفه سجاديه، مخصوصاً دعاي 31 و يا مناجات خمسْ عشر، به‏ خصوص مناجات تائبين را بخواند.
- هر روز صبح بعد از نماز و هر شب هنگام خوابيدن، پس از خواندن دو ركعت نماز از خدا بخواهيد كه شما را در پيمان توبه موفق بدارد،
- از توسل به چهارده معصوم عليهم السلام به خصوص توسل به امام زمان عليه السلام غافل نشويد.

- از فرصت استثنايي ماه هاي رجب و شعبان و رمضان هم چنين ايام سوگواري محرم كمال استفاده را ببريد.
- گاهي در دل شب ، هنگام سحر ، نزديکي هاي صبح ، با خدا خلوت کن . جايي که کسي جز خدا شما را نبيند و صداي درد دل گفتنت با خدا را نشنود .پس از به ياد آوردن گناهان و اعتراف و اقرار به آن، به خدا عرض کن ، خدايا ! بنده گنه کار و فراري توام ،به تو پناه آورده ام ،پناهم بده.اگر گفتند: تا به حال كجا بودي بگو: راه گم كرده بودم. اگر گفتند: چه آورده‌اي؟ بگو دل شكسته. بگو: اي خداي من! مگر به پيامبرت نفرموده‌اي که به بندگان گنه کارت از قول شما بگويد: اي بندگان من كه (با گناه و معصيت‌ها) بر خود اسراف و ظلم كرده‌ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد، كه خداوند همه گناهان را مي‌آمرزد، چه اين كه او بخشنده و مهربان است".
من هم بنده گنه كار توام. مدتي از تو فراري بودم و با گناهان عظيم و بسيارم، بر خود ستم كردم اما اكنون آمده‌ام و به تو پناه آورده‌ام. به رحمت و آمرزش تو اميدوارم. مرا درياب!
خوشا آن دل كه دارد قصد كويش خوشا آن ديده دارد عشق رويش
خوشا آن بنده شيرين زباني كه همواره بود در گفت و گويش
خوشا آن سالك شوريده حالي كه سرگرم است اندر هاي و هويش
پي‌نوشت‌ها:
1. زمر (39) آيه 53.
2. يوسف (12) آيه 87
3. . اصول کافي، ج 3، ص 109.
4. همان، ج 4، ص 168
5. شورى (42) آيه 25.
6. 3. ميرزا جواد ملکي تبريزي، رساله لقاء الله،ص87
7.. وسائل الشيعه، ج 11، ص 362.
8. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 513.
9. وسائل الشيعه، ج 11، ص 363.