حق الناس در عالم برزخ چگونه می باشد؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم از احاديث و آيات قرآن کريم به دست مي آيد که اگر انسان پيش از مردن نتواند از عهده حق الناس برآيد و در همان حال بميرد، در آن جهان سخت گرفتار خواهد شد. بعد از شرک، گناهي بدتر از ظلم در حق مردم نيست؛ زيرا ممکن است خداوند از حق خودش(حق الله) يعني گناهاني که تنها تخلّف و معصيت الهي باشند، گذشت کند؛ ولي حق الناس که در دنيا ضايع شده است قابل بخشش نيست. بنابراين در حديث امام باقر عليه السلام و امام علي عليه السلام خوانديم که گناهان سه دسته اند: گناهي که بخشيده ميشود و آن ظلمي است که انسان به خود کرده است و گناهي که هرگز بخشيده نمي شود و آن شرک به خدا است: «انَّ الله لا يَغفرُ اَن يُشرکَ بِهِ» و گناهي که از آن گذشت نمي شود و آن بدهکاري مردم است: «فَالمُدائنه بَينَ العباد»،[1] زيرا مظالم عباد جنبه شاکي خصوصي دارد و تا شاکي گذشت نکند، قاضي نمي تواند گذشت کند. خداوند در قيامت وعده اجراي عدالت داده است و درمقام عدالت اقتصادي، حق مظلوم از ظالم گرفته مي شود. در قيامت چک، وام، سند خانه، ملک و حساب بانکي وجود ندارد، پس چگونه حق مظلوم گرفته مي شود؟ در احاديث معاد آمده است که از کارهاي خوب و شايسته بدهکار برمي دارند و به حساب طلبکار مي گذارند تا کارهاي نيک او بسيار شود و اگر کارهاي نيک بدهکار کفايت نکند يا نداشته باشد، از گناهان طلبکار برمي دارند و به حساب بدهکار مي گذارند و به اين صورت، شاکي راضي مي شود و اين جا است که بدهکار با دست خالي به دوزخ مي رود. پيامبر صلي الله عليه وآله فرمودند: «انَّه لَيَأتي العَبدُ يَومَ القيامَه و قَد سَرَّته حَسَناتُهُ فَيَجييٌ الرَّجُلُ فيقولُ: يا رَبِّ ظَلَمَني هذا...»؛[2] در قيامت بنده اي که کار خوب بسيار دارد، در حالي که خوشحال است وارد محشر مي شود، ناگهان مردي مي رسد و مي گويد: خداوندا! اين شخص[در دنيا] به من ظلم کرده است، پس از کارهاي نيک او گرفته مي شود و به آن مظلوم داده مي شود تا جاييکه حسنه اي باقي نمي ماند و چون فرد ديگري مي آيد و حقش را طلب مي کند، از گناهان او برداشته به بدهکار مي دهند تا جايي که جهنم براو واجب مي شود. علي عليه السلام فرمودند: «يَومُ العدلِ علَي الظّالم اَشَدُّ من يَوم الجَور علي المظلوم»؛[3] روز[اجراي] عدالت(قيامت) که حق او را مي گيرند از روز ظالم(دنيا) که بر مظلوم ستم روا داشته سخت تر است. علي عليه السلام فرمودند: «يَوم المَظلوم علي الظالم اَشَدُّ من يوم الظّالم علي المظلوم»؛[4] روز مظلوم(قيامت) که حق او را مي گيرند از روز ظالم(دنيا) که بر مظلوم ستم رواداشته سخت تر است. امام باقر عليه السلام فرمودند: آنچه مظلوم از دين ظالم مي گيرد از آنچه ظالم از دنياي مظلوم مي گيرد بسيار بيشتر است.[5] همچنين فرمودند:«اَظُّلمُ في الدُّنيا هوَ الظُلمات في الآخره»؛[6] ظلم در دنيا تاريکي در آخرت است. رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمودند: ميان بهشت و انسان هفت گردنه وجود دارد که آسان ترين آنها مرگ است.پرسيدند سخت ترين آن ها کدام است؟ فرمودند: «الوقوفُ بَينَ يَدَي الله عزَّوجلَّ اذا تَعَلَّقَ المظلومونَ بالظالمينَ»؛[7] لحظه اي است که انسان در پيشگاه خداوند بايستد و کساني که به آن ها ظلم شده دامن ظالم را بگيرند. حضرت علي عليه السلام فرمودند: « اقدَموا علي الله مَظلومينَ و لا تَقدموا عليه ظالمينَ»؛[8] مظلوم بر خداوند وارد شود و ظالم بر خدا وارد نشود. همچنين فرمودند: «بِئسَ الزّاد الي المَعادِ العدوانُ علي العبادِ»؛[9] ستم در حق بندگان بد توشه اي براي قيامت است! لذا در اين باب توصه مي شود که اگر به صاحب حق مي‌توانيد دسترسي پيدا کنيد، بايد چنين کرده‌، به هر شکل ممکن رضايت او را جلب کنيد، در صورت عدم اعلام رضايت‌، حق او را به او بازپس دهيد. وچنان چه به هر شکل ممکن‌، دست رسي به صاحب حق براي شما ممکن نيست‌، در اين صورت‌، اگر حق مالي او بر گردن شماست‌، به اندازه آن‌، به نيت او صدقه بدهيد، و اگر حق غيرمالي است براي او استغفار و نيز دعا کنيد. پي نوشت ها: [1] . نهج البلاغه،خ176. [2] . نهايه البدايه،ج2،ص55. [3] . نهج البلاغه، حکمت241ـ341. [4] . بحار،ج75،ص322. [5] . بحار،ج75،ص311. [6] . ثواب الاعمال،ص321. [7] . کنز العمال،ح8862. [8] . نهج البلاغه، خطبه151. [9] . بحار،ج75،ص309. موفق و پيروز باشيد.