بسم الله الرّحمن الرّحيم
سلام عليکم
احکام شرعي مربوط به لوح فشرده (CD) به شرح ذيل به استحضارتان مي رسد:
1. آيا اصولاً توليد نرم افزار حقي براي توليد کننده ايجاد مي کند؟
آيات عظام امام، سيستاني، تبريزي و صافي:
خير، حقي براي آنان ايجاد نمي کند. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سيستاني، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافي)
آيات عظام وحيد و بهجت و مقام معظم رهبري:
بنابر احتياط واجب، براي آنان حق ايجاد مي کند. (خامنه اي، اجوبه، س 1341 و 1342، دفتر وحيد و بهجت)
آيات عظام مکارم، فاضل، نوري:
آري، از حقوق عقلايي به شمار مي آيد و براي آنان حق ايجاد مي کند. (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوري، استفاتاءات، ج 1، س 504 و 510)
2. کپي و تکثير نرم افزار بدون اجازه توليد کنند، چه حکمي دارد؟
آيات عظام امام، سيستاني، صافي، تبريزي و بهجت:
چنانچه در ضمن معامله، فروشنده (توليد کننده) با خريدار شريط عدم تکثير و کپي نمايد يا عقد مبتني به آن انجام گيرد، خريدار بايد به اين شرط عمل نمايد و در غير اين صورت اشکال ندارد. ولي سزاوار است مؤمن زحمت و تلاش مؤمن ديگر را از بين نبرد. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث و ج 2، خيار الشرط، م 2؛ دفتر صافي و سيستاني؛ تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706 و التعليقه علي منهاج الصالحين؛ دفتر بهجت)
آيات عظام وحيد و بهجت و مقام معظم رهبري:
بنابر احتياط واجب بدون اجازه و رضايت توليد کننده اصلي جايز نيست. (خامنه اي، اجوبه، س 1341 و 1342، دفتر وحيد و بهجت)
آيات عظام مکارم، فاضل، نوري:
اين کار بدون اجازه و رضايت توليد کننده اصلي جايز نيست. (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419، نوري، استفتاءات، ج 1، س 501 و 504)
3. اگر در ضمن معامله نرم افزار، فروشنده (توليدکننده اصلي) عدم تکثير و کپي را شرط نمايد يا عقد را مبتني به آن قرار دهد. حکم تکثير آن چيست؟
همه آيات عظام:
در اين صورت، تکثير آن جايز نيست. (دفتر همه مراجع)
4. تکثير نرم افزار بدون اجازه توليد کننده در صورتي که از نظر قانون ممنوع باشد حکم آن چيست؟
همه آيات عظام:
اگر در اين زمينه قانوني باشد، بايد رعايت شود. (دفتر همه مراجع)
5. اگر از راه کپي يا تکثير نرم افزار خسارتي به توليد کننده وارد آيد، آيا موجب ضمان است؟
آيات عظام امام، سيستاني و تبريزي:
خير، ضمان نمي آورد. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سيستاني، sistani.org، حق چاپ، ش 1)
آيات عظام مکارم، فاضل، نوري، صانعي و بهجت و مقام معظم رهبري:
آري، بايد خسارت جبران شود، (دفتر مکارم، فاضل، خامنه اي، بهجت)
آيت الله وحيد:
بنابر احتياط واجب، ضمان مي آورد ولي بايد توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمي شود. (دفتر وحيد)
آيت الله صافي:
اگر خسارتي وارد ايد ضمان مي آورد ولي بايد توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمي شود. (دفتر صافي)
6. تکثير نرم افزارهايي که قبلاً توسط فرد يا افراد ديگري قفل آنها شکسته شده و در بازار به صورت معمول رايت و توزيع مي شوند، در اين صورت حکم تکثير آن چيست؟
آيات عظام امام، سيستاني، تبريزي و صافي:
تفاوتي بين آن دو در حکم نيست، و در هر صورت اشکالي ندارد. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث؛ تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سيستاني، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافي)
آيات عظام وحيد و بهجت و مقام معظم رهبري:
تفاوتي بين شکستن قفل نرم افزار و تکثير نرم افزار که قفل آن توسط ديگران شکسته شده نيست، و در هر دو صورت بنابر احتياط واجب تصرف و تکثير آن جايز نيست، (خامنه اي، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحيد)
آيات عظام مکارم، نوري، فاضل، صانعي و نوري:
تفاوتي بين شکستن قفل نرم افزار و تکثير نرم افزاري که قفل آن توسط ديگران شکسته شده نيست و در هر صورت، تصرف و تکثير آن جايز نيست، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوري، استفتاءات، ج 1، س 501 و 504)
7. آيا نرم افزارهايي که قفل آن توسط ديگران شکسته شده و يا آن را تکثير نموده اند، استفاده از تکثير شده آن به صورت امانت و عاريه (بدون آن که کپي شود)، جايز است؟
آيات عظام امام، سيستاني، تبريزي، صافي و فاضل:
استفاده از آن، به صورت امانت و خريد، اشکال ندارد. (امام، تحريرالوسيله، فروع متفرقه، الثالث، تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سيستاني، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافي؛ فاضل، دفتر استفتائات)
آيات عظام وحيد و بهجت و مقام معظم رهبري:
بنابر احتياط واجب استفاده از آن نيز جايز نيست، (خامنه اي، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحيد و بهجت)
آيات عظام مکارم، نوري:
استفاده از آن نيز جايز نيست، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697، فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوري، استفتاءات، ج 1، س 501، 504)
تبصره: بايد توجه داشت که هر چند پاسخ ها به طور صريح در منابع ذيل ذکر نشده است ولي فتوا به وجود حق و عدم آن، به همان مفهومي است که گذشت. اگر بر اين باور بوديم که کپي رايت براي توليد کننده حق ايجاد مي کند، تکثير و استفاده از آن ـ هرچند به طور امانت و مانند آن ـ بدون اجازه توليد کننده جايز نيست؛ ولي اگر گفتيم براي توليد کننده حق ايجاد نمي کند، در اين صورت تکثير و استفاده از آن اشکال ندارد، مگر آن که قانوني در اين زمينه رسيده باشد.
8. آيا در حکم تکثير نرم افزار تفاوتي بين توليد داخل و خارج وجود دارد؟
آيات عظام امام، سيستاني، تبريزي، صافي و وحيد:
تفاوتي بين توليد داخل و خارج در حکم نيست. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريي، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سيستاني، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافي)
مقام معظم رهبري:
اگر توليد داخل باشد، بنابر احتياط واجب اجازه توليد کننده شرط است و اگر توليد خارج باشد، تابع قرارداد است. (خامنه اي ، اجوبه، س 1343)
آيت الله مکارم:
تفاوتي بين توليد داخل و خارج نمي کند مگر آن که توليد آمريکا يا اسرائيل باشد. (دفتر مکارم)
آيت الله وحيد:
تفاوتي بين توليد داخل و خارج در حکم نمي کند. (دفتر وحيد)
9. اگر ندانيم که توليد کننده نرم افزار به کپي و تکثير و استفاده آن رضايت ندارد، تکليف چيست؟
آيات عظام امام، سيستاني، صافي و تبريزي:
تکثير و استفاده از آن اشکال ندارد. (امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، دفتر صافي، تبريزي، صراط النجاه، ج 5، س 706، دفتر سيستاني)
آيات عظام وحيد و بهجت و مقام معظم رهبري:
بنابر احتياط واجب بايد رضايت و اجازه توليد کننده احراز و کسب گردد. (خامنه اي، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحيد و بهجت)
آيات عظام مکارم، فاضل، نوري:
حق نشر و کپي رايت براي مؤلف و توليد کننده است، و بايد رضايت و اجازه توليد کننده احراز و کسب گردد. (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوري، استفتاءات، ج 1، س 501 و 504)
10. آيا خريد و فروش CD قفل شکسته جايز است؟
آيات عظام امام، تبريزي، صافي، فاضل و سيستاني: جايز است.
مقام معظم رهبري: خريد و فروش CDهاي تکثير شده از قبل اشکال ندارد اما اگر خريد CD موجب تکثير مجدد شود بنابراحتياط واجب اشکال دارد. (دفتر استفتائات)
آيات عظام مکارم، نوري: جايز نيست.
آيات عظام وحيد و بهجت: بنابر احتياط واجب جايز نيست.
انشاءالله عاقبت بخيربشويد.
التماس دعا
نظر خودتان را ارسال کنید