خمس و زکات را تا حالا نداده ام چه باید بکنم؟

سلام عليکم
1. هرگاه انسان از طريق زراعت يا صنعت يا تجارت يا از طريق كارگرى و كارمندى در مؤسّسات مختلف درآمدى به دست آورد، چنانچه از مخارج سال او و همسر و فرزندان و ساير كسانى كه نفقه آنها را مى دهد زياد آيد، بايد خمس (يك پنجم) آن را [به دفتر مرجع تقليد] پرداخت کند.(1)
بنابراين اگر همسر شما يا خود شما درامدي داشته باشيد و سر سال خمسي زياد بيايد، بايد خمس آن را به دفتر مرجع تقليدتان بدهيد. اما براي تعيين سال خمسي و اينکه تا الان خمس نمي داده ايد، به دفتر مرجع تان تماس گرفته و اين دو مساله را مطرح کنيد. زیرا در چنین فروضی مصالحه با دفتر مرجع لازم است. شماره تلفن دفتر آيت الله مکارم در قم 02537743120
2. هيچ گونه تفاوتى ميان كسب ها و درآمدهاى كسب نيست، ولى اگر انسان چيزى را به عنوان وام (قرض) از ديگرى بگيرد خمس ندارد [مگر اينکه در سر سال خمسی اقساط آن را پرداخت کرده باشد یا قسمتی از اقساط بازپرداخت شده باشد و آن قرض باقی باشد که در این صورت به همان مقدار خمس تعلق می گیرد]، همچنين اموالى كه به عنوان ارث به او مى رسد مشمول خمس نيست، مگر اين كه بداند شخص ميّت خمس آن را نداده است و يا اين كه به خاطر ساير اموالش بدهكار خمس است.(2)
3. اما راجع به پرداخت زکات بايد گفت: زكات بر نُه چيز واجب است: گندم، جو، خرما، انگور (كشمش) طلا، نقره، گوسفند، گاو و شتر و اگر كسى مالك يكى از اين نُه چيز باشد با شرايطى كه گفته شده بايد مقدار معيّنى را در مصارفى كه گفته مى شود صرف كند، ولى مستحبّ است از سرمايه كسب و كار و تجارت نيز همه سال زكات [صدقه ي مستحبي] بدهد، همچنين ساير غلاّت (غير از گندم و جو و خرما و كشمش) نيز زكات آن مستحبّ است.(3)
بنابراين اگر شما مالک يکي از اين 9 چيز باشيد، با شرايطي که در رساله هاي علميه بيان شده، به آنها زکات مال تعلَق مي گيرد، وگرنه پرداخت زکات بر شما واجب نيست، البته اين زکات با زکات فطره که هر سال در روز عيد فطر واجب مي شود متفاوت است و پرداخت زکات فطره هر ساله بر نفقه دهنده اي که فقير نباشد، واجب است.
پي نوشت ها
1. توضيح المسايل آيت الله مکارم، خمس، مساله 1475.
2. همان، خمس، مساله 1476. 3. همان، زکات، مساله 1586.
برای توضیح بیشتر می توانید در سایت eporsesh.com با مشاورین ما به صورت زنده گفتگو کنید.