فرق بین «عزیمت» و «رخصت» چیست؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم
سلام عليکم
معناي عزيمت و رخصت اين است که مي گويند عزيمت عبارت است از سقوط امر به جميع مراتب آن و معناي رخصت عبارت است از سقوط امر به بعض مراتب آن، که اين را در مثال اذان و اقامه و نماز مسافر و موارد ديگر مي شود پياده کرد، مثلاً نماز ظهر چهار رکعت است، اگر شخص مسافرت رفت بر مسافر نماز ظهر دو رکعت واجب است، اگر مسافر امر به دو رکعت فقط داشته باشد اتيان به چهار رکعت تشريع است و حرام، مي شود عزيمت، و اگر امر به دو رکعت فقط نداشته باشد چهار رکعت هم رجحان داشته باشد اتيان به آن مي شو رخصت و همچنين در اذان و اقامه، درجائي که بين دو نماز اتّصال باشد فاصله نباشد يا در سرزمين عرفات، آيا اذان و اقامه مطلقا ساقط است که اگر کسي بياورد عزيمت است و يا مطلقاً ساقط نيست که اگر اتيان کند رخصت است و هم چنين در امر استحبابي مي شود رخصت را تصوّر کرد که اگر شئ اي استحباب مؤکّد داشت سپس اين تأکيد بر داشته شد نسبت به اصل عمل مي شود رخصت و پر واضح است که عزيمت و رخصت از احکام وضعيه نيست، بلکه برگشت آن به احکام تکليفيه است و وجهي براي ذکر آن در احکام وضعيّه نيست.
رخصت در لغت به معني سهل و آسان‌گيري است.
و در اصطلاح فقها عبارت است از تخفيفاتي که توسط شارع براي مکلفين در برخي حالات ضروري صورت مي‌گيرد، براي رفع حرج و مشقّت از ايشان.

مثل خوردن گوشت خوک و نوشيدن شراب در حالتي که شخص نياز مبرم به خوردن و نوشيدن دارد و هيچ چيزي ديگر به جز آن‌ها وجود نداشته باشد که اگر آن شخص آن گوشت را بخورد يا شراب را ننوشد، خواهد ‌مرد. پس در اين حالت رخصتاً استفاده از آن‌ها مباح است و حکم حرام آن‌ها به مباح تبديل مي‌شود.

در مقابل «رخصت»، «عزيمت» وجود دارد که در لغت به معني قصد چيزي است به صورت مؤکد و در اصطلاح عبارت است از آن چه خداوند Y انجام دادن آن را به صورت عموم از مکلفين طلبيده و مباح کرده است[1]، مانند گزاردن نماز در وقت خود.

برخي از فقها «رخصت» را چنين تعريف نموده‌اند:

رخصت چيزي است که در انجام دادن آن براي شخص مکلف وسعت گذاشته شده است و شارع با وجود سبب حرمت آن، به خاطر عذري که براي شخص مکلف پيش آمده تخفيفاتي قائل شده است.[2]

«عَزيمت» در مقابل «رُخصَت» به معناي «چيزي است که انجام دادن آن لازم باشد»، عَزائِمُ السُّجُود: عبارت است از: سوره‎هايي که در آن آيات سجده موجود است و بر قاري و شنونده آن آيات، لازم است که براي خداوند سجده نموده و به تسبيح و حمد پروردگارشان بپردازند و اين سجده واجب است و حتماً بايد انجام بپذيرد، در مقابل، آيات سجده ديگري است که بر قاري و شنونده آن آيات سجده کردن لازم و حتمي نيست بلکه مستحبّ است.

انشاءالله عاقبت بخيربشويد.
التماس دعا