لطفا اصول و فروع دین را بیان کنید ؟

اصل هر چيز، همان ريشه و اساس آن است که بنايش را روي آن مي سازند، بنابراين، اصول دين چيزي است که ساختمان دين روي آن بنا گرديده است. [1] اصطلاح اصول دين «اگر به معناي خاص [2] آن (يعني اساسي ترين عقايد)، که در علم اعتقادات به کار برده مي شود؛ استعمال شود، شامل عقايد اساسي در هر دين مي شود که دين بدون آن عقايد تحقق نمي يابد. همه اديان توحيدي داراي سه اصل کلي مشترک مي باشند: «اعتقاد به خداي يگانه،‌ اعتقاد به زندگي ابدي براي هر فردي از انسان در عالم آخرت و دريافت پاداش و کيفر اعمالي که در اين جهان انجام داده است (معاد) و اعتقاد به بعثت پيامبران از طرف خداي متعال براي هدايت بشر به سوي کمال نهايي و سعادت دنيا و آخرت» [3] . اما اين اصطلاح و استعمال واژه «اصل» در مورد اين گونه اعتقادات اساسي،‌ تابع اصطلاحات و قرار داد است [4] . و آيه يا روايتي که مستقيماً دلالت بر اين مطلب کند وجود ندارد، بلکه دانشمندان اسلامي با توجه به اهميت يکسري از مسائل آن ها را جزء اصول دين بر شمرده اند. غير از اين اصول سه گانه که بين همه اديان توحيدي مشترک است و بنيان اين اديان بر آن بنا نهاده شده است، علماي شيعه دو اصل امامت و عدالت را به اين اصول اضافه کرده اند. اگر چه امامت از توابع نبوت است ولي به خاطر اختلافي که در صدر اسلام در صف مسلمانان ايجاد شد؛ شيعه براي ابراز اين عقيده مهم خود، امامت و اعتقاد به آن را در اصول خود وارد کرد؛ زيرا با توجه به ادله عقلي و نقلي و سفارشات پيامبر اکرم (ص)؛ در صورت عدم استمرار نبوت توسط امامت دين ناقص و مردم در گمراهي واقع مي شوند [5] . اما فروع دين: فروع دين اصطلاحي است (در مقابل اصول دين) که به احکام عملي اسلام اطلاق مي شود، رتبه اصول دين چون از باب علم (به همراه يقين) است، مقدم بر فروع دين که از باب عمل است مي باشد، يعني تا علم و اعتقاد نباشد عمل معنا ندارد به همين خاطر به اين سري از احکام عملي اسلام، «فروع دين» گفته مي شود که بر پايه اصول و بر آن بنا مي شود و به قول مرحوم فيض کاشاني اصول دين مانند درختي است که فروع دين ثمرات آن است و مي فرمايد: «اشرف از ميان اين دو (علم و عمل)، علم است، علم به منزله درخت و عبادت به منزله ثمره آن است» [6] شمارش فروع به هشت يا ده؛ از باب اهميت اين ها در بخش عبادات است؛ و گرنه تعداد واجبات و محرمات علاوه بر احکام معاملات که جزء فروع دين محسوب مي شوند، بسيار زياد است. [7] اما آنچه از فروع دين که مشهور است اين ده مورد است: اول : نماز دوم : روزه سوم : خُمس چهارم : زکات پنجم : حج ششم : جهاد هفتم : امر به معروف (دستور به خوبيها و نيکيها) هشتم : نَهْى از مُنکَر (بازداشتن از بديها و زشتيها) نهم : تَوَلَّى (دوستى با دوستان خدا) دهم : تَبَرَّى (دشمنى با دشمنان خدا) [1] الرحماني الهمداني، احمد، الامام علي (ع)، ص 586، نشر منير،‌ تهران. [2] مصباح يزدي، محمد تقي،‌ آموزش عقايد، ص 14، نشر بين الملل. [3] مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، ج 65، ص ، نشر مؤسسه الوفاء، بيروت. [4] آموزش عقايد، ص 14. [5] در حديث متواتر ثقلين ،(عترت و قرآن)، موجب هدايت مردم بعد از نبي (ص) شمرده شده است. [6] فيض کاشاني، ملامحسن، علم اليقين في اصول الدين، ج 1، صص 4 – 5، انتشارات بيدار.