چرا خداوند برخی امور را در ماه مبارک رمضان حرام کرده است؟

چرا خداوند برخی از امور را در ماه مبارک رمضان حرام کرده است؟

در ابتدا بايد اشاره شود كه اساسا ماهيت روزه داري ترك همين گونه لذايذ در روز است. چه اين كه روزه نوعي تمرين  در رويارويي با شهوت خوردن و آشاميدن و نه گفتن به آن است.

همه موجوداتي كه در عالم خاكي به سر مي برند، حيات شان وابسته به غذايي است كه خداي متعال در اختيارشان قرار داده است. هيچ موجودي نمي تواند در اين عرصه در مدتي طولاني بدون دريافت آب و غذا زنده بماند. انسان نيز به گونه آشكار از اين قاعده مستثني نيست. به علاوه بهره مندي هاي ديگر مانند برآوردن نياز جنسي در زمره نياز هاي طبيعي بشر است.

خداي عالم در مسير تكليف از همين نقطه استفاده نمود و براي آزمودن بنده اش او را در طول روز از خوردن و آشاميدن و لذات ديگر منع نمود تا در مقابل طاقتي كه بنده در انجام تكليف از خود نشان مي دهد، به كمال روحي رسيده و خود را لايق بهره مندي از پاداش هاي الهي كند. پاداش چيزي جز باز شدن پنجره هاي معرفت و عرفان در باطن او نيست. انسان مي تواند از پنجره هاي باز شده ملكوت آسمان ها مشاهده كند و از لذت عرفاني آن لذت ببرد، لذتي كه قابل توصيف نيست.(۱)

فلسفه آزمودن بشر و قرار دادن او در مسير كمال بالاترين فلسفه جعل همه تكاليف و دستورات ديني از جمله محرمات روزه است، هر چند در كنار اين امر مبنايي تك تك دستورات ديني مي تواند داراي مصالح و فوائد خاص ظاهري و باطني باشد. اما برخي ديگر از  محرمات روزه و فوايد ترك آن امور عبارت اند:

روزه از نظر بهداشت جسم و سلامت ‏ روح و معنويت و ابعاد ديگر داراي فوايد فراواني است. روزه در سلامت معده و پاكسازي آن از انواع غذاها (كه موجب انواع بيماري‏هاست) اثرات فوق‌العاده‏اي دارد.

مركز بيماري‌ها معده است. پيامبر خدا فرمود: «المعدة بيت كل داء، و الحمية رأس كلّ دواء؛ (۳) معده مركز و خانه هر دردي است، و پرهيز و اجتناب (از غذاهاي نامناسب و زياد خوري) اساس و رأس هر داروي شفابخش است».

پيامبر يكي از حكمت‌هاي روزه را تندرستي اعلام مي‌كند و مي‌فرمايد: «صوموا تصحّوا؛ (۴) روزه بگيريد تا صحت و سلامتي خويش را تضمين كنيد».

اميرالمؤمنين(ع) مي‏فرمايد: «خداوند بندگان مؤمنش را حفظ مي‏فرمايد، به وسيله نماز و زكات‌ و گرفتن روزه». (۵)

روزه و نماز و زكات باعث تقويت اراده، سازندگي و تزكيه روح، و فروتني در پيشگاه حضرت حق است، و از كارهايي است كه مي‏تواند آدمي را از چنگ شيطان نجات بخشد، و از انواع بيماري‌هاي ظاهري و باطني برهاند، و مخصوصا درس مقاومت و مبارزه را ياد آدمي دهد.

اميرالمؤمنين(ع) مي‌فرمايد:«والصيام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ (۶) روزه براي آزمايش اخلاص مردم است».

در قسمتي از نهج البلاغه مي‏فرمايد: «و صوم شهر رمضان فانّه جنة من العقاب؛ (۷) يكي از دلائل وجوب روزه اين است كه روزه ماه رمضان سپر است از عذاب الهي»، يعني روزه موجب آمرزش گناهان و معاصي انسان است، كه به وسيله روزه نجات از آتش جهنم و عقوبت پروردگار به دست مي‏آيد.

هشام بن حكم از حضرت جعفر بن محمد عليهما السلام از علت و فلسفه روزه مي‌پرسد، امام مي‏فرمايد: «انّما فرض الله الصيام ليستوي به الغني و الفقير و ذلك أنّ الغني لم يكن ليجد مسّ الجوع، فيرحم الفقير، لأنّ الغني كلّما أراد شيئاً قدر عليه، فأراد الله تعالي أن يسوّي بين خلقه، وأن يذيق الغني مسّ الجوع والألم ليرقّ علي الضعيف ويرحم الجائع؛ (۸) خداوند روزه را واجب كرد، تا به وسيله آن بين اغنيا و فقرا مساوات و برابري به وجود آيد. براي آن كه ثروتمنداني كه هرگز درد گرسنگي را احساس نكرده‏ اند، به فقرا ترحم نمايند، زيرا اغنيا هرگاه (خوردني و آشاميدني را) اراده نمودند، برايشان ميسر است، پس روزه را واجب نمود تا بين بندگانش از فقير و غني، برابري به وجود آورد، و اينكه سرمايه‌داران مسلمان درد گرسنگي را لمس نمايند، تا بر ضعفا و گرسنگان عالم ترحم نمايند».

امام رضا(ع) در مورد فلسفه و دلائل وجوب روزه مي فرمايد: «إنّما اُمروا بالصوم لكي يعرفوا ألم الجوع و العطش، فيستدلّوا علي فقر الآخره، و ليكون الصائم خاشعاً ذليلاً مستكيناً مأجوراً و محتسباً عارفاً؛ (۹) مردم مأمور به روزه شدند تا درد و ناگواري‌هاي گرسنگي و تشنگي را بشناسند، و آن گاه سختي‌هاي گرسنگي و تشنگي و فقر آخرت را بفهمند».

پي‌نوشت ‏ها:

۱- مطهري، مجموعه، آثار۴، نشر صدرا  ۱۳۸۰ ش،  ص ۱۲۳.

۲- محمد باقر مجلسي، بحار الانوار، نشر دار الاحيا التراث العربي بيروت، ج۵۹ ، ص ۲۹.

۳- نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، نشر دار الاضواء بيروت ۱۴۱۱ق، ج ۱، ص ۳۴۳.

۴- نهج البلاغه، فيض نشر موسسه فيض الاسلام تهران، بي تا، ص ۷۹۸.

۵- همان، حكمت ۲۴۴.

۶- حرعاملي، وسائل الشيعه، نشر دار الاحيا التراث العربي، بيروت ۱۴۱۲ ق، ج ۷، ص ۳؛ صدوق، من لا يحضره الفقيه، نشر جامه مدرسين، قم بي تا، ص ۷۳، ج ۲.

۷- خصال شيخ صدوق، نشر جامعه مدرسين ۱۳۶۲ ش، ص ۳۸۶.

۸- وسائل الشيعه، همان، ج ۷، ص ۴.