چرا در انتهای دعای ماه رجب دست راست را تکان می دهیم؟

ماهیت عبادت خداوند تسلیم و سرسپردگی و عمل بدون چون و چرا است هرچند همواره مجال تامل و دقت های عقلی در این امور وجود دارد. لذا ما در کارهای عبادی  دنبال فهمیدن علت نیستیم، زیرا در اکثر موارد فهمیدن علت این تکالیف از درک عقل بالاتر است.
آنچه در عبادات باید مورد توجه جدی قرار بگیرد ، این است که خودساخته نباشد یعنی از پیامبر یا امام رسیده باشد و ما در عبادت ها دقیقا سعی داریم به رفتار عبادی معصومین اقتدا کنیم. اگر آنان در عبادت ها به شکل خاصی عمل می کرده اند، حتما آن شکل خاص محبوب خدا بوده و حکمت دارد حتی اگر حکمت را متوجه نشویم.
دعای " یا من ارجوه لکل خیر..." که هم دعای معتبری است که همه عالمان جمع آوری کننده روایات ادعیه ، آن را آورده اند و هم دعای ارزشمندی  است برای همیشه و هر وقت(1) و هم در صبح و شام ماه رجب و بعد از نمازها وارد شده (2) اما متن دعا و عملکرد حضرات معصومین در مورد قرائت این دعا با اندکی تفاوت نقل شده است .
در یک روایت آمده که امام وقتی دعا را تا "زدنی من سعه فضلک یا کریم" خواند، دست خود را بالا برد و فرمود:"یا ذاالجلال و الاکرام یا ذا النعماء و الجود یا ذاالمن و الطول حرم شیبتی علی النار" آن گاه (بعد از اتمام دعا) دست بر محاسن مبارک گذاشت و دست خود را برنداشت مگر وقتی که پشت دست حضرت از اشک خیس شده بود.(3)
در نقل دیگری که مورد نظر مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح بوده و در خصوص ماه رجب وارد شده آمده :
حضرت در جواب درخواست دعای سائل فرمودند این دعا را بنویس و سپس دعا را تا "و زدنی من فضلک یا کریم" خواندند ؛ راوی می گوید :
« مد یده الیسری فقبض علی لحیته و دعا بهذا الدعاء و هم یلوذ بسبابته الیمنی ؛ آن گاه حضرت محاسن مبارک را با دست چپ گرفتند و با انگشت سبابه دست راست حالت پناه بردن را انجام دادند و همین دعا را خواندند (ظاهر عبارت خواندن دعایی است که تا کنون ذکر شده یعنی ابتدای دعا تا من فضلک یا کریم ) ؛ سپس حضرت قسمت آخر را خواندند :" یا ذالجلال و ااکرام ....".(4)
چنان که از ظاهر این عبارت بر می آید، آنچه اکنون در بین مومنان مشهور است که تنها در بخش انتهایی دعا این عمل را انجام می دهند منطبق بر علم کرد امام نیست و حضرت از ابتدای دعا تا انتها چنین عملی را انجام دادند( چنان که تعبیر شیخ عباس قمی در مفاتیح هم عین متن دعا و بخلاف عملکرد مشهور است) .
البته لازم به ذکر است که این عملکرد مربوط به امام بوده و در روایت نیامده که حضرت توصیه نموده باشند شما هم تاین گونه عمل کنید ، هرچند چون نهیی هم نشده انجام آن به قصد رجا و امید ثواب اشکالی ندارد .
در مورد این که حکمت این کار چیست باید گفت آنچه مسلم است ماهیت این عمل همان به خود گرفتن حالت التجا و خضوع در برابر خداوند است و نوعی کرنش و اظهار عجز در برابر عظمت باری تعالی محسوب می شود.

پی نوشت ها:

1.علامه مجلسی ، بحار الانوار ، نشر الوفاء ، بیروت، 1403 ق ، ج47،ص36.
2.همان،ج95،ص390.
3. همان،ج47،ص36.
4. همان،ج95،ص391.