چرا چهلم گرفتن برای اموات می گیریم؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم سوالات متعددي را بيان کرده ايد.به چند نکته توجه کنيد: 1- شب چهلم با شب هاي ديگر فرقي ندارد. آن چه گفته ايد ، واقعيت ندارد. برگزاري مراسم سوم ، هفتم، چهلم و سالگرد، به منظور حفظ ياد و خاطره گذشتگان و احترام به آن‌ها است. موجب تسکين قلوب بازماندگان مي‌گردد. در آموزه‌هاي ديني به برگزاري اين گونه مراسم به صورت خاص (هفتم، چهلم و سالگرد) تصريح نشده، بلکه از آموزه‌هاي ديني استفاده مي‌شود که به زيارت قبور رفته و يا به فعاليت هايي پرداخته شود که از آن‌ها به عنوان خيرات و مبّرات و باقيات صالحات ياد مي‌شود. بر اين اساس برگزاري مراسم هفتم و چهلم و سالگرد به جهت خيراتي که در اين مراسم براي رفتگان به عمل مي‌آيد، از سنت‌هاي پذيرفته شده بوده و هست. 2- هر دو زمان، عصر پنجشنبه يا روز جمعه ، براي زيارت اهل قبور مناسب است. در باره استحباب زيارت اهل قبور در روز جمعه ،مخصوصا از اذان صبح تا طلوع خورشيد رواياتي وارد شده ،چنان که راوي از حضرت باقر (ع) در باره زيارت قبور سؤال نمود و حضرت فرمود: « إِذَا کَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ فَزُرْهُمْ، فَإِنَّهُ مَنْ کَانَ فِيهِمْ فِي ضِيقٍ وُسِّعَ عَلَيْهِ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ؛(1) هر گاه روز جمعه شد ، آن ها را زيارت کن ،زيرا بين طلوع فجر و طلوع خورشيد به هر کدام از آن ها که در تنگي باشد ،وسعت و فراخي داده مي شود». 3- از روايت استفاده مي شود خيرات و طلب آمرزش براي اموات در وضعيت آن ها در آخرت تاثير خواهد داشت. براي اموات از هر چيز بهتر و مفيدتر صدقه و احسان به فقرا و اهداي ثواب آن براي مردگان است. رسول گرامي اسلام (ص) فرمود: «صدقه حرارت قبرها را از بين مي‌برد».(2) براي اموات بهترين دعا اين است که انسان براي آنان از خداي مهربان طلب عفو و مغفرت کند . بخواهد خداوند رحمت و بخشش و نعمت‌هايش را بر آنان نازل فرمايد. روايتي از حضرت صادق(ع) نقل شده، که از آن استفاده مي‏شود ثواب‌هايي که در عالم برزخ به مؤمن مي‏رسد، تا قيامت ادامه خواهد داشت. حضرت فرمود: «هر کس نزد قبر مؤمني هفت مرتبه سوره إنّا أنزلنا را بخواند، خداوند فرشته‏اي مي‏فرستد که پيش قبر ميت، خدا را عبادت کند. خداوند ثواب عبادت فرشته را براي ميت و کسي که إنّا أنزلنا را خوانده مي‏نويسد، تا زماني که خداوند وي را به واسطه اين عمل وارد بهشت کند.بعد از سوره حمد، هفت مرتبه إنّ أنزلنا و هر يک از قل أعوذ بربّ الفلق، قل أعوذ بربّ الناس، قل هو الله أحد، و آيه الکرسي را سه مرتبه بخواند».(3) يکي از صحابه از حضرت رسول(ص) نقل کرده : «براي مردگان خود هديه بفرستيد»، گفتم: هديه مردگان چيست؟ فرمود: «صدقه و دعا» و اضافه فرمود: «ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنيا مقابل خانه‌هاي خود مي‌آيند و فرياد مي‌کنند... اي خانواده من، پدر، فرزندان و خويشان من، بر ما مهرباني کنيد. آن چه در دست ما بود، عذاب و حساب آن ها بر ما است. نفعش براي غير ما. اي خويشان ما، به درهمي يا قرص ناني يا جامه‌اي ما را کمک کنيد تا خداوند شما را از جامه‌هاي بهشت بپوشاند».(4) از روايت برداشت مي‌شود که لازم نيست به زيارت قبر مردگان برويد يا مقداري نماز و قرآن بخوانيد، بلکه در هر کجا و به هر ميزان براي آنان صدقه بدهيد و دعا و فاتحه و قرآن بخوانيد، ثوابش به آن ها مي‌رسد. البته رفتن سر قبر بهتر است، چون اثرات ديگري غير از فاتحه دارد. در روايتي ديگر مي‌فرمايد:«هر صدقه‌اي که براي مرده داده مي‌شود، فرشته‌اي آن را مي‌گيرد. در طبقي از نور مي‌گذارد. بر لب قبر مي‌ايستد. با صداي بلند مي‌گويد: اي اهل قبور، درود بر شما، بگيريد اين هديه را که بستگان تان براي شما فرستاده‌اند».(5) اگر به احاديث ذکر شده دقت شود، متوجه خواهيم شد که مرده‌ها چشم به راه و چشم انتظار هديه، دعا و... فرزندان و خانواده خود هستند. سعد به عباده مي گويد:يکي از افراد بني ساعده در سفر بود که مادرش از دنيا رفت، به رسول خدا (ص) عرض کرد: در غياب من، مادرم از دنيا رفته، اگر برايش چيزي صدقه بدهم، نفعش عايد وي مي‌گردد؟ حضرت فرمود: «بلي». گفت: شما را شاهد مي‌گيرم که محوطه درخت خرمايم را که به ثمر نشسته، براي او صدقه قرار دادم.(6) رفتن به زيارت قبور غير از فوايدي که براي اموات دارد، براي زندگان نيز مؤثر است؛ زيرا انسان را به ياد آخرت مي‌اندازد. هدايا و ثواب‌هايي که براي اموات مي‌فرستند، براي زندگان نيز مؤثر است و براي خودشان ثواب دارد. کسي که سوره حمد يا آيت الکرسي يا صدقه يا نماز براي اموات مي‌خواند، اول ثوابش به خود زنده مي‌رسد، بعد براي ميت. مفهوم خيرات و صدقه اعم است . شامل هر نوع کار خير ، يا حتي نيت و فکر و انديشه خير براي مردم و يا اسلام مي شود. مي توان هر عمل خيري که به قصد قربت انجام مي شود ، ثواب آن را به روح اموات نثار کرد. پي‌نوشت‌ها: 1. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام قم، 1409 هجرى قمري، ج7‌، ص 415‌. 2. محمدي ري شهري، ميزان الحکمه، ماده صدقه، شماره 10342. 3.کامل الزيارات، ابن قولويه القمي، دارالمرتضوية - النجف الأشرف، 1356 ه. ق. ص 222. 4 . محدث قمي، مفاتيح الجنان، بخش زيارت قبور مؤمنين. 5 . همان. 6 . مجموعه ورام، ج2 ، ص 110 ؛ معاد فلسفي، ج1، ص 291. موفق و پيروز باشيد.