چه کنیم که خداوند گناهان ما را ببخشد؟

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم
از نظر آيات وروايات ‌، هميشه راه بازگشت و توبه به سوي خداوند متعال به روي بندگان باز است‌.
قرآن کريم اين کتاب نويدبخش رحمت‌، به همة مؤمنان فرمان توبه مي‌دهد و مي‌فرمايد: يَـَّاايُّهَا الَّذِين‌َ ءَامَنُواْ تُوبُوَّاْ إِلَي اللَّه‌ِ تَوْبَة‌ً نَّصُوحًا عَسَي‌َ رَبُّکُم‌ْ أَن يُکَفِّرَ عَنکُم‌ْ سَيِّ ‹َاتِکُم‌ْ وَ يُدْخِلَکُم‌ْ جَنَّـَت‌ٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الاْنْهَـَرُ; (تحريم‌، 8) اي کساني که ايمان آورده‌ايد! به سوي خدا باز گرديد، توبه کنيد، توبه‌اي خالص و بي‌شائبه‌، اميد است ]با اين کار[ پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ‌هايي از بهشت که نهرها از زير درختانش جاري است‌، داخل کند. ( ر.ک‌: اخلاق در قرآن‌، آية‌الله مکارم شيرازي و ديگران‌، ج 1، ص 217ـ234، مدرسة الامام علي‌بن‌ابي‌طالب‌/ مراحل اخلاق در قرآن‌، آية‌الله جوادي آملي‌، ج 11، ص 156، مرکز نشر اسرأ. ) ارکان توبه در پنج چيز خلاصه مي‌شود:
ترک گناه‌، ندامت‌، تصميم بر ترک در آينده‌، جبران گذشته و استغفار.
از نظر قرآن کريم‌، شخص گناهکار، براي جبران نمودن کوتاهي‌هاي گذشته بايد (به دنبال توبه نمودن از گناه گذشته‌) در صدد اصلاح برآيد: فَمَن تَاب‌َ مِن بَعْدِ ظُـلْمِه‌ِ وَأَصْلَح‌َ فَإِن‌َّ اللَّه‌َ يَتُوب‌ُ عَلَيْه‌ِ إِن‌َّ اللَّه‌َ غَفُورٌ رَّحِيم‌ٌ; (مائده‌، 39) امّا آن کس که پس از ستم کردن‌، توبه و جبران نمايد، خداوند توبه او را مي‌پذيرد; زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است‌. همچنين آيه 54 از سورة شريفة انعام در اين زمينه وارد شده است‌.( براي آگاهي از شرايط توبة کامل (که عبارت است از: ندامت‌، عزم بر ترک گناه براي هميشه‌، جبران حق‌الله، جبران حق‌الناس‌، از بين بردن آثار گناه در وجود خود، عادت دادن نفس به عبادت‌) / ر.ک‌: ميزان الحکمة‌، باب التوبه / الدرالمنثور في التفسير بالمأثور، جلال الدين سيوطي‌، ذيل آيه 8 سوره تحريم / کنزالعمال‌، ج 3، ص 508 و ج 4، ص 202 و 273. )
توبة نصوح‌، توبة خالصي است که براي هميشه انسان را از معصيت جدا کند و بازگشتي به گناه در آن نباشد.
خداوند در آيه هشت‌ِ سوره تحريم مي‌فرمايد: يَأيّها الذين ءَامنوا توبوا إلي اللّه توبة‌ً نصوحاً; اي کساني که ايمان آورده‌ايد، به درگاه خدا توبه‌اي راستين کنيد.
برخي گفته‌اند: توبه نصوح‌، توبه‌اي است که اين چهار شرط را داشته باشد: 1. پشيماني قلبي‌; 2. استغفار زباني‌; 3. ترک گناه‌; 4. تصميم‌ِ عمل نکردن گناه در آينده‌.( ر.ک‌: نمونه‌، همان‌، ج 24، ص 289 ـ مجمع‌البيان‌، مرحوم طبرسي‌، ج 10، ص 478، دارالمعرفة‌. )
توبه حقيقي هر وقت انجام پذيرد انشأالله مورد قبول خداوند واقع مي‌شود. اما اين قبول تا زماني است که انسان ملک الموت را با چشم خويش نبيند و بعد از فرا رسيدن مرگ‌، توبه پذيرفته نخواهد شد براي کساني‌که کارهاي بد را انجام مي‌دهند و هنگامي‌که مرگ يکي از آنها فرا مي‌رسد مي‌گويد: الان توبه کردم توبه نيست‌; و نه براي کساني‌که در حال‌ِ کفر از دنيا مي‌روند; اينها کساني هستند که عذاب دردناکي برايشان فراهم کرده‌ايم‌ (نسأ/18)
در پايان توجه شما را به سخني از حضرت علي‌ع جلب مي‌کنم که فرمود: ترک الذنب أهون من طلب التوبة‌; ترک کردن گناه راحت‌تر از توبه کردن است‌. ( ميزان‌الحکمه‌، محمدي ري‌شهري‌، ج 1، ص 554، مکتب الاعلام الاسلامي‌م‌) چون ممکن است‌: 1ـ فرصت توبه کردن پيدا نشود 2ـ توفيق توبه نيابد 3ـ فرصت و توفيق بيابد ولي توبه‌اش مورد قبول واقع نشود و... .
از همة گناهان چه کوچک و چه بزرگ‌، بايد توبه کرد; چرا که گناهان کوچک چون در پيشگاه با عظمت پروردگار واقع مي‌شود بسي بزرگ است‌. پيامبر گرامي اسلام‌ص فرمود: به بعضي از انبيا وحي شد که‌: لا تنظروا إلي صغر الذّنْب و لکن انظروا إلي من اجترأتم‌; به کوچکي گناه نگاه نکنيد، بلکه به ]بزرگي‌[ کسي بنگريد که نسبت به او گستاخي کرده‌ايد. ( بحارالانوار، علامه مجلسي‌، ج 77، ص 168. )
حضرت علي‌ع مي‌فرمايد: اشدّ الذنوب ما استخف به صاحبه‌; بزرگترين گناهان‌، گناهي است که مرتکب آن‌، آن را سبک بشمارد. ( اخلاق اسلامي‌، محمد علي سادات‌، ص 163، سمت‌. )
از حضرت امام صادق ع ‌روايت شده که فرمود: اتقوا المُحقرات مِن‌َ الذّنوب فانّها لا تُغْفَر...;( بحارالانوار، ج 72، ص 345. ) از گناهاني که کوچک و ناچيز شمرده مي‌شوند، بپرهيزيد که آمرزيده نمي‌شوند. پرسيدند: محقرات‌ چيست‌؟ فرمود: آن است که کسي مرتکب گناه شود و بگويد: کاش همة گناهان من چنين بود .
در روايات متعددي از اهل‌بيت‌: آمده است که هر گاه کسي مرتکب گناهي شود هفت ساعت و يا صبح تا شامي به او مهلت داده مي‌شود، پس اگر استغفار کند، نوشته نمي‌شود.( براي آگاهي بيشتر ر.ک‌: اصول کافي‌، شيخ کليني‌، ج 2، باب 378 الاستغفار من الذنب‌ ، حديث 1ـ5. )
امام باقرع مي‌فرمايد: التائب من الذنب کمن لا ذنب له‌...;( همان‌، باب 377، حديث 9. ) توبه کنندة از گناه مانند کسي است که اصلاً گناهي نکرده است‌... در روايت ديگري از امام صادق‌ع مي‌خوانيم‌: ...توبه کننده با خدا ملاقات مي‌کند، به گونه‌اي که هيچ چيز نيست که در پيشگاه خدا گواهي بدهد که او چيزي از گناه را انجام داده است‌. ( همان‌، حديث 1. )
قرآن نيز در آيه 70 سورة فرقان‌، سخن از تبديل سيئات به حسنات به ميان آورده است‌: مگر آنان که توبه کنند و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند که خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مي‌کند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است‌. ( و نيز بنگريد: رعد، 22 و هود، 114 و نسأ، 31 و... )
بنابراين‌، توبه اثري اساسي در بخشيده شدن انسان و محو گناه او دارد، هر چند بر اساس برخي روايات‌، آثار وضعي برخي گناهان در دنيا همچنان باقي خواهد ماند، مگر آن که انسان در رفع آثار آن بکوشد.
( براي آگاهي بيشتر ر.ک‌: گناه‌شناسي‌، استاد محسن قرائتي‌، تنظيم و نگارش‌، محمد محمدي اشتهاردي‌، ص 315ـ328 جبران گناه‌ ، انتشارات پيام آزادي‌. )

موفق و پيروز باشيد.