چگونه نماز جماعت بخوانم؟

پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباط تان با این مرکز
طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی:
نماز جماعت از نظر تعداد رکعات و چگونگی خواندن آن مثل نمازی است که در حال فرادی انجام می شود؛ منتها در نماز جماعت باید قصد اقتداء به امام جماعت باشد؛ یعنی نیت کند نماز جماعت را ، مثلا موقع نیت اگر نمازصبح باشد چنین نیت کند: (( دو رکعت نماز صبح اقتداء می کنم به امام جماعت قربة الی الله)). و اگر نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا باشد، نیت کند که سه رکعت نماز مغرب یا چهار رکعت نماز ظهر یا عصر یا عشا را اقتداء می کنم به امام جماعت قربة الی الله و لازم نیست که این نیت را با زبان بگوید، بلکه اگر قصدش همین باشد و با همین قصد تکبیرة الاحرام بگوید و اقتدا کند، صحیح است.
و هم چنین در رکعت اول و دوم نماز اگر رکعت اول و دوم نماز امام هم باشد، ماموم (یعنی کسی که به جماعت اقتدا نموده است) نباید حمد و سوره را بخواند که توضیح داده می شود.
نماز جماعت از نظر شرایط و احکام به طور خلاصه چنین است:
الف: شرایط نماز جماعت .
در نماز جماعت، شرايط زير بايد مراعات شود:
1. مأموم از امام جلوتر نايستد، و احتياط واجب آن است‏ كمى عقب‏تر بايستد.
2. جايگاه امام جماعت از جايگاه مأمومين، بالاتر نباشد. (مقدار كم و سراشيبى مختصر مانعى ندارد).
3. فاصله امام و مأموم و فاصله صف‏ها، زياد نباشد،
4. بين امام و مأموم و همچنين بين صف‏ها، چيزى مانند ديوار يا پرده مانع نباشد، ولى نصب پرده و مانند آن بين صفِ مردها و زن ها اشكال ندارد.
ب: پيوستن به نماز جماعت (اقتدا كردن)
در هر ركعت، تنها در بين قرائت و در ركوع مى‏توان به «امام» اقتدا كرد، پس اگر به ركوع امام جماعت نرسد، بايد در ركعت بعد اقتدا كند، و اگر بعد از اقتدا به ركوع امام جماعت هم برسد، نماز جماعت صحیح است و يك ركعت به حساب مى‏آيد.
ج: حالت هاى مختلف براى پيوستن ( یعنی اقتداء) به نماز جماعت.
اگر در رکعت اول امام اقتداء کند.
1. در بين قرائت: مأموم حمد و سوره را نمى‏خواند و بقيّه‏ اعمال را با امام جماعت بجا مى‏آورد.
2. در ركوع: ركوع و بقيّه اعمال را با امام جماعت بجا مى‏آورد.
اگر در رکعت دوم امام اقتدا کند.
1. در بين قرائت: مأموم حمد و سوره را نمى‏خواند و با امام، قنوت و ركوع و سجده را بجا مى‏آورد و آنگاه كه امام جماعت تشهّد مى‏خواند، بنا بر احتياط واجب بايد به صورت نيم‏خيز، بنشيند و اگر نماز دو ركعتى است بعد از سلام امام يك ركعت ديگر به تنهايى بخواند و نماز را تمام كند و اگر سه يا چهار ركعتى است، در ركعت دوم كه امام جماعت در ركعت سوم مى‏باشد، حمد و سوره را خودش آهسته بخواند و آنگاه كه امام جماعت ركعت سوم را تمام كرد، و براى ركعت چهارم برمى‏خيزد، مأموم بايد پس از دو سجده، تشهّد بخواند، و براى خواندن ركعت سوم برخيزد و در ركعت آخر نماز كه امام جماعت با تشهّد و سلام، نماز را به پايان مى‏برد او نيم‏خيز مى‏نشيند، سپس يك ركعت ديگر را خودش مى‏خواند.
2. در ركوع: ركوع را با امام جماعت بجا مى‏آورد و بقيّه نماز را همانگونه كه گفته شد، انجام مى‏دهد.
اگر در رکعت سوم امام اقتداء کند.
1. در بين قرائت: زمانى كه مى‏داند اگر اقتدا كند، براى خواندنِ حمد و سوره و يا حمد تنها وقت دارد، مى‏تواند اقتدا كند و بايد حمد و سوره و اگر امام به ركوع رفت فقط حمد را بخواند، ولى اگر مى‏داند فرصت ندارد، بايد صبر كند تا امام جماعت به ركوع رود، سپس به او اقتدا كند.
2. در ركوع: چنانچه در ركوع اقتدا كند، ركوع را با امام بجا مى‏آورد و حمد و سوره براى آن ركعت لازم نيست و بقيه نماز را همانگونه كه قبلًا بيان شد بجا مى‏آورد.
اگر در رکعت چهارم اقتداء کند.
1. در بين قرائت: حكم اقتدا در ركعت سوم را دارد، و آنگاه كه امام جماعت در ركعت آخر نماز براى تشهّد و سلام مى‏نشيند، مأموم بطور نيم‏خيز بنشيند تا تشهّد و سلام امام جماعت تمام شود و سپس برخيزد و بقيّه نماز را خودش بخواند.
2. در ركوع: ركوع و سجده‏ها را با امام بجا مى‏آورد، (اكنون ركعت چهارم امام و ركعت اوّل مأموم است) و بقيّه نماز را همانگونه كه در مسئله قبل گذشت، انجام مى‏دهد.
احكام نماز جماعت‏
اگر امام جماعت يكى از نمازهاى يوميّه را مى‏خواند، هر كدام از نمازهاى يوميّه را مى‏توان به او اقتدا كرد، بنا بر اين اگر امام، نماز عصر را مى‏خواند، مأموم مى‏تواند، نماز ظهر را به او اقتدا كند، و اگر مأموم پس از آن‏كه نماز ظهر را خواند، جماعت برپا شود مى‏تواند، نماز عصر را به ظهر امام اقتدا كند.
مأموم مى‏تواند نماز قضاى خود را به نماز اداى امام، اقتدا كند، هرچند قضاى ديگر نمازهاى يوميّه باشد، مثلًا امام جماعت نماز ظهر را مى‏خواند و او قضاى نماز صبح را.
مأموم نبايد تكبيرةالإحرام را پيش از امام بگويد.
مأموم، بايد غير از حمد و سوره همه چيز نماز را خودش بخواند، ولى اگر ركعت اوّل يا دوم او، همراه ركعت‏ سوم يا چهارم امام باشد، بايد حمد و سوره را نيز خودش بخواند. (1)
به صورت مختصر و کلی احکام و شرایط نماز جماعت ذکر شد و اگر در هر مورد سئوالی خاصی دارید، در نامه های بعدی ارسال کنید تا جواب بدهیم.
پی نوشت
1. آیت الله مکارم شیرازی، احكام جوانان، ص 99 - 102 .