آیا درست هست که عمر ایران را مسلمان کرد؟

در باره مقصود از مسلمان شدن ايرانيان توسط عمر، دو احتمال وجود دارد: الف. همه ايرانيان در زمان حکومت عمر مسلمان شده و عمر در مسلمان شدن آنان نقش عمده داشته است؛ اين احتمال پذيرفتني نيست؛ زيرا قبل از فتح ايران توسط اعراب و مسلمانان، عده‏اي از ايرانيان در کشورهاي ديگر وجود داشته و آنها در بدو ظهور اسلام مسلمان شده‏اند. شهيد مطهري در اين باره مي نويسد: علاقه ايرانيان به دين مقدس اسلام از همان آغاز ظهور دين مقدس شروع شد. قبل از آن که شريعت مقدس اسلام توسط مجاهدان مسلمان به اين سرزمين بيايد، ايرانيان مقيم يمن به آيين اسلام گرويدند و با ميل و رغبت به احکام قرآن تسليم شدند و از جان و دل در ترويج شريعت کوشش نمودند و حتي در اسلام و مبارزه با مخالفان نبي اکرم(ص) جان سپردند . [1] نيز در زمان حيات پيغمبر اکرم(ص)، در اثر تبليغات اسلامي عده زيادي از مردم بحرين که در آن روز محل سکونت ايرانيان مجوس و غير مجوس بود، به اين آيين آسماني در آمدند و حتي حاکم آن جا که از طرف پادشاه ايران تعيين شده بود، مسلمان شد. اولين اسلام آوردن گروهي ايرانيان، در يمن و بحرين بوده است. البته اگر از نظر فردي در نظر بگيريم، شايد اولين مسلمان ايراني سلمان فارسي است و چنان که مي دانيم اسلام اين ايراني جليل القدر آن قدر بالا گرفت که به شرف سلمان منا اهل البيت ، [2] نايل شد. ب. احتمال دوم آن است که برخي از ايرانيان در زمان حکومت عمر به سبب نفوذ اسلام در ايران و رفتار مسلمانان، مسلمان شده ‏باشند. اين نگرش قابل قبول است؛ زيرا برخي از ايرانيان در زمان حکومت عمر بعد از جنگ‏هاي متعدد و پيروزي اعراب مسلمان بر ايران، مسلمان شدند. يکي از آثار مهم پيروزي مسلمانان نفوذ گسترش اسلام در ايران بود. هر گاه کشوري در جنگ پيروز گردد، فرهنگ و سنت و باورهاي ديني و سياسي فاتحان بر کشور مغلوب اثر مي گذارد. بعد از فتح ايران برخي از مسلمانان رفتار معقول و منطقي با ايرانيان داشتند و برخي ايرانيان تحت تأثير قرار گرفتند. رفتار مسلمانان و جاذبه‏هاي اسلامي از يک سو و زمينه‏هاي پذيرش اسلام توسط ايرانيان از جانب ديگر موجب شد که برخي از ايرانيان اسلام بياورند. زمينه‏هاي پذيرش اسلام از سوي ايرانيان و علاقه آنها به دين مقدس اسلام و خدمات آنها نسبت به اسلام، موجب شد که برخي از معصومان(عليهم السلام) از ايرانيان ستايش نمايند. براين ‏اساس بايد گفت: مسلمان شدن ايرانيان مربوط به عمر و سياست‏هاي او نبوده، بلکه نفوذ اسلام و رفتار مسلمانان موجب شد که شجره طيبه اسلام در اين سرزمين بارور شود و اين اعتقاد که ايرانيان با اجبار و اکراه عمر مسلمان شده‏اند، پذيرفته نيست. پي نوشت ها: 1. مطهري، مرتضي، خدمات متقابل اسلام و ايرانيان، ص 19. 2. علامه مجلسي، بحارالأنوار، ج 65، ص 55، ح 30.