چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟

باعرض سلام و تشکر از سوال خوب شما براي تشخيص حق و باطل ملاک ها و معيارهايي وجود دارد که به سه محور اساسي و عمده آن اشاره مي کنيم ؛ 1. علم و آگاهي ؛ علم و آگاهي زير بناي اصلي شناخت و تشخيص امور را تشکيل مي دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهي و انحراف خواهد شد .براي تشخيص حق و باطل نقطه آغازين کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبير ديگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهي انسان قادر به رسيدن به شناخت صحيح نخواهد بود و چه زيبا حضرت علي عليه السلام مي فرمايند « لا تري الجاهل الا مفرطا او مفرّطا» « انسان نادان را نمي بيني مگر اينکه در ميان افراط ( زياده روي ) و تفريط( کند روي) ( نهج البلاغه , حکمت , 70) حرکت در مسير اعتدال و مصون ماندن از زياده روي و کند روي که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ويژه تشخيص حق و باطل در دين , نيازمند شناخت و آگاهي کامل نسبت به مباني و اصول ديني از منابع اصيل و کارشناسان متعهدعلوم ديني است چه در غير اين صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهي وجود دارد . 2. معيار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛ يکي از معيارهاي مهم تشخيص حق و باطل , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اينکه افراد ملاک و معيار سنجش حق و باطل قرار بگيرند حضرت علي عليه السلام مي فرمايند :«انّ الحق لا يعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله » همانا حق به شخصيتها شناخته نمي شود , خود حق را بشناس تا پيروان آن را بشناسي »( محمدي ري شهري , محمد , ميزان الحکمه , قم, دار الحديث , 1377, ج 3, ص 1238) همچنين فرمودند« ان دين الله لايعرف بالرجال بل بآيه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله »« همانا دين خدا با موقعيت اشخاص شناخته نمي شود بلکه با معيار و نشانه حق شناخته مي گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسي »( همان ) در پاره اي موارد انحرافات و کجروي ها به دليل معيار قرار دادن افراد بجاي محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . در اين راستا حضرت علي عليه السلام فرمودند :« وانظر الي ما قال و لا تنظر الي من قال »« بنگر به آنچه گقته شده نه به گوينده سخن »( آمدي , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علي انصاري , ج 1, ص 394)س 2. آگاهي وشناخت نسبت به زمان و مقتضيات و شرايط زمانه ؛ از معيارهاي مهم شناخت حق و باطل علم و آگاهي نسبت به احوال و مقتضيات زمان است که بدون توجه به آن نمي توان حق و باطل را در زمان خويش به صورت صحيح تشخيص داد . امام صادق عليه السلام فرمودند:« العالم بزمانه لا تهجم عليه اللوابس »« کسي که به زمان خويش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمي گيرد .»( مجلسي , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلاميه , ج 78, ص 269) موفق و پيروز باشيد.