شیوه خواندن نماز جمعه را بیان کنید ؟

نماز جمعه يکي از عباداتي است که در فضيلتش همين بس که سوره اي از قرآن به نامش آمده است و به جماعت خوانده مي شود. نماز جمعه داراي دو خطبه مي باشد که با حمد و ثناي الاهي شروع مي شود و امام جمعه در اين خطبه ها بايد مردم را به تقواي الاهي دعوت کند. بعد از آن دو رکعت نماز بجاي آورد مانند نماز صبح، با اين فرق که در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است؛ يکى در رکعت اوّل پيش از رکوع، و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهايى که در قنوت نمازها خوانده مى‏شود مى‏توان خواند. نماز جمعه داراي شرايطي است که در پاسخ تفصيلي بيان شده است. پاسخ تفصيلي نماز جمعه عبادتى است هم چون نمازهاى ديگر که در ظهر روز جمعه با شرايطى خاصّ انجام مى‏شود. در فضيلت اين نماز همين بس که سوره‏اى در قرآن به اين نام آمده و در آن جا صريحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آيه آمده است: نگامى که صداى مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدى معامله و تجارت را رها ساز و براى انجام اين فريضه الاهى حاضر شو، که از همه چيز براى شما بهتر است . [1] مراد از ذکر در آيه، به اتفاق مفسران نماز جمعه است. نيز در روايت آمده است: نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب تخفيف هول هاى قيامت و کشيده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته است [2] و ثواب شرکت در نماز جمعه براى غير مستطيع، معادل با حج است [3] و در روايات ديگر تارکين آن را سخت نکوهش کرده تا آن جا که مى‏خوانيم: کسى که سه هفته آن را ترک کند منافق است. [4] در زمان غيبت امام زمان (عج)، نماز جمعه، واجب تخييرى و افضل از ظهر است. کسى که نماز جمعه را به جا آورده واجب نيست نماز ظهر را هم بخواند، ولى احتياط مستحب آن است که آن را نيز به جا آورد. چگونگي خواندن نماز جمعه نماز جمعه داراي دو خطبه و دو رکعت نماز است. در خطبه اول واجب است حمد الاهى، گر چه به هر لفظى که حمد الاهى محسوب شود جايز است، ولى احتياط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللَّه» باشد و احتياط واجب آن است که پس از آن به ثناى الاهى بپردازد و سپس به پيغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و يک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوم نيز حمد و ثناى الاهى به صورتى که ذکر شد و درود بر پيغمبر اسلام واجب است. و احتياط واجب آن است که در اين خطبه نيز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکى از قرآن تلاوت نمايد. و احتياط مستحب و مؤکد آن است که در خطبه دوم پس از درود بر پيغمبر (ص) به ائمه معصومين (ع) نيز درود بفرستد و براى مؤمنان استغفار کند. و بهتر است از خطبه‏هاى منسوب به امير المؤمنين (ع) يا آنچه از ائمه معصومين (ع) وارد شده انتخاب کند. بعد از تمام شدن خطبه، نماز جمعه خوانده مي شود. نماز جمعه مانند صبح دو رکعت است ولى با نماز صبح چند فرق دارد که ذيلًا بيان مى‏شود: احتياط آن است که قرائت حمد و سوره در نماز جمعه به جهر يعنى بلند خوانده شود. مستحبّ است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقين خوانده شود. در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است يکى در رکعت اوّل پيش از رکوع و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهايى که در قنوت نمازها خوانده مى‏شود مى‏توان خواند، و بهتر و افضل در دو قنوت نماز جمعه بلکه در قنوت نمازهاى ديگر خواندن کلمات فرج است. از حضرت صادق سلام اللَّه عليه روايت شده است که فرمود: در قنوت رکعت اوّل نماز جمعه بعد از قرائت مى‏گويى: لا اله الا اللَّه الحليم الکريم ... . شرايط نماز جمعه: شرط اوّل: آن که به جماعت باشد و فرادى‏ صحيح نيست.‏ شرط دوّم: عدد است، به اين معنا که حداقلّ نمازگزاران که امام هم يکى از آنها است بايد پنج نفر باشند و به کمتر از آن منعقد نمى‏شود. شرط سوّم: آن که مسافت بين دو نماز جمعه کمتر از يک فرسخ نباشد. در اين جا جهت آگاهي بيشتر با نماز جمعه مطالبي به اختصار آورده مي شود. وقت نماز جمعه‏ اوّل وقت نماز جمعه زوال آفتاب است. مستحبّات نماز جمعه‏ براى امام جمعه چند چيز مستحبّ است: 1. در حال خطبه خواندن امام رو به مردم بايستد. 2. بليغ و توانا در سخن گفتن و موقع شناس باشد. 3. مواظب بر نمازهاى خود در وقتشان باشد. 4. بر انجام اوامر الهى حتّى مستحبّات حريص باشد. 5. نواهى الهى حتّى مکروهات را ترک نمايد. 6. از شبهات اجتناب نمايد. 7. از سخنان بيهوده خوددارى کند تا مواعظ او در نفوس افراد تأثير بيشترى داشته باشد. 8. در حال نماز در زمستان و تابستان عمّامه بگذارد. 9. در حال نماز رداء بر دوش داشته باشد چه عبا باشد چه بُرد يمانى يا غير اينها. 10. هنگام ايراد خطبه تکيه بر عصا يا شمشير يا غير آن بنمايد. 11. هنگام روبرو شدن با مأمومين سلام بنمايد. 12. قبل از خواندن خطبه‏ها مادامى که مؤذّن مشغول اذان است امام بنشيند. مکروهات نماز جمعه‏ آنچه بر امام و مأمومين هنگام ايراد خطبه کراهت دارد: 1. آن که خطيب در حال خطبه به غير از خطبه سخن ديگر بگويد، و أحوط ترک آن است. 2. آن که مأمومين هنگام ايراد خطبه‏ها حرف بزنند، بنا بر احتياط آنها نيز حرف نزنند و أحوط بر مأمومين آن است که خطبه‏ها را به دقّت گوش کنند و توجّه به مواعظ خطيب بنمايند. [5] [1] جمعه، 9. [2] نصايح، ص 255. [3] نوادر راوندى-ترجمه صادقى اردستانى، ص 277. [4] امالى شيخ صدوق-ترجمه کمره‏اى، متن، ص 485. [5] براي آگاهي از ديدگاه مراجع در اين باره، نک: توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏1، ص843- 880.