فلسفه سینه زنی در مراسم عزاداری چیست؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم
سلام عليکم
چون سوالهاکدبندي مي شوددرهرموردفقط يک سوال مطرح فرماييد.
ج1-فلسفه سينه زدن و زنجيرزدن چيست و از چه زماني رايج شده است؟
صورت عزاداري به شکل معين مثلا در قالب سينه زني و زنجير زني و ... به نحو مستقيم ريشه روايي ندارد و گويا شکل برپايي مراسم عزاداري، به خود مردم واگذار شده است تا با انطباق اصول کلي دين و راهنمايي ائمه اطهار (ع) و بزرگان دين با عرف محلي، تکريم و تجليل شايسته از ائمه معصومين (ع) بجا آورند، و راه افتادن دسته هاي سينه زني از زمان آل بويه در ميان شيعيان رايج گرديد. در عصر صفوي نيز دسته هاي سينه زني همراه با خواندن اشعار با آهنگ يک نواخت -که در سوگ امام حسين (ع) سروده شده بود- در کوچه ها و خيابان مي گشتند. دراين عصر براي افزايش هيجان مردم و هر چه شکوهمندتر شدن دسته هاي عزاداري، نواختن طبل و کوبيدن سنج معمول گرديد و ادوات جنگي -که در ميدان رزم کاربرد داشت- به اين گونه مجالس راه يافت. شيپورزني، علم گرداني، حرکت دادن کتل، مورد استفاده سوگواران قرار گرفت (1).
از جمله چيزهايي که بعد از اين عصر به دسته هاي سينه زني اضافه شد، عبارت بود از خون آلود کردن سر و صورت با تيغ زدن و قمه زدن به فرق سر با توجه به گزارش هايي که در عصر قاجار موجود است، اين عمل در آن زمان معمول و رايج بوده است.(2)
از تحول در شيوه هاي سينه زني و زنجير زني، استفاده مي شود که اين مسأله از خواست هاي اجتماعي و بافت هاي جامعه، فرهنگ و آداب آنها سرچشمه مي گيرد، البته سزاوار است که اصل و اساس اين نوع سينه زدن ها پذيرفته شود، زيرا در جوشش احساسات و عواطف و تحريک هيجان اثرات مثبت دارد.
-------------------------
پي نوشت ها:
1 ر.ک: پشرو چلکووسکي، تعزيه هنر بومي ايران، ترجمه داوود حاتمي، علمي هرهنگي، ج 1، 1367 ش.
2. بنجامين، ايران و ايرانيان، ترجمه محمد حسين کرد، جاويدان، ج 1، 1363، ص 248.{V
----------------------------
عزادارى بر امام ‏حسين(ع) از زمان شهادت او بوده است؛ ولى تا زمان آل‏بويه (در سال 352 ق) اين عزادارى مخفى بود. قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام حسين(ع)، علنى نبود و نهانى در خانه‏ها انجام مى‏گرفت؛ اما در نيمه دوم قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مى‏يافت. عموم مورخان اسلامى - مخصوصاً مورخانى که وقايع را به ترتيب سنواتى نوشته‏اند؛ از قبيل ابن‏الجوزى در کتاب منتظم و ابن‏اثير در کتاب الکامل و ابن‏کثير در کتاب البداية و النهاية و يافعى در مرآت الجنان و ذهبى و ديگران - در ضمن ذکر وقايع سال 352 و سال‏هاى بعد از آن، کيفيت عزادارى شيعه را در روز عاشورا نوشته‏اند.
از جمله ابن‏الجوزى گفته است: در سال 352 معزالدوله ديلمى، دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن کنند. در اين روز بازارها بسته شد، خريد و فروش موقوف گرديد، قصابان گوسفند ذبح نکردند، هريسه‏پزها، هريسه (حليم) نپختند، مردم آب ننوشيدند، در بازارها خيمه به پا کردند و به رسم عزادارى بر آنها پلاس آويختند، زنان به سر و روى خود مى‏زدند و بر حسين(ع) ندبه مى‏کردند.V}المنتظم فى تاريخ الملوک و الامم، ج 7، ص 15.{V
به قول همدانى: در اين روز، زنان، موى پريشان در حالى که صورت‏هاى خود را سياه کرده بودند، در کوچه‏ها به راه افتادند و براى عزاى امام حسين(ع) سيلى به صورت خود مى‏زدندV}تکملة تاريخ الطبى، ص 183.{V
بنا بر گفته شافعى: اين نخستين روزى بود که براى شهيدان کربلا سوگوارى مى‏شد.V}مرآت الجنان، ج 3، ص 247. مقصود عزادارى به طور علنى است.{V ابن کثير در ضمن وقايع سال 352 گفته است: که اهل تسنن قدرت منع شيعه را از اين اعمال نداشتند؛ زيرا شماره شيعه بسيار و نيروى حکومت نيز با ايشان بود.
از سال 352 تا اواسط قرن پنجم در بيشتر سال‏ها مراسم عاشورا به ترتيب مزبور، کم و بيش انجام مى‏گرفت و اگر عاشورا با عيد نوروز يا مهرگان مصادف مى‏گرديد، انجام مراسم عيد را به تأخير مى‏انداختند.V}النجوم الزاهرة فى ملوک مصر و قاهرة، ج 4،ص 218.{V
در همين سال‏ها که فاطميّه و اسماعيليّه، تازه مصر را به تصرف آورده و شهر قاهره را بنا نهاده بودند، مراسم عاشورا در مصر انجام مى‏يافت. بنا بر نوشته مقريزى: در روز عاشوراى 363، جمعى از شيعه مطابق معمول خود (از اين جمله معلوم مى‏شد که مراسم مزبور در سال‏هاى قبل نيز معمول بوده است)، به مشهد کلثوم، و نفيسه (از فرزندان امام حسن(ع) ) رفتند و در آن دو مکان، شروع به نوحه‏گرى و گريه بر امام حسين(ع) کردند. مراسم عاشورا در زمان فاطميان هر سال برپا مى‏شد: بازارها را مى‏بستند و مردم دسته جمعى در حالى که با هم ابياتى در مصيبت کربلا مى‏خواندند و نوحه‏گرى مى‏کردند؛ به مسجد جامع قاهره مى‏رفتند.V}الخطط، مقريزى، 2/289. و نيز ر.ک: النجوم الزاهرة، ج 4؛ ص 126، (بخش وقايع سال 366)؛ اتعاظ الحنفاء، مقريزى، ج 2،ص 67 به نقل از: سياهپوشى در سوگ ائمه نور، صص 161-162.{V
بعد از آن به دليل در انزوا قرار گرفتن تشيع، مراسم عزادارى خيلى علنى نبود، هر چند وضعيت بهتر از قبل زمان آل‏بويه بود. آنچه از بعضى منابع به دست مى‏آيد - خصوصاً کتاب روضة الشهداء کاشفى - قبل از زمان صفويه نيز مجالس سوگوارى براى اباعبدالله(ع) برپا مى‏شده است.V}در اين خصوص نگا: مقالات تاريخى، رسول جعفريان، ج اوّل، صفحات 183 - 185، 201-206.{V پس از صفويه به دليل ترويج تشيع، عزادارى شکل عام و علنى‏ترى به خود گرفت.
«زنجيرزنى» و توجه به چند نکته ضرورى است:
الف. پايه‏گذار اصلى «عزادارى براى حسين بن على»(ع)، خود پيامبر اسلام(ص) است، (براى آگاهى بيشتر به کتاب «سيرتنا و سنّتنا، سيرة نبينا و سنته» نوشته علامه عبدالحسين امينى مراجعه کنيد. اين کتاب، به فارسى ترجمه شده است و در کتابخانه‏ها موجود است).
ب. مراسم عزادارى به صورت عمومى در قرن چهارم توسط ابوالحسن احمد معروف به معزّ الدوله از آل بويه، رواج يافت و روز عاشورا حتى نانوائيها هم کار خود را تعطيل مى‏کردند، (موسوعة العتبات المقدسه، ج 8، کربلا، ص 372، چاپ بيروت، 1987، 1407 هجرى قمرى).
ج. فلسفه اصلى انواع گوناگون مراسم عزادارى حسين بن على(ع)، زنده نگهداشتن فداکاريهاى حسين بن على(ع) است و چون اين اعمال، در دل مردم تأثير شديد دارد، بزرگان شيعه، آنها را مجاز دانسته‏اند.
د. مراسم عزادارى، همواره بايد تحت نظارت علماى بزرگ شيعه هدايت شوند تا مراسم عزادارى از مسير اصلى خود منحرف نگردد و اگر اين مراسم درست هدايت شوند عامل خوبى براى تقويت دين به حساب مى‏آيند.
ه. مراسم عزادارى در ايران و هندوستان تا اين لحظه آنگونه که بايد نيست و براى همين بر همه ما لازم است که تلاش کنيم تا اين مراسم از چهارچوب احکام اسلامى بيرون نرود.
با توجه به اين چند نکته، درباره زنجيرزنى، مطالبى را تقديم مى‏کنيم:
يکى از مراسم عزادارى در ميان شيعيان هندوستان، زنجيرزنى است. آنان با زنجير و چوبهاى ميخ دار بر پشت خود مى‏زنند و در پى زنجيرزدن، از بدن آنان خون جارى مى‏شود. بسيارى از شيعيان هند اين عمل را ناپسند مى‏دانند و مرتکب آن نمى‏شوند در عين حالى که نسبت به حسين بن على(ع) اعتقاد کامل دارند، (همان، ص 378).
زنجير زنى از هندوستان به ايران آمده است با اين تفاوت که در ايران زنجيرزنى به صورت معمولى و بدون خونريزى است ولى در هندوستان بسيار وحشت‏آور است.
زنجيرزنى هندى که همراه با خونريزى است از سوى مراجع تقليد شيعه تحريم شده است. آية‏الله سيد محسن امين از اولين کسانى است که به اين گونه اعمال اعتراض و آن را تحريم کرد. آية‏الله سيد ابوالحسن اصفهانى نيز فتوا به حرمت اين گونه اعمال داد، (همان، ص 378، پاورقى. البته اگر زنجيرزنى و اعمال ديگر، مشتمل بر حرام نباشد و بر اساس هدايت خردمندان جامعه صورت گيرد، اشکالى پيش نمى‏آيد و گرنه اگر عملى خودش حرام باشد و يا مشتمل بر حرام باشد انجام آن نارواست.
فلسفه عزاداري
مسأله گريه و عزادارى بر حضرت سيدالشهدا (ع) از افضل قربات است و فلسفه‏هاى سازنده و تربيتى متعددى دارد از جمله:
1- توجه به هدف قيام امام حسين که همانا احياى ارزش‏هاى دينى و جلوگيرى از انحراف بود.
2- زنده داشتن ياد و تاريخ پرشکوه نهضت حسينى،
3- الهام بخش روح انقلابى و ستم ستيزى،
4- پيوند عميق عاطفى بين امت و الگوهاى راستين،
5- اقامه مجالس دينى در سطح وسيع و آشنا شدن توده‏ها با معارف دينى،
6- پالايش روح و تزکيه نفس،
7- اعلام وفادارى نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... .
اما اصل عزادارى و سوگوارى از خود اهل بيت(ع) است ولى چگونگى آن تا حدود زيادى با شيوه‏هاى قومى و ملى عجين شده است و اين آميزش تا زمانى که مشتمل بر خلاف شرع نباشد اشکالى ندارد.
داستان گريه و عزادارى پس از شهادت حضرت امام حسين(ع) از سوى امامان(ع) داستان دامنه‏دارى است. به مواردى اشاره مى‏شود:
1- امام چهارم(ع) که خود در کربلا شاهد مصائب دردناک حسين(ع) و ياران فداکار او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناک تا زمانى که در قيد حيات بودند يعنى مدت 34 سال طبق برخى روايات براى پدر و عزيزان خويش گريه و سوگوارى مى‏کرد ، (بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109).
گريه‏هاى امام سجاد(ع) در سخت‏ترين شرايط علاوه بر جنبه عاطفى، يکى ازراه‏هاى مهم مبارزه و افشاگرى بود.
2- امام صادق(ع) به ابوهارون مکفوف دستور مى‏دهد مرثيه بسرايد و آنگاه که وى مرثيه خود را مى‏خواند مشاهده مى‏نمايد امام(ع) سخت گريه مى‏کند متوجه مى‏شود از صداى گريه امام صادق(ع) زنانى که پشت پرده حضور داشته‏اند صداى خود را به گريه و شيون بلند کردند ، (کامل‏الزيارات، ابن قولويه، نقل از ره توشه راهيان نور، ويژه محرم 1376).
3- امام رضا(ع) دعبل خزايى شاعر را در ايام سوگوارى حضرت حسين(ع) به حضور مى‏پذيرد به او عنوان يارى دهنده اهل‏بيت، خوش‏آمد مى‏گويد و از وى مى‏خواهد در روزهاى غم و اندوه اهل‏بيت؛ يعنى عاشورا در مورد مصايب جد خويش اباعبدالله(ع) مرثيه بسرايد ، (بحارالانوار، ج 45، ص 257).
در مورد سينه‏زنى نيز برخى از منابع تاريخى نشان مى‏دهد که وقتى بنى‏هاشم براى اولين از مدينه به کربلا آمده و با کاروان اسراء در آن مکان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سينه مى‏زدند.
براى آگاهى بيشتر ر . ک :
1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسين، سيد عبدالحسين شرف‏الدين، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى
2- حماسه حسينى، شهيد مطهرى، انتشارات صدرا
3- پيام‏هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پيک جلال
4- عبرت‏هاى عاشورا، سيد احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم
5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروفنش
براى آگاهى بيشتر ر . ک :
1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسين، سيد عبدالحسين شرف‏الدين، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى
2- حماسه حسينى، شهيد مطهرى، انتشارات صدرا
3- پيام‏هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پيک جلال
4- عبرت‏هاى عاشورا، سيد احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم
5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروف
ج2- نحوه عزاداري
نحوه عزاداري صحيح براي اهل بيت (ع)
سؤال:
نحوه عزاداري صحيح براي اهل بيت (ع) چگونه مي باشد؟
جواب:
نحوه عزاداري صحيح در نظر علماء و بزرگان به شرح ذيل مي باشد:

مقام معظم رهبري: عزاداري به همان صورت متعارفي که از قديم متداول بوده برگزار شود.

مقام معظم رهبري: عزاداري به شيوه مرسوم و سنتي اشکال ندارد بلکه مستحسن خوب است.

مقام معظم رهبري: از هر گونه کاري که موجب وهن مذهب باشد، پرهيز شود.

آيت الله نوري همداني: بايد به صورتي که در ميان مؤمنان و شيعيان معمول و متعارف بوده انجام شود.

آيت الله مکارم شيرازي: بايد چنان باشد که بهانه اي به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود.
بهترين شيوه عزاداري
سؤال:
بهترين شيوه عزاداري در مجالس اهل بيت (ع) را بيان نماييد؟
جواب:
آيت الله مکارم شيرازي (دام ظله العالي) در اين مورد صحبت کاملي دارند که به طور مختصر به شرح زير مي باشد. بهترين شيوه عزاداري شامل موارد:

1- تشکيل مجالس با شکوه عزاداري

2- ذکر اهداف مقدس امام حسين (ع)

3- ذکر تاريخچه کربلا و تحليل فرازهايي از آن

4- تشکيل دستجات عزاداري به همراه شعارهاي بيدار کننده و سازنده

5- پخش پوسترهاي پر محتوي

6- استفاده از پلا کاردهايي با شعارهاي جالب و جاذب و روشن کننده اهداف امام حسين (ع) و مانند آن
بي سند خواني روضه خوانان
سؤال:
گاهي از مداحان مصيبت هاي اهل بيت (ع) را بدون سند معتبري مي خوانند و منابع خود را الهام و مکاشفه براي خود مي دانند آيا نقل وقايع بدين نحو صحيح است؟ وظيفه شنوندگان چيست؟
جواب:
مقام معظم رهبري (دام ظله العالي) به اين سوال چنين پاسخ مي دهند: نقل مطالب به صورت مزبور بدون اينکه مستند به روايتي باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعي ندارد. مگر آنکه نقل آن به عنوان بيان حال به حسب برداشت متکلم بوده و علم به خلاف آن، نداشته باشد و تکليف شنوندگان نهي از منکر است به شرطي که موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
استفاده از نام امام حسين (ع) در چارچوب دين
سؤال: آيا صحيح است که بگوييم چون که اين مجالس اين قدر اهميت دارد و مورد سفارش واقع شده است، حال هر کس به نام امام حسين (ع) هر کاري را بکند خوب است و اشکالي ندارد؟
جواب: خير، اين فکر اشتباه است که بعضي هم مي گويند اين کار عشق است و با عقل و يا دين کاري ندارد. چون امام حسين (ع) براي حفظ دين شهيد شد، حال چطور مي شود که امام حسين (ع) راضي باشد عزاداري او بر خلاف مباني ديني باشد. پس بايد کارهايي هم که به نام امام حسين (ع) انجام مي گيرد بايد در چارچوب دين و شريعت باشد.
امام خميني (ره) در اين رابطه فرمودند: ما و هيچ يک از دينداران نمي گوييم که با اين اسم هر کس هر کاري مي کند خوبست. چه بسا علماء بزرگ و دانشمندان اين کارها را ناروا دانسته و به نوبه خود از آن جلوگيري کردند.
استاد شهيد مطهري (ره) در اين رابطه مي فرمايد: بعضيها مي گويند:« هدف وسيله را مباح مي کند. هدف خوب باشد وسيله ات هر چه شد، شد. در اينجا هم گريه بر امام حسين (ع) خوب است به هر وسيله اي که شده باشد. همين که اشک جاري مي شود به هر وسيله ممکن خوب است. شيپور بزنيم، طبل بزنيم، معصيت کاري کنيم، به بدن مرد لباس زن بپوشانيم، عروسي قاسم جعل و تحريف کنيم! »
اين چه حرف شريعت خراب کني است. به خدا قسم بر خلاف گفته امام حسين (ع) است. اما حسين (ع) شهيد شد تا اسلام بالا برود، نه اينکه بهانه اي شود که پا روي سنن اسلامي بگذارند. مکتب حسين (ع) مکتب انسان سازي است نه مکتب گنهکارسازي.
تباکي
سؤال:
بعضي ريا در مجالس اهل بيت (ع) را جايز مي دانند. و کلام خود را به اين روايت استناد مي دهند که در روايت آمده که علاوه بر آنکه گريه کردن و گرياندن ثواب دارد، تباکي کردن يعني خود را به حالت گريه در آوردن هم ثواب دارد. که اين تباکي خود نوعي ريا به شمار مي آيد. در نتيجه ريا در مجالس اهل بيت (ع) اشکال ندارد. بلکه رحجان هم دارد. لطفا در اين مورد توضيح دهيد.
جواب:
در جواب بايد عرض کنم که اينها اولاً کلمه تباکي را بد معنا کرده اند و از آن نتيجه اشتباه گرفته اند. چون ما در کتب اصولي داريم زماني که روايتي به دست ما برسد که بر فرض صحيح بودن سند آن، آن روايت بر خلاف اصل باشد. بايد آن را تأويل ببريم. به عبارت واضح تر اگر ما روايتي داشته باشيم بر جايز بودن ريا و از آن طرف روايت منافات با اصل و مخالفت با صريح کتاب و سنت و عقل و اجماع همگي علماء دارد. بايد آن را تأويل برد.
چون کلمه تباکي صراحت در ريا ندارد، بلکه يک کلمه مجمل مي باشد که ما بايد به طريق اولي آن را تأويل ببريم و اين مسأله مورد تاييد علماي اصولي مي باشد. در نتيجه اين روايت با کلمه مجمل تباکي قدرت ندارد که بر خلاف اصل، ريا را در مجالس اهل بيت (ع) حکم به جواز دهد. بلکه ريا در عبادات به طور کلي چه در مجالس اهل بيت (ع) و چه غير آن باعث بطلان عبادات مي گردد.
و از نظر عقلي هم اين مطلب باطل است، چرا که مکتب امام حسين (ع) مکتب انسان سازي است نه مکتب گنهکار سازي. چرا که امام حسين (ع) قيام نکرد که معاذالله حرام هاي خداوند را حلال کند. بلکه هدف امام حسين (ع) تقويت مباني اسلام بود و اين سخن کاملاً بر خلاف مکتب انسان سازي امام حسين (ع) است.
سؤال:
با اين توضيحي که در مورد رد ريا فرموديد حضرتعالي منظور از کلمه تباکي را در روايت چه مي دانيد؟
جواب:
ببينيد اگر انساني داراي حلم و يا زهد و ... از اين فضايل اخلاقي نباشد. بايد علامات و آثار آن را بجا آورد و مواظبت بر آنها داشته باشد، به اميد اين که به آن خصلت هاي حميده برسد.
در روايت از اميرالمومنين علي (ع) است که اگر حليم نيستي به آثار آن عمل کن، زيرا که کم است کسي که خود را شبيه قومي کند، مگر آنکه نزديک شود که از آن قوم گردد و از ايشان محسوب شود.
با اين مقدمه مي گوييم که گريستن بر امام حسين (ع) نشان از محبت قبيله به آن حضرت است که بعضي اوقات اين قلب آمادگي براي محبت را از دست مي دهد. به همين دليل دستور به تباکي داده اند تا با انجام علامات و آثار آن خود را به قوم محب اهل بيت (ع) نزديک کنيم تا در آينده جزء آنان گرديم.
نحوه گرم کردن مجالس مذهبي
سؤال:
در مجالس مذهبي و اعياد بهتر است مجلس را به چه نحوي گرم کنيم؟
جواب:
حضرت آيت الله خامنه اي (دام ظله العالي) در اين رابطه مي فرمايند: «بهتر است با اذ کار شريفه صلوات و امثال آن مجلس مذهبي و اعياد را گرم کنند».
آيت الله نوري همداني مي فرمايند: «برگزاري جشنهاي مذهبي نيز مناسب است که بر اساس روش مؤمنان با تکبير و صلوات همراه باشد».
و حضرت آيت الله فاضل لنکراني (دام ظله العالي) در اين رابطه مي فرمايند: «در طول تاريخ اسلام و تشيع شعائر مسلمانان ذکر صلوات بوده است. خصوصاً در مجالسي که به نام و ياد ائمه (ع) تشکيل شود. لذا مناسب است مسلمانان احساسات و علايق خويش را با فرستادن صلوات ابراز دارند».
تـقدم نماز بر عزاداري
سؤال:
در ايام سوگواري ابا عبدالله الحسين (ع) نماز مقدم است يا عزاداري؟
جواب:
مقام معظم رهبري (دام ظله العالي) در اين مورد مي فرمايند: بديهي است که نماز واجب، مقدم بر فضيلت شرکت در مجالس عزاداري اهل بيت (ع) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداري امام حسين (ع) جايز نيست، ولي شرکت در عزاداري به گونه اي که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکده است.
و نيز آيت الله فاضل لنکراني (دام ظله العالي) در اين رابطه مي فرمايند: بهتر آن است که نماز را مقدم دارند همان طور که امام حسين (ع) در روز عاشورا هنگام ظهر، نماز ظهر را اقامه کردند.
به سر و صورت زدن
سؤال:
آيا مي شود در عزاي اهل بيت (ع) به صورت زد و خدشه بر آن وارد کرد؟
جواب:
آيت الله بهجت (دام ظله العالي) مي فرمايند: اگر ضرر محرمي مترتب نشود مانعي ندارد.
برپايي جلسات مخصوص بانوان
سؤال:
در ايام عاشورا زنان به دنبال هيئت هاي عزاداري به راه مي افتند و بعضاً با حجاب نامناسب و وضع زننده موجب جلب توجه نامحرمان مي شوند. لذا برخي خواهران در اين ايام يا مناسبت هاي ديگر دست به تشکيل جلسات مخصوص خواهران در تکايا و حسينيه ها زده اند تا خواهران مستقلاً به روضه خواني و عزاداري بپردازند و از عوارض منفي حضور آنان در منظر نامحرمان بکاهند، آيا حضرتعالي اين روش را تأييد مي فرماييد؟
جواب:
حضرت آيت الله بهجت (دام ظله العالي): مانعي ندارد بلکه مطلوب است.
حضرت آيت الله فاضل لنکراني (دام ظله العالي): في الجمله خوب است و بايد جلسات خواهران طوري باشد که مشتمل بر جلسات احکام و وعظ و ارشاد و مناقب و فضايل اهل بيت (ع) باشد.
حضرت آيت الله صافي گلپايگاني (دام ظله العالي): روش مذکور في حد نفسه اشکال ندارد، مگر اينکه تبعات سوئي داشته باشد و راه افتادن زنها با عدم رعايت حجاب لازم و پوشش کامل و شعار دادن آنها همه محل اشکال است.
حضرت آيت الله مکارم شيرازي (دام ظله العالي): اشکال ندارد، بلکه از جهاتي امتياز دارد.
حضرت آيت الله سيستاني (دام ظله العالي ): بدون شک بهتر همين است که در منظر نامحرمان قرار نگيرند، البته اگر حاضر شوند واجب است با رعايت حجاب و ساير شئون شرعي باشد.
حضرت آيت الله تبريزي (دام ظله العالي): رفتن زنان به همراه دسته هاي عزاداري در صورتي که حجابشان را حفظ کنند و اختلاط با مردان در بين نباشد مانعي ندارد، و نسبت به تشکيل جلسات ديني هم چنانچه براي شرکت کنندگان محرز باشد شخصي که احکام و مطالب ديني را در آن جلسات مي گويد آشنا به مسايل است و مطالبي را که بيان مي کند از اهل خبره پرسيده و به اشتباه نقل نمي کنند، مانعي ندارد.
ج3-لخت شدن:
]حکم لخت شدن در مراسم عزاداري: حضرت امام و آيت الله فاضل: اگر باعث مفسده نباشد، اشکال ندارد و بر زنان واجب است از نگاه کردن به بدن نامحرم اجتناب کنند.V}امام، استفتاءات، ج 3، سؤالات متفرقه، س 46؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 2163 و 2165.{V آيت الله مکارم: احتياط واجب آن است که مردان از اين کار خوددارى کنند.V}مکارم، استفتاءات، ج 2، س 765.{V آيت الله تبريزى: اشکال ندارد.V}تبريزى، استفتاءات، س 2004 و tabrizi.org، لخت شدن عزاداران. {V آيت الله صافى: اگر در معرض ديد زنان نامحرم نباشد، اشکال ندارد.V}صافى، جامع‏الاحکام، ج 2، س 1597.{V آيت الله بهجت: بنابراحتياط واجب بايد بدن خود را از نامحرم بپوشاند.V}بهجت، توضيح‏المسائل، م 1937.{V آنچه در روايات فراوان مورد سفارش و تأکيد است عزاداري و محزون و گريان بودن در مصيبت شهادت و مظلوميت و فقدان اولياي الهي به ويژه سالار شهيدان، امام حسين(ع) است. شکل عزاداري و چگونگي آن به حسب عرف و عادت و مراسم و فرهنگ جامعه اي مختلف است و در روايات بر شکل خاصي از آن تأکيد نشده است. لخت شدن در مراسم عزاداري که در بعضي جاها معمول است تابع همين عرف و عادت است و داراي فضيلت و ارزش خاصي نمي باشد و هيچ گونه تأکيدي بر آن نشده بلکه در جاهايي که اين مراسم در معرض ديد و تماشاي خانم ها مي باشد، ترک اين کار و با لباس عزاداري کردن بدون شک بهتر و مناسب تر است. در مورد سينه‏زنى نيز برخى از منابع تاريخى نشان مى‏دهد که وقتى بنى‏هاشم براى اولين از مدينه به کربلا آمده و با کاروان اسراء در آن مکان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سينه مى‏زدند. حکم سينه زني و زنجير زني: سينه‏زنى و عزادارى اگر به صورت متعارف و به گونه‏اى که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشکال ندارد و هر کارى که براى انسان ضرر بدني قابل توجهي داشته و يا باعث وهن دين و مذهب گردد حرام است V}(ترجمه اجوبة‏الاستفتاآت، قطع وزيري، ص 525).{V زنجير زني اگر به نحو متعارف و به گونه‏اى باشد که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود، اشکال ندارد.V}خامنه‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1463.{V زنجير تيغ دار: حضرت امام خميني، آيات عظام خامنه‏اى، تبريزى، مکارم و فاضل: اگر استفاده از زنجيرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و يا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جايز نيست.V}امام، استفتاءات، ج 3، سؤالات س 34 و 37؛ خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 1441؛ تبريزى، استفتاءات، س 2003 و 2012؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 574 و ج 2 و makaremshirazi.org، قمه‏ زنى؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 2162 و 2166 و 2173.{V آيت الله صافى: اگر ضرر قابل توجهى براى بدن نداشته باشد. در عزاى سيدالشهدا(ع) اشکال ندارد.V}صافى، جامع‏الاحکام، ج 2، س 1594.{V آيت الله نورى: عزادارى براى امام حسين(ع) طبق سنت متعارف و معمول بين شيعيان اشکال ندارد.V}نورى، استفتاءات، ج 1، س 1063 و ج 2، س 601.{V براى آگاهى بيشتر ر . ک : 1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسين، سيد عبدالحسين شرف‏الدين، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى 2- حماسه حسينى، شهيد مطهرى، انتشارات صدرا 3- پيام‏هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پيک جلال 4- عبرت‏هاى عاشورا، سيد احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم 5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروف
فتاواي مراجع تقليد در مورد برهنه شدن در هنگام سينه زني
_حضرت آيت الله العظمي خامنه اي:
سلام عليکم و رحمة الله و برکاته
بسمه تعالى
در صورتى که نامحرم نباشد و مستلزم مفسده نباشد، برهنه شدن و سينه زدن جايز است ولى مناسب است با لباس عزادارى انجام بگيرد.
موفق و مؤيد باشيد
استفتاء کاربران پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري
متن استفتاء:
به نظر مقام معظم رهبري برهنه شدن در هيئت در هنگام سينه زني , در صورتي که نا محرم هم نباشد چيست ؟من الله التوفيق منتظر جواب شما هستيم.
_حضرت آيت الله العظمي بهجت
حدود شرعى سينه‏ زنى و عزادارى :
1833. برخى از شيعيان در مجالس عزادارى اهل بيت ـ عليهم‏السّلام ـ و خصوصا مجلس سرور شهيدان، اباعبداللّه‏ الحسين ـ عليه‏السّلام ـ اقدام به سينه‏زنى و کندن صورت مى‏نمايند ـ که باعث کبود شدن و خون‏ريزى مى‏شود ـ ، حکم شرعى آن چيست؟
ج. در صورتى که مناسب عزادارى باشد و مرض‏آور نباشد، اشکال ندارد.
لخت شدن و سرخ شدن بدن در عزادارى :
1834. لخت شدن در عزادارى چگونه است و اگر بر اثر سينه‏ زنى، بدن سرخ شود، چه حکمى دارد؟
ج. اشکال ندارد و لخت شدنى که در معرض نظر حرام نامحرم باشد، جايز نيست.
هيئت بين الحرمين رفسنجان(www.aza.ir)
فتاواي مراجع تقليد در مورد برهنه شدن در هنگام سينه زني
http://www.sistani.org
حضرت آيت الله سيستاني:
سؤال: آيا در مجالس عزاداري، ناله وشيون بلند سر دادن و محکم به سر و صورت و دست کوبيدن جايز است ؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: ما حدود سي سال است که در شب تاسوعا در مسجد شمع ميگذاريم آيا مي شود به جاي شمع چيز ديگري مانند لامپ به مسجد داد؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: آيا هروله کردن ( بالا وپايين پريدن ) در عزاداري يا جشن يا حتي عزاداري امام حسين (ع) جايز است يا خير؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: ميخواستم نظر حضرت عالي وشرعي ونحوه حلال يا حرام را درباره لخت شدن افراد در هيئت هاي مذهبي که جهت سينه زني انجام مي گيرد را بدانم؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: لخت شدن در مراسم سينه زني چه حکمي دارد؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: حکم لباس مشکي در دو ماه محرم وصفر مستحب است يا مکروه ؟
پاسخ: کار شايسته و پسنديده اي است.
سؤال: آيا اشکالي ندارد در ابتداي دسته هاي عزاداري چهلچراغ قرار داشته باشد ؟
پاسخ: مانعي ندارد .
هيئت بين الحرمين رفسنجان(www.aza.ir)
فتاواي مراجع تقليد در مورد برهنه شدن در هنگام سينه زني
_آيت الله نوري همداني: www.noorihamedani.com
س 594 - فلسفه سينه زنى چيست؟ کسى که لباسش را در مى‏آورد البته به طورى که نامحرم نبيند و سينه بزند تا اينکه از سينه اش خون بيايد حکمش چيست؟
ج: سينه زنى يک نوع عزادارى و اظهار ارادت نسبت به خاندان عصمت و طهارت است که از طريق سينه زنى و روضه خوانى و... خاطره فداکارى و جانبازى امام حسين‏عليه‏السلام و ساير ائمه معصومين‏عليهم‏السلام براى هميشه در خاطره‏ها زنده مى‏ماند.
و سينه زدن بطور متعارف عملى ارزشمند و پسنديده است.
www.makaremshirazi.org:_حضرت آيت الله مکارم شيراز
سئوال : لخت شدن در مجالس سينه زني اشکالي دارد؟

جواب:درصورتيکه زنان حضور داشته باشند اين کار حرام است و اگر زنان هم نباشند اشکال دارد.
www.lankarani.org :_حضرت آيت الله فاضل لنکراني
سؤال ـ آيا سينه و زنجير زدن در عزادارى که منجر به کبود و حتى جارى شدن خون مى شود جايز است؟
ج ـجايز بلکه راجح است مشروط بر آنکه موجب ضرر مهم و اضرار بر نفس نباشد
.سؤال ـ برهنه شدن مردان در حال سينه زدن و زنجير زدن در منظر زنان چگونه است؟
ج ـ بر زنان لازم است از نظر خوددارى کنند. البته بر مردانى که مى دانند زنان به بدن آنها نگاه مى کنند جايز نيست لخت شوند.
هيئت بين الحرمين رفسنجان(www.aza.ir)
:حضرت آيت الله مظاهري _
سوال :
برهنه‌ شدن‌ آقايان‌ در حال‌ سينه‌ زدن‌ و زنجير زدن‌ در برابر خانمها چه‌ حکمي‌ دارد؟ استفاده‌ از بلوزهايي‌ که‌ پشت‌ شانه آنها سوراخ‌ است‌ تا زنجير روي‌ بدن‌ قرار گيرد و در انظار مردم‌ خصوصاً خانمهاست‌ چه‌ حکمي‌ دارد؟
جواب :
جايز است‌ ولي‌ تفکيک‌ زن‌ و مرد در همه‌ جا، يکي‌ از اهداف‌ بزرگ‌ اسلام‌ است‌.
سايت: http://www.almazaheri.ir
_حضرت آيت الله جوادي آملي:
21ـ سينه زدن با بدن برهنه، به دور از چشم نامحرم، چه حکمى دارد؟
پاسخ: در صورتى که مصون از نگاه نامحرمانه ـ نه خصوص نامحرم ـ باشد، اشکال ندارد.
سايت : http://www.esra.net
اگرموردي باقي ماندسوال فرماييد.

انشاءالله عاقبت بخيربشويد.
التماس دعا