آیا وصیت کردن به اهداء عضو بعد از مرگ صحیح است؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم
سلام عليکم
نظر برخي مراجع موافق و مخالف در باره مرگ مغزي و اهداء عضو
آيا وصيت کردن به اهداء عضو بعد از مرگ صحيح است و آيا وراث حق اهداء عضو انساني که به طور کامل از دنيا رفته يا دچار مرگ مغزي شده را دارند؟

نظر آيت الله شيخ حسين وحيد خراساني:
صحت اين وصيّت محل اشکال است. و بريدن عضوي از اعضاي بدن مسلمان مرده که از اعضاء رئيسه باشد،(مانند چشم و غير آن) به منظور پيوند زدن آن به بدن شخص زنده جايز نيست و قطع کننده بايد ديه آن عضو را که ديه اعضاي جنين مسلمان است بپردازد. ولي چنانچه زنده ماندن مسلمان متوقف باشد براين که عضو بدن مسلمان مرده اي را ببرند و به او پيوند زنند بريدن آن عضو جايز است ولي قطع کننده بايد ديه آن را بپردازد و پس از پيوند که جزء بدن زنده گشت احکام بدن زنده بر آن جاري است، ضمناً کسي که دچار مرگ مغزي شده، مرده به حساب نمي آيد لذا اهداء اعضاء او به ديگري جايز نيست
.منبع:http://www.askquran.ir/showthread.php?t=21668

سوال
الف . آيا فروش يا اهداي اعضاي بدن براي جراحي و پيوند به ديگران جايز است ؟ (مثل فروش کليه ).
ب . آيا اين کار براي استفاده از اين اعضا بعد از مرگ خود شخص جايز است ؟ (مانند فروش قلب وچشم ).
ج . آيا شخصي که قرار است اعدام شود مي تواند به نحو «الف » يا «ب » اقدام کند؟
د. در اين مسأله بين حد يا قصاص تفاوتي وجود دارد؟5

آيت الله العظمي سيدعلي خامنه اي
«الف . اهداء و مصالحه بعض اعضاء و پيوند آن به بيمار اگر براي صاحب عضو ضرر لازم المراعات نداشته باشد منع شرعي ندارد.
ب . اگر مصالحه باشد مانع ندارد.
ج ، د. فرقي بين اعدامي و قصاص و غيره نيست .»
آيت الله العظمي محمد فاضل لنکراني
«اگر حفظ جان مسلماني بر پيوند عضوي از اعضاي ميت مسلمان متوقف باشد و از غير مسلمان جايگزين نداشته باشد قطع و پيوند جايز است و وصيت صحيح مي باشد و بنابر احتياط ديه آن را طبق مسأله 1946جامع المسائل بدهند تا براي خود ميت مصرف شود ولي فروش صحيح نيست . اما قبل از مرگ دليلي بر عدم جواز فروش في نفسه بنظر نرسيده مگر اين که خطر جاني يا عوارض غير قابل تحمل در پي داشته باشد که دراين صورت جايز نيست .»
آيت الله العظمي محمدتقي بهجت
«الف ، ب . به مسأله 24 از ملحقات رساله مراجعه شود.6
ج ، د. با فروض همان مسأله حکم واضح است .»
آيت الله العظمي ميرزا جواد تبريزي
«الف ، ب ، ج ، د. در همه موارد مذکوره فروش جايز نيست و عمل آن نيز اشکال دارد و بر فرض وقوع عمل ، صاحب عضو جدا شده مي تواند پولي بگيرد و از عضو مذکور رفع يد نمايد. والله العالم .»
آيت الله العظمي حسين نوري همداني
«الف ، ب . بلي جايز است .7
ج . مي تواند.
د. فرقي نيست .»
آيت الله العظمي ناصر مکارم شيرازي
«الف . قطع عضوي از بدن يک انسان زنده و پيوند آن به انسان ديگر، مانند آن چه در پيوند کليه معمول است که يک کليه از دو کليه يک انسان زنده را برداشته و به کسي که هر دو کليه اش فاسد شده است پيوندمي زنند در صورتي جايز است که با رضايت صاحب آن باشد و جان او به خطر نيفتد و احتياط آن است ، اگرپولي در برابر آن مي گيرد در مقابل اجازه اقدام به گرفتن عضو از او بگيرد، نه خود عضو.
ب ، ج ، د. از جواب بالا معلوم شد. هميشه موفق باشيد.»
آيت الله العظمي سيدعلي سيستاني
«الف . اگر ضرر کلي نداشته باشد اشکال ندارد، مثلا اهداي يک کليه اگر به تشخيص پزشک براي او (نقص يک کليه ) ضرر مهمي نداشته باشد اشکال ندارد و گرفتن پول در قبال واگذاري آن نيز اشکال ندارد.
ب . قطع اعضاء ميت مسلمان جايز نيست و مستلزم ديه است و دفن آن در صورت قطع واجب است مگراين که حيات مسلماني بر آن متوقف باشد که در اين صورت جايز است ولي ديه واجب است و اگر خودش وصيت کرده باشد، ديه ساقط است ولي اگر حيات مسلماني متوقف نباشد و وصيت کرده باشد، عمل به آن ،مورد اشکال است .
ج . فرقي با ساير افراد ندارد.
د. تفاوتي نيست .»
آيت الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني
«الف ، ب . به رساله استفتاءات پزشکي مراجعه نماييد.
ج ، د. تأخير در اجراء مطلقا و تأخير در قصاص در صورت مطالبه ولي دم جايزنيست . والله العالم »
آيت الله العظمي سيد عبدالکريم موسوي اردبيلي
«الف . بلي ، جايز است به نظر اين جانب .
ب . جايز است به نظر اين جانب .
ج . فروش کليه و چشم ، قبل از اعدام هم جايز ولي فروش قلب جايز نيست ، مگر اين که وقت تسليم مبيع ،بعد از اعدام باشد.
د. در صورتي که فروش اين اعضاء منافات با حق قصاص داشته باشد جايز نيست .»
اداره حقوقي قوه قضاييه
چون اعضاء بدن مال نيست ، قابل فروش نمي باشد ولي شخص مي تواند آن را در حيات يا ممات به ديگري اهداء کند و در عوض ، مالي دريافت نمايد. اما اين امر به هيچ وجه نبايد موجب تأخير اجراي احکام قطعي شود.8

سؤال
اگر شخصي وصيت کند بعد از وفاتش ، اعضاي قابل پيوندش را به بيماران پيوند زنند، آيا مجازبه اين کار هستيم ؟9
آيت الله العظمي محمد فاضل لنکراني
«اگر حفظ جان مسلماني بر پيوند عضوي از اعضاي ميت مسلمان متوقف باشد، قطع و پيوند آن عضوجايز است و بنابر احتياط، ديه آن را طبق مسأله 1946 بدهند تا براي خود ميت در امور خيريه مصرف شود، واگر آن شخص وصيت کرده ، باز بنابر احتياط ديه را بدهند تا براي او مصرف شود.»

سؤال
قطع عضوي از اعضاي ميت مسلمان براي پيوند زدن چه حکمي دارد؟ آيا ديه دارد؟ ديه را مريض و يا قطع کننده عضو بايد بپردازند؟10

آيت الله العظمي سيدعلي خامنه اي
«قطع عضو از اعضاي جسد ميت مسلماني جهت پيوند زدن به بدن انسان ديگر در موارد ضرورت اگر به صورتي نباشد که نسبت به ميت مثله و يا هتک و اهانت تلقي شود في نفسه اشکال ندارد، ولي ديه دارد و ديه برقطع کننده است . مگر آن که ميت در زمان خود بدين کار اجازه داده باشد که در اين صورت ديه ندارد.»

سؤال
آيا در موارد جواز قطع اعضاء، ديه ثابت است يا ساقط مي شود؟11

آيت الله العظمي حسين نوري همداني
اگر خود در حال حيات وصيت کرده باشد بعيد نيست که ديه ساقط شود ولي اگر وصيت نکرده است ديه ثابت است .
حضرت امام خميني (ره ) در باره اين موضوع در مسأله 2882 توضيح المسائل مي فرمايند: اگر حفظ جان مسلماني موقوف باشد بر پيوند عضوي از اعضاي ميت مسلماني ، جايز است قطع آن عضو و پيوند آن و بعيدنيست ديه داشته باشد و آيا ديه بر قطع کننده است يا بر مريض ، محل اشکال است ، لکن مي تواند طبيب بامريض قرار دهد که او ديه را بدهد و اگر حفظ عضوي از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو ميت ، در اين صورت بعيد نيست جايز نباشد و اگر قطع کند ديه دارد. لکن اگر ميت در حال زندگي اجازه داد ظاهرا ديه ندارد،لکن جواز شرعي آن محل اشکال است و اگر خود او اجازه نداد، اولياي او بعد از مرگش نمي توانند اجازه بدهندو ديه از قطع کننده ساقط نمي شود و معصيت کار است .
________________ پاورقي ____________
1ـ فتواي آيات عظام : خامنه اي ، فاضل لنکراني ، نوري همداني ، مکارم شيرازي ، خويي ، سيستاني و صافي گلپايگاني ، که در پايان بحث به آن ها اشاره مي گردد.
2ـ مستفاد از فتواي آيات عظام : امام خميني ، مقام معظم رهبري ، خويي ، مکارم شيرازي ، سيستاني و نوري همداني ،سقوط ديه است اما به فتواي آيت الله العظمي فاضل لنکراني احتياطا ديه پرداخت و براي صاحب عضو در امور خيريه مصرف شود. فتوي آيات عظام در پايان بحث اشاره مي گردد.
3ـ ر.ک : فتواي آيات عظام : صافي گلپايگاني و اردبيلي در پايان بحث .
4ـ به استفتائات پايان بحث و امام خميني ، تحرير الوسيله ، ج 2، ص 482 و 483، مسأله 11 مراجعه شود.
5ـ گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مرکز تحقيقات فقهي ، سؤال 25.
6ـ مسأله 24 از ملحقات رساله معظم له چنين است : اگر شخصي بخواهد عضوي از اعضاء بدن خود، مثلا کليه را به ديگري بدهد، و يا وصيت کند که بعد از مردن خود، آن عضو در مقابل پول يا مجاني برداشته و به ديگري داده شود، در صورتي که نجات مسلماني متوقف بر آن عضو باشد، يعني راه نجات آن مسلمان منحصر در دادن عضو به او باشد، و تهيه آن از غيرمسلمان هم ممکن نباشد، اشکالي ندارد.
7ـ در اواخر توضيح المسائل ذکر شده است .
8ـ نظريه شماره 7/1558 مورخ 1376/7/2.
9ـ همان ، سؤال 2907.
10ـ همان ، سؤال 5097.
11ـ همان ، سؤال 4576.
التماس دعا
موفق و پيروز باشيد.