فواید مشورت در دین اسلام چیست؟

مشورت با کساني که واجد شرايط نيستند نتيجة معکوس مي‏بخشد، و انسان را در تصميم‏گيريها ضعيف و ناتوان و گمراه مي‏سازد.
امام صادق(ع) در اين باره مي‎فرمايد «شورا شرايط و ابعادي دارد، کسي که به آن آگاه باشد، نتيجه مي‏گيرد، وگرنه زيان آن براي مشورت کننده بيش از سود آن است
نخست اين که، طرف مشورت فردي باشد صاحب عقل و خرد
دوم اين که انسان آزاده و با ايماني باشد
سوم اين که دوست و دلسوز و علاقمند باشد
چهارم اين که آنچنان باشد که اگر او را از سرّ خود آگاه کردي در کتمان آن نهايت دقّت را به خرج دهد.
با اين شرايط، نتيجه خواهي گرفت؛ زيرا وقتي عاقل و خردمند باشد، از نظراتش بهره‏خواهي گرفت؛ و هنگامي که آزاده و با ايمان باشد، نهايت تلاش را در نُصح و خيرخواهي انجام مي‏دهد؛ و هر گاه دوست و دلسوز باشد، اسرار تو را پس از آگاهي، کتمان مي‎کند، و آنگاه که او را از اسرارت آگاه کردي و به تمام جوانب امور همچون خودت آگاهي يافت، مشورت به حدّ کمال مي‏رسد و خيرخواهي در سر حدّ اعلا!» (وسائل الشيعه، ج 2/108)
در احاديث اسلامي، چه احاديثي که از شخص پيامبر(ص) نقل شده يا از پيشوايان معصوم ديگر، اهميّت فوق‏العاده‏اي براي اين امر ذکر شده ، تا آنجا که در حديث نبوي معروف به عنوان يکي از اسباب حيات جامعه و ترک مشورت يکي از اسباب مرگ جامعه معرّفي شده است، مي‏فرمايد
«اِذا کانَ اُمَرائُکُمْ خِيارَکُمْ وَ اَغْنِيائُکُمْ سُمَحائَکُمْ وَ اَمْرُکُمْ شُوري بَيْنَکُمْ فَظَهْرُ الاَرْضِ خَير لَکُمْ مِنْ بَطْنِها، وَ اذا کانَ اُمَرائُکُمْ شِرارَکُمْ وَ اَغْنيائُکُمْ بُخَلائَکُمْ وَ لَمْ يَکُنْ اَمْرُکُمْ شُوري بِيْنَکُمْ فَبَطْنُ الاَرْضَ خَيْر لَکُمْ مِنْ ظَهْرِها» (تحف العقول)
[هنگامي که زمامداران شما نيکان شما باشند و توانگران شما سخاوتمندان و کارهايتان به مشورت انجام گيرد، در اين موقع روي زمين از زير زمين براي شما بهتر است،(و شايسته حيات و زندگي هستيد) ولي هر گاه زمامدارانتان بدان شما و ثروتمندانتان افراد بخيل باشند و در کارها مشورت نکنيد، در اين صورت زيرزمين از روي آن براي شما بهتر است.]
اهميّت مشورت تا آن پايه است که علي(ع) فرمود «اَلاِ سْتِشارَةُ عَيْنُ الْهِدايَهِ، وَ قَدْ خاطَرَ مَنْ اسْتَغْني بِرَأْيِهِ» (بحارالانوار 75/104)
[مشورت، عين هدايت است و کسي که تنها به فکر خود قناعت کند خويشتن را به خطر انداخته است.]
در حديث ديگري از همان حضرت(ع) مي‏خوانيم «لايَسْتَغْتَنِي الْعاقِلُ عَنِ الْمُشاوَرَةِ» (غرر الحکم) [انسان عاقل خود را بي‏نياز از مشورت نمي‏بيند.
دليل آن هم روشن است ، و آن به تعبير زيبايي که در بعضي از روايات از علي(ع) در اين زمينه وارد شده است چنين است «حَقَّ عَلَي الْعاقِلُ اَنْ يُضيفَ اِلي رَأْيِهِ رَأيَ الْعُقَلاءِ وَيَضُمَّ اِلي عِلْمِهِ عُلُومَ الْحُکَماءِ» (غررالحکم) [سزاوار است که عاقل، رأي و فکر ساير عقلا را به رأي و فکر خود اضافه کند و علوم دانشمندان را به علم خود ضميمه نمايد و از مجموع آنها براي کارهاي مهم تصميم گيري کند.]
و در حديث ديگري از همان حضرت(ع) آمده است«مَنْ شاوَرَ ذَوِي الْعُقُولِ اِسْتَضاءَ بِاَنْوارِ الْعُقُولِ» (غررالحکم) [هر کس با خردمندان مشورت کند، از نور خرد آنها روشني مي‏گيرد.]
بنابراين مشورت سبب افزودن عقل و علم و تجربه ديگران بر عقل علم و تجربه خويش است که در اين صورت انسان کمتر گرفتار خطا و اشتباه مي‏شود.
احاديث در اين زمينه بسيار فراوان است و اين بحث فشرده را با حديث ديگري از پيامبر اکرم (ص)، و حديثي از علي(ع) پايان مي‏دهيم.
پيامبر اکرم(ص) فرمود «لامُظاهَرَةَ اَوْثَقُ مِنَ الْمُشاوَرَهِ» (بحارالانوار 75/100) [هيچ پشتيباني و ياوري محکمتر از مشورت نيست.]
و علي (ع) مي‏فرمايد «شاوِرْ ذَوِي الْعُقُولِ تَأْمَنُ مِنَ الزَّلَلِ وَالنَّدَمِ» (غررالحکم) [با خردمندان مشورت کن تا از لغزش و پشيماني در امان بماني!]
امير مؤمنان علي(ع) مشورت با چند گروه را ممنوع ساخته و به «مالک اشتر» در فرمان تاريخي‏اش تأکيد مي‏کند
«وَ لا تُدْخِلَنَّ في مَشْوِرَتِکَ بِخيلاً يَعْدِلُ بِکَ عَنِ الْفَضْلِ وَ يَعِدُکَ الْفَقْرَ، وَ لا جَباناً يُضْعِفُکَ عَنِ الْاُمُورِ وَلاحَريصاً يُزَيِّنُ لَکَ الشَّرَهَ بِالْجَورِ ـ فَاِنَّ الْبُخْلَ وَ الْجُبْنَ وَ اَلْحِرْصَ غَرائِزُ شَتّي يَجْمَعُها سُوءُ اَلظَّنَّ بِاللهِ…؛» (نهج البلاغه، بخش نامه‎ها و فرمانها، نامة 53)
[هرگز بخيل را در مشورت خود دخالت مده، که تو را از نيکو کاري منصرف کرده و از فقر مي‏ترساند و نيز با افراد ترسو و بزدل مشورت نکن که روحية تو را تضعيف کرده، و از تصميم‏گيري قاطع باز مي‏دارند! همچنين حريص را به مشاوره مگير، که حرص و ستم را در نظر تو زينت مي‏بخشد! زيرا «بخل» و «ترس» و «حرص» تمايلات مختلفي هستند که سرچشمة آنها ، سوء ظن به خداست!]
معرفي کتاب:1-اخلاق اسلامي،شهيددستغيب 2-اخلاق عملي،مهدوي کني 3-اخلاق درقرآن،جوادي آملي.

موفق و پيروز باشيد.