عطسه کردن علامت صبر است یا خرافات؟!

در ميان مردم خرافات زيادي وجود دارد که نه پايه ديني دارد و نه مايه علمي . در ميان مردم خرافات زيادي وجود دارد که نه پايه ديني دارد و نه مايه علمي . يکي از آن ها در مورد عطسه کردن است. عده اى از مردم معتقدند که عطسه شوم است و شگون ندارد و بايد در کار مورد نظر عجله نکرد، بلکه بايد صبر کرد. ما هر وقت و يا چندين بار بعد از عطسه کردن به کاري اقدام کرديم موفق نشديم. در صورتى که از نظر اسلام عطسه کردن نه تنها شوم و بد نيست , بلکه بسيار مفيد براي سلامتي بدن است. در حديث آمده که عطسه موجب راحتى و سلامتي بدن است، و تا سه روز و به روايتى تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بين عوام مشهور است که هنگام عطسه تک بايد صبر کرد، صحت ندارد و در احاديث اثرى از اين حرف نيست.در حديث آمده که عطسه موجب راحتى و سلامتي بدن است، و تا سه روز و به روايتى تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بين عوام مشهور است که هنگام عطسه تک بايد صبر کرد، صحت ندارد و در احاديث اثرى از اين حرف نيست. در روايت آمده است: وقتى انسان عطسه مى کند( جهت شکرانه تأمين شدن سلامتي اش )بگويد: الحمد للّه اللّهم صل على محمّد و ال محمد. و هنگامي که کسى در حضورش عطسه کند، به عطسه کننده بگويد: يرحمک اللّه ، و او نيز در پاسخش بگويد: يغفر الله لکم . رسول اکرم صلوات الله عليه فرمود: عطسه مريض دليل بر عافيت و راحتى بدن اوست. عطسه تا وقتى که از سه تا بيشتر نباشد براى بدن نافع است و اگر از سه تا بيشتر شد، نشانه بيماري است. حضرت امام صادق عليه الاسلام فرمود: کسى که عطسه کند از پنج چيز در امان خواهد بود: جذام، سردرد،ريزش اشک ازچشم،گرفتگى بينى و رويش مو در چشم. علت عطسه چيست؟ حضرت امام رضا عليه الاسلام فرمود: علت عطسه اين است که هر وقت خداوند به انسان نعمتى عطا کند و شکرش را به جاى نياورد، خداوند بادى به بدنش مى اندازد و دور مى زند تا وارد بينى مى شود و در اثر آن انسان عطسه مى کند وقتى مى گويد:الحمدلله، خداوند آن را به جاى شکر نعمتى که به او داده بود مى پذيرد. حضرت امام رضا عليه الاسلام فرمود: علت عطسه اين است که هر وقت خداوند به انسان نعمتى عطا کند و شکرش را به جاى نياورد، خداوند بادى به بدنش مى اندازد و دور مى زند تا وارد بينى مى شود و در اثر آن انسان عطسه مى کند وقتى مى گويد:الحمدلله، خداوند آن را به جاى شکر نعمتى که به او داده بود مى پذيرد. حضرت در ادامه صحبت هايش مى فرمايد: اگر کسى عطسه کرد، به او بگو: يرحمک الله يا يرحمکم الله و چنانچه شما عطسه کرديد و کسى به تو گفت: يرحمک الله، در پاسخش بگو: يغفرالله لنا و لکم . اين تکليف تا وقتى است که طرف يک بار, يا دو بار يا حداکثر سه بار عطسه کند. اگر بيش تر از سه بار عطسه کرد علامت بيمارى است. بگو: شفاک اللّه. بعد حضرت وظيفه انسان را در مقابل عطسه کنندگان روشن مى کند و مى فرمايد: اگر مؤمنى عطسه کرد، بگو:يرحمک اللّه يا يرحمکم اللّه. اگر منافق باشد، بگو: يرحمکم اللّه و ا راده مى کنى درود بر فرشتگانِ موکّل بر منافق را، نه خود او را. اگر زن باشد، بگو: عَافَاکِ اللَّهُ. اگر مريض باشد، بگو: شَفَاکَ اللَّهُ. اگر مغموم و محزون باشد، بگو: فَرَّجَکَ اللَّهُ . پس بعد از عطسه خدا را شکر کنيد و دنبال کارتان برويد ، ذهن خود را بيهوده مشغول اين خرافات نکنيد. آيا وقتي کسي عطسه مي کند واجب است که به او بگوييم (يرحمک الله)؟ درباره عطسه کردن حضرت آدم عليه الاسلام هنگام دميدن روح و همچنين رواياتي که در اين زمينه آمده است توضيح دهيد؟ در باره پرسش مطرح شده بايد گفت: 1. مستحب است براى عطسه کننده و کسى که عطسه ? او را بشنود و لو در نماز باشد، بگويد: «الحمد للّ?ه» يا بگويد: «الْحَمْدُ للّ?هِ وَ صلّى اللّ?هُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» و هم چنين بر شنونده مستحب است به عطسه کننده بگويد: «يَرْحَمُکَ اللّ?هُ» يا «يَرْحَمُکُمُ اللّ?هُ» اگر چه در نماز باشد، لکن احوط در نماز، ترک آن است. و مستحب است بر عطسه کننده در جواب او بگويد: «يَغْفِرُ اللّ?هُ لَکُمْ». مستحب است براى عطسه کننده و کسى که عطسه ? او را بشنود و لو در نماز باشد، بگويد: «الحمد للّ?ه» يا بگويد: «الْحَمْدُ للّ?هِ وَ صلّى اللّ?هُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» و هم چنين بر شنونده مستحب است به عطسه کننده بگويد: «يَرْحَمُکَ اللّ?هُ» يا «يَرْحَمُکُمُ اللّ?هُ» اگر چه در نماز باشد، لکن احوط در نماز، ترک آن است. و مستحب است بر عطسه کننده در جواب او بگويد: «يَغْفِرُ اللّ?هُ لَکُمْ».البته اکثر اهل سنت، گفتن «يَرْحَمُکَ اللّ?هُ» به عطسه کننده را واجب کفايي مي دانند. با اين شرط که خود عطسه کننده ذکر «الحمد للّ?ه» را گفته و انسان آن را بشنود. 2. در منابع روايي، حديثي وجود دارد که مي گويد بعد از دميدن روح در جسم حضرت آدم عليه الاسلام وي عطسه کرد. متن روايت چنين است: ابن عباس از پيامبر اکرم (ص) نقل مي کند: «لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَى آدَمَ وَ نَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ عَطَسَ فَأَلْهَمَهُ اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ فَقَالَ لَهُ رَبُّهُ يَرْحَمُکَ رَبُّک ...»؛هنگامي که خداوند آدم عليه الاسلام را آفريد، از روح خود در او دميد، آدم عطسه کرد، خداوند متعال به او فرمود: بگو: «اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ»، وقتى که آدم حمد و ثناي پروردگار گفت، خداوند فرمود: رحمت پروردگار بر تو باد. پى نوشت ها: 1.شهيد دستغيب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفى حسينى دشتى، معارف و معاريف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه. 2.علامه مجلسي، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء بيروت ? لبنان ، سال انتشار 1404 ق، ج 73 ، ص 51. 3.عبد الله شبر ، الاخلاق ، ترجمه محمد رضا جباران ، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179. 4.همان. 5.محدث نوري ، مستدرک الوسايل ، مؤسسه آل البيت ، قم 1408 ش ، ج 8 ، ص 381. [1]. قمّى، محدث، شيخ عباس، الغاية القصوى في ترجمة العروة الوثقى، ج 2، ص 18، م 39، منشورات صبح پيروزى، قم، اول، 1423 ه ٍ ق. [2]. جزيرى، عبد الرحمن و غروى، سيد محمد و ياسر مازح، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البيت (ع)، ج 2، ص 92، دار الثقلين، بيروت، اول، 1419 ه ٍ ق. [3]. شيخ مفيد الاختصاص، ص 45، نشر المؤتمر العالمي لالفية الشيخ المفيد، قم، چاپ اول، 1313ق.