ثواب حج در اسلام چیست؟

با دقت در آموزه هاي ديني اين نکته کليدي به دست مي آيد که هر عمل خيري اعم از انجام واجب و مستحب و ترک حرام و مکروه، دو نوع ثواب دارد، ثواب ذاتي و ثواب معادل، يعني همچنان که در تحصيلات رسمي دو نوع مدرک مطرح است، مدرک رسمي و مدرک معادل، در مورد ثواب و پاداش تقريباً چنين قاعده اي جاري است، مثلاً در رواياتي وارد شده که اگر کسي مثلاً فلان عمل را انجام دهد معادل فلان تعداد نماز يا روزه ثواب دارد، اين به اين معنا نيست که قضاي آن عمل واجب نيست، بلکه به معناي اين است که معادل آن ثواب به داده مي شود اما جاي ثواب ذاتي آن عمل را نمي گيرد. بنابراين شاخص و معيار کلي اين است که تمام اعمال يک نوع اثر معنوي و اخروي دارند که اختصاص به آن ها دارد و جايگزيني ندارد و يک نوع اثر معنوي و اخروي دارند که داراي جايگزين است، رواياتي از قبيل روايت مورد سوال ناظر و راجع به قسم دوم ثواب است يعني ثواب هاي جايگزين و معادل، براين اساس انجام هيچ عملي غير از خود عمل فوت شده و قضا شده جاي ثواب ذاتي آن را نمي گيرد اما مي تواند خلأ از دست رفت ثواب نوع دوم يعني ثواب جايگزيني را پر کند.