قرآن از چه جهت معجزه است؟

فصاحت و بلاغت اعجاب برانگيز قرآن چنان اديبان دلشيفته را به خود مشغول ساخت که آنان علاوه بر فنون بلاغي به لطايفي از قرآن دست يافتند، در واقع استخراج اين لطايف... زيبايي قرآن فقط در معاني و معارف قرآن نيست؛ الفاظ قرآن هم زيبا است. همين زيبايي لفظي موجب شد که آن کساني که دلهايشان را قفل زده بودند و بر روي قرآن بسته بودند و حاضر نبودند مفاهيم قرآن را در هنگام نزول بفهمند و ببينند و استفاده کنند و قبول کنند، همان ها هم در مقابل زيبايي معجز‌آساي اين الفاظ درماندند؛ با اين ديگر کاري نمي توانستند بکنند. الفاظ قرآن، آهنگ قرآن، شيوه و سبک قرآن، خودش يک معجزه است. قرآن شعر نيست، نثر هم نيست؛ چيزي است که نه شعر است، نه نثر است امّا هم زيبايي بهترين شعر را و هم زيبايي بهترين نثر را دارد. وزن هم گاهي در بعضي از آيات قرآن هست امّا زيباييِ لفظي قرآن با وزن نيست؛ آنجايي که وزني هم وجود ندارد، زيبايي و لفظ قرآن، انسان را مجذوب مي کند؛ تعبير «مسحور» درست نيست امّا بايد بگوييم دل انسان را مي رُبايد. از اين زيبايي بايد به عنوان ابزار استفاده کرد؛ مقصود از قرآن، اين نبود که کلام زيبايي را ارائه کند تا فصحاء و بلغاء و شعرا و مانند اينها در مقابل آن تصديق کنند و به زانو دربيايند و مجبور بشوند بگويند اين خوب است، زيبا است؛ مقصود اين نيست فقط؛ مقصود اين است که ما از اين دريچه، از دريچه‌ ي زيبايي، خودمان را برسانيم به آن فضاي بوستانِ پُربرکت و پُرشکوه معارف قرآني؛ مقصود اين است. هرچه که لفظ قرآن زيبا است، هزار برابر معناي قرآن و معارف قرآن زيباتر است. (بيانات مقام معظم رهبري در محفل قرآني) بعضى از جنبه? هاى زيبايي و اعجاز گونه قرآن عبارت است از: 1- اعجاز ادبى و موسيقيايى قرآن زيباترين اثر به زبان عربى است که در ميان کتاب?هاى مذاهب جهان نظير ندارد. به اعتراف مسيحيان عرب زبان اين کتاب شريف، تأثير شگرفى در دل و جان شنوندگان دارد. قرآن از جهت اعجاز ادبى، برجسته ?ترين اديبان عرب را شگفت ?زده ساخته است تا آنجا که سرسخت? ترين دشمنان پيامبر (صلي? الله?عليه ?وآله وسلم)? (مانند وليد)، بر فرابشرى بودن اسلوب زيبا، ترکيب بديع و آهنگ بى ?نظير آن اعتراف کرده ?اند. پروفسور دورمان [Marry Gaylord Dorman]. آمريکايى مى ?نويسد: «قرآن لفظ به لفظ به وسيله جبرئيل، بر حضرت محمد (صلي ?الله ?عليه ?و آله‌ و سلم)? وحى شده و هر يک از الفاظ آن کامل و تمام است. قرآن معجزه?اى جاويد و شاهد بر صدق ادعاى محمد رسول خدا (صلي ?الله ?عليه? و آله ‌و سلم)? است. قسمتى از جنبه اعجاز آن، مربوط به سبک و اسلوب انشاى آن است و اين سبک و اسلوب، به قدرى کامل و عظيم و با شکوه است که نه انسان و نه پريان، نمى ?توانند کوچک? ترين سوره ?اى نظير آن را بياورند.» [به نقل از اسلام و غرب، ص 106] نولد که آلمانى در کتاب تاريخ قرآن مى ?نويسد: «کلمات قرآن آن چنان خوب و به هم پيوسته است که شنيدنش، با آن هماهنگى و روانى، گويى نغمه فرشتگان است؛ مؤمنان را به شور مى ?آورد و قلب آنان را مالامال از وجد و شعف مى? گرداند.» [Geschichte Des Quran. Neeldke. p.56] بارتلمى سنت هيلر دانشمند فرانسوى نيز در کتاب محمد و قرآن مى ?نويسد: «قرآن کتابى است بى ?همتا که زيبايى ظاهرى و عظمت معنوى آن برابر است. استحکام الفاظ، انسجام کلمات و تازگى افکار در سبک نو ظهور آن، چنان جلوه? گر است که پيش از آنکه خردها تسخير معانى آن گردند، دل? ها تسليم آن مى ?شوند. در ميان پيامبران هيچ کس، مانند پيامبر اسلام نتوانسته است اين همه نفوذ کلام داشته باشد. قرآن با سبک خاص خود، هم سرود مذهبى است و هم نيايش الهى؛ هم شريعت و قوانين سياسى و حقوقى است و هم نويد بخش و هشدار دهنده؛ هم پندآموز است و هم راهنما و هدايت کننده به راه راست و هم بيان کننده قصه، داستان و حِکَم و امثال. و بالاخره قرآن زيباترين اثر به زبان عربى است که در ميان کتاب?هاى مذاهب جهان نظير ندارد. به اعتراف مسيحيان عرب زبان اين کتاب شريف، تأثير شگرفى در دل و جان شنوندگان دارد. [عبدالکريم، بى?آزار شيرازى، ترجمه تصوير و تفسيرى آهنگين سوره فاتحه و توحيد] اعجاز علمى رازهاى علمى نهفته در قرآن، اقيانوس بى?کرانى از دانش ?هاى کيهان شناختى، انسان شناختى، تاريخ، نجوم و ... است که دانشمندان شرق و غرب را به تحقيقات زيادى واداشته و آنان را سخت به حيرت افکنده است. «موريس بوکاى» (Maurice Bucaille) در کتاب مقايسه?اى ميان تورات، انجيل، قرآن و علم مى?گويد: «چگونه مى ?توان از تطبيق قرآن با جديدترين فرآورده? هاى علمى بشر، در شگفتى فرو نرفت و آن را اعجاز به حساب نياورد!؟» [موريس، بوکاى، مقايسه?اى ميان تورات، انجيل، قرآن و علم، ترجمه: مهندس ذبيح اللّه دبير] اعجاز در پيشگويى قرآن از حوادثى در آينده خبر داده است. اين خبرها، برخى نسبت به خود قرآن است و بعضى نسبت به حوادث خارجى. دورمان مى ?نويسد: «قسمت ديگر از اعجاز قرآن، مربوط به پيشگويى هايى است که در آن مندرج است و به نحو اعجاب آورى، داراى اطلاعاتى است که مرد درس نخوانده? اى مانند محمد (صلي? الله ?عليه ?و آله‌ و سلم)? هيچ گاه قادر نبود آنها را جمع کند.» [نصراللّه، نيک بين، اسلام از ديدگاه دانشمندان غرب، ص 48] - تحريف ناپذيرى زيبايي قرآن فقط در معاني و معارف قرآن نيست؛ الفاظ قرآن هم زيبا است. همين زيبايي لفظي موجب شد که آن کساني که دلهايشان را قفل زده بودند و بر روي قرآن بسته بودند و حاضر نبودند مفاهيم قرآن را در هنگام نزول بفهمند و ببينند و استفاده کنند و قبول کنند، همان ها هم در مقابل زيبايي معجز‌آساي اين الفاظ درماندند؛ با اين ديگر کاري نمي توانستند بکنند. قرآن مجيد به صراحت اعلام مى? دارد: دست تحريف? گر بشر ـ بر خلاف کتاب ?هاى آسمانى پيشين ـ براى هميشه از ساحت اين کتاب مقدس کوتاه است و حفظ و عنايت الهى، همواره تضمين کننده عصمت آن است: «إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ» [حج15، آيه 9.] «همانا ما ذکر [ قرآن] را فرو فرستاديم و ما همواره آن را نگاهبانيم» اين ادعاى قرآن، اکنون تجربه?اى پانزده قرنه را پشت سر نهاده و نشان داده است که تلاش?هاى دشمنان، در اين زمينه ناکام مانده و حسرت افزودن يا کاستن حتى يک کلمه از قرآن، بر دل آنها مانده است و از اينکه در آينده نيز بتوانند از عهده آن برآيند، به طور کامل مأيوس و نااميد گشته?اند! - تحدّى ناپذيرى قرآن به گونه ?هاى مختلف، انسان? ها را به تحدّى و همانند آورى فرا خوانده و با قاطعيت کامل ادعا کرده است: اگر تمام بشر، دست به دست هم دهند، نمى? توانند مانند آن را بياورند: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الاْءِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً» [اسراء17، آيه 88] قرآن از اين فراتر رفته و مخالفان را به آوردن سوره?اى چون قرآن، دعوت و عجز و ناتوانى هميشگى آنان را در اين باره اعلام کرده است: «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِى رَيْبٍ مِمّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِينَ * فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النّارَ الَّتِى وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکافِرِينَ» [بقره 2، آيه 23 و 24] اين پيشگويى قرآن ، طى پانزده قرن تجربه شده است و همه تلاش?ها در جهت همانند آورى سوره?اى ـ حتى به اندازه سوره «کوثر» که داراى حجمى در حدود سه سطر است ـ ناکام مانده و تکاپوگران اين عرصه را جز رسوايى سودى نبخشيده است. [جهت آگاهى بيشتر در اين زمينه: سيدابوالقاسم، خويى، مرزهاى اعجاز، ترجمه جعفر سبحانى، صص 153ـ166]