چرا از امام باقرعلیه‌السلام که کاشف العلوم بوده اند، هیچ کشف یا اختراعی در دسترس نیست؟

امام باقرعليه‌السلام در عرصه علوم خدا و دين شناسي جايگاه بس بلند داشت، به گونه اي که رسول خدا از وي به عنوان باقرالعلوم ياد نمود امام باقر عليه السلام در ابتدا بايد گفت: اين سوال ناشي از اين است که جايگاه برخي علوم روشن نشده است، يعني برخي تصور مي کنند اگر کسي ابتکار و اختراعي داشته باشد، او تنها صاحب علم مي باشد، و حال اينکه چنين نيست، زيرا برخي از علوم وجود دارند که به مراتب با اهميت تر از علوم مادي مي باشند، از جمله علومي که از اهميت خاص بر خور دار است، علم خدا و دين شناسي است. َ رَسُولُ خدا فرمود : أَفْضَلُ الْعِلْمِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ (1). امام عليه‌السلام نيز با اهميت و مهم ترين علم را معرفت خداوند دانست: َ أَوَّلُ الدِّينِ مَعْرِفَتُهُ وَ کَمَالُ مَعْرِفَتِهِ التَّصْدِيقُ بِهِ وَ کَمَالُ تَصْدِيقِهِ تَوْحِيدُهُ ... (2) امام باقرعليه‌السلام در عرصه علوم خدا و دين شناسي جايگاه بس بلند داشت، به گونه اي که رسول خدا از وي به عنوان باقرالعلوم ياد نمود، چنانچه از جابر بن عبد اللّه منقول است که حضرت رسول صلي‌الله‌عليه‌وآله به من فرمود: اي جابر! اميد است که تو در دنيا بماني تا ملاقات کني فرزندي از من که از اولاد حسين خواهد بود که او را محمّد نامند، يَبْقُرُ عِلْمَ الدِّينِ بَقْرا،(3) يعني او مي‌‏شکافد علم دين را شکافتني، پس هرگاه او را ملاقات کردي سلام مرا به او برسان. به نظر مي رسد کلام رسول خدا درباره امام باقر عليه‌السلام ناظر براين است که وي در عرصه نشر معارف ديني وعلم خدا شناسي شکافنده علم مي باشد، بر اين اساس بود که حضرت طي مدت امامت خود، در همان شرائط نامساعد، به نشر و اشاعه حقايق و معارف الهي پرداخت و مشکلات علمي را تشريح نمود و جنبش علمي دامنه داري به وجود آورد که مقدمات تاسيس يک «دانشگاه بزرگ اسلامي» را که در دوران امامت فرزند گراميش امام صادق عليه‌السلام به اوج عظمت رسيد، پي ريزي کرد. روايات و احاديث متعدد در زمينه مسائل و احکام اسلامي، تفسير، تاريخ اسلام، و انواع علوم، از آن حضرت به يادگار مانده است ، افزون بر آن، رجال و شخصيت هاي بزرگ علمي از محضر آن حضرت استفاده مي‏‌کردند. که هر کدام در گسترش علوم نقش اساسي داشتند، چنانکه «جابر بن يزيد جعفي» و «کيسان سجستاني» (از تابعين) و فقهائي مانند: «ابن مبارک»، «زهري»، «اوزاعي»، «ابوحنيفه»، «مالک»، «شافعي»، «زياد بن منذرنهدي» از آثار علمي او بهره‏‌مند شده سخنان آن حضرت را، بي واسطه و گاه با چند واسطه، نقل نموده‏اند. کتب و مولفات دانشمندان و مورخان اهل تسنن مانند: طبري، بلاذري، سلامي، خطيب بغدادي، ابونعيم اصفهاني، و کتبي مانند: موطا مالک، سنن ابي داود، مسند ابي حنيفه، مسند مروزي، تفسير نقاش، تفسير زمخشري، و دهها نظير اينها، که از مهمترين کتب جهان تسنن است، پر از سخنان پرمغز پيشواي پنجم است و همه جا جمله: «قال محمد بن علي» و يا «قال محمد الباقر» به چشم مي‏خورد. کتب شيعه نيز در زمينه‌‏هاي مختلف سرشار از سخنان و احاديث حضرت باقر عليه‌السلام است. حضرت باقر عليه‌السلام شاگردان برجسته‌‏اي در زمينه‏‌هاي فقه و حديث و تفسير و ديگر علوم اسلامي تربيت کرد که هر کدام وزنه علمي بزرگي به شمار مي‏رفت. شخصيتهاي بزرگي همچون: محمد بن مسلم، زراره‏ ابن اعين، ابو بصير، بريد بن معاويه عجلي، جابربن يزيد، حمران بن اعين، و هشام بن سالم از تربيت يافتگان مکتب آن حضرت هستند.(4) با توجه به مطالب گذشته بايد گفت: گرچه ممکن است ما آثار علمي مانند کتاب و اختراعي - از امام باقر عليه‌السلام نداشته باشيم، اما امام با بيان روايات بسيار زياد و تربيت شاگردان متعدد در عرصه هاي علوم مختلف، فعاليت هاي بسيار مهمي را انجام داد که اين امر با اختراع وابتکار مادي، قابل مقايسه نيست، زيرا اختراع و ابتکار را انسان هايي ديگر مي توانند انجام، ولي آ نچه که انسان‌هايي ديگر از آن عاجزند، هدايت مردم و ارائه معارف بلند ديني است. ضمن اينکه در منابع روايي شيعه براي امامان عليهم‌السلام ده ها کتاب و تأليفات بر شمرده اند. برخي از اين کتاب ها توسط امام پيشين نگاشته شده، سپس به عنوان ميراث امامت به امامان بعدي رسيده است، برخي ميراث از سلسله پيامبران پيشين بوده، برخي با املاي امامان عليهم‌السلام توسط شاگردان نوشته،برخي توسط امامان عليهم‌السلام براي هدايت افرادي خاص و يا درخواست عده اي نگاشته شده است. برخي کتاب هاي منسوب به امام باقر عليه‌السلام وجود دارد: - کتاب التفسير؛ از امام باقر عليه‌السلام - رساله‌امام باقر عليه‌السلام به سعد الخير - کتاب الهدايه؛ از امام باقرعليه‌السلام (5) درباره امام باقر عليه‌السلام به منابع زير مراجعه فرماييد: - امام محمد باقر، کاظم ارفع. - پيشواي پنجم, حضرت امام محمد باقر، گروه نويسندگان. - دورنمايي از زندگي امام باقر، مهدي پيشواي. پي نوشت ها: 1. علامه مجلسي بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ناشر: اسلامي، ج، 75 ص 7 2. عبد الواحد تميمي آمدي، غرر الحکم و درر الکلم، قم ، دفتر تبليغات اسلامي ، ص85‏. 3. شيخ مفيد، الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد، کنگره شيخ مفيد، قم،‏ چاپ اول، ???? ق‏. ج‏?، ص ???. 4. مهديي پيشوايي ،سيره پيشوايان، قم، موسسه امام صادق عليه‌السلام، چاپ يازدهم، 1379 از ص 306 به بعد. 5. سيد محسن امين، اعيان الشيعه، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات ، چاپ پنجم ، 1418ه ،ج 2، ص 502.