به چه دلیل به امام پنجم باقر می گویند؟

سلام وقت شما بخير آوازه علوم و دانش هاي امام باقر چنان اقطار اسلامي را پر کرده بود که لقب «باقر العلوم» (گشاينده دريچه‌‏هاي دانش و شکافنده مشکلات علوم) به خود گرفته بود. به چه دليل به امام پنجم باقر مي گويند؟ امام باقر عليه‌السلام، در طول زندگي خود، به نشر و گسترش حقايق و معارف الهي پرداخت. مشکلات علمي را تشريح نمود. جنبش علمي دامنه داري به وجود آورد که مقدمات تاسيس يک «دانشگاه بزرگ اسلامي» را که در دوران امامت فرزند گراميش «امام صادق» به اوج عظمت رسيد، پي ريزي کرد. امام پنجم در علم، زهد، عظمت و فضيلت سرآمد همه بزرگان بني هاشم بود. مقام بزرگ علمي و اخلاقي او مورد تصديق دوست و دشمن بود. به قدري روايات و احاديث، در زمينه مسائل و احکام اسلامي، تفسير، تاريخ اسلام، و انواع علوم، از حضرت به يادگار مانده است که تا آن روز از هيچ يک از فرزندان امام حسن و امام حسين عليه‌السلام به جا نمانده بود.(1) رجال و شخصيت هاي بزرگ علمي آن روز، نيز عده‌‏اي از ياران پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله که هنوز در حال حيات بودند، از محضر حضرت استفاده مي‌‏کردند. «جابر بن يزيد جعفي» و «کيسان سجستاني» (از تابعين) و فقهائي مانند: «ابن مبارک»، «زهري»، «اوزاعي»، «ابوحنيفه»، «مالک»، «شافعي»، «زياد بن منذرنهدي» از آثار علمي او بهره‏‌مند شده، سخنان حضرت را، بي واسطه و گاه با چند واسطه، نقل نموده‌‏اند. کتب و مولفات دانشمندان و مورخان اهل تسنن مانند: طبري، بلاذري، سلامي، خطيب بغدادي، ابونعيم اصفهاني، و کتبي مانند: موطا مالک، سنن ابي داود، مسند ابي حنيفه، مسند مروزي، تفسير نقاش، تفسير زمخشري، و ده ها نظير اين ها، که از مهم ترين کتب جهان تسنن است، پر از سخنان پرمغز پيشواي پنجم است و همه جا جمله: «قال محمد بن علي» و يا «قال محمد الباقر» به چشم مي‏‌خورد. (2) کتب شيعه نيز در زمينه‏‌هاي مختلف سرشار از سخنان و احاديث حضرت باقر عليه‌السلام است. هر کس کوچک ترين آشنايي با اين کتاب ها داشته باشد، اين معنا را تصديق مي‏‌کند. آوازه علوم و دانش هاي امام باقر چنان اقطار اسلامي را پر کرده بود که لقب «باقر العلوم» (گشاينده دريچه‏‌هاي دانش و شکافنده مشکلات علوم) به خود گرفته بود. «ابن حجر هيتمي» مي‏‌نويسد: محمد باقر به اندازه‏اي گنج هاي پنهان معارف و دانش ها را آشکار ساخته، حقايق احکام و حکمت ها و لطايف دانش ها را بيان نموده که جز بر عناصر بي بصيرت يا بد سيرت پوشيده نيست. از همين جاست که وي را شکافنده و جامع علوم، و برافرازنده پرچم دانش خوانده‏اند. (3) «عبدالله بن عطأ» که يکي از شخصيت هاي برجسته و دانشمندان بزرگ عصر امام بود، مي‏گويد: هرگز دانشمندان اسلام را در هيچ محفل و مجمعي به اندازه محفل محمد بن علي عليه‌السلام از نظر علمي حقير و کوچک نديدم. من «حکم بن عتيبه» را که در علم و فقه مشهور آفاق بود، ديدم که در خدمت محمد باقر مانند کودکي در برابر استاد عاليمقام، زانوي ادب بر زمين زده شيفته و مجذوب کلام و شخصيت او گرديده بود.(4) آثار درخشان علمي پيشواي پنجم و شاگردان برجسته‏‌اي که مکتب بزرگ وي تحويل جامعه اسلامي داد، پيشگويي پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌وآله را عينيت بخشد. راوي اين پيشگويي «جابر بن عبدالله انصاري» شخصيت معروف صدر اسلام است. جابر که يکي از ياران بزرگ پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌وآله و از علاقه‏‌مندان خاص خاندان نبوت است، مي‏گويد: روزي پيامبر به من فرمود: «بعد از من شخصي از خاندان مرا خواهي ديد که اسمش اسم من و قيافه‏اش شبيه قيافه من خواهد بود. او درهاي دانش را به روي مردم خواهد گشود. پيامبر هنگامي که پيشگويي را فرمود که هنوز حضرت باقر عليه‌السلام چشم به جهان نگشوده بود. سال ها از اين جريان گذشت، زمان پيشواي چهارم رسيد. روزي جابر از کوچه‌‏هاي مدينه عبور مي‏کرد، چشمش به حضرت باقر افتاد. وقتي دقت کرد، ديد نشانه هايي که پيامبر فرموده بود، در او هست. پرسيد :اسم تو چيست ؟ گفت: محمد بن علي بن الحسين . جابر بوسه بر پيشاني او زد و گفت: جدت پيامبر به وسيله من به تو سلام رساند! جابر از آن تاريخ، به پاس احترام پيامبر و به نشانه عظمت امام باقر عليه‌السلام هر روز دوبار به ديدار حضرت مي‏رفت، او در مسجد پيامبر ميان انبوه جمعيت مي‏نشست. در پاسخ بعضي از مغرضان که از کار وي خرده‏گيري مي‏کردند، پيشگويي پيامبر اسلام را نقل مي‏کرد. (5) بر اين اساس و با توجه به پيشگوئي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله حضرت ملقب به باقر گشت. پي نوشت ها: 1 .ارشاد مفيد ،ص 261 ، قم ،منشورات مکتبه بصيرتي . 2 . مناقب ال ابي طالب ،ج 4 ، 165 ، ابن شهر آشوب ،قم انتشارات علامه . 3 .الصواعق المحرقه ،ص 201 ،قاهره ،مکتبه القاهره ،1385 ه ق . 4 .تذ کره الخواص ،ص 337 ،سبط بن الجوزي ،نجف ،منشورات المطبعه الحيدريه ،1383 ه ق . 5 . بحار الانوار ،ج 46 ص 226 ،تهران ،مکتبه الاسلاميه ، 1394 ه ق ،چاپ دوم .