يکي از صفات رذيله، ‌لجاجت در برابر حق است که در قرآن و روايات از آن نهي شده است. تعدادي از آيات قرآن، مشرکان را به سبب لجاجت در کفر و شرک خود، مذمت و توبيخ مي‌کند: «و من هر زمان آنها را دعوت کردم که [ايمان بياورند و] تو آنها را بيامرزى، انگشتان خويش را در گوش‌هايشان قرار داده و لباس‌هايشان را بر خود پيچيدند، و در مخالفت اصرار ورزيدند و به شدّت استکبار کردند».[1] «پيوسته آيات خدا را مي‌شنود که بر او تلاوت مي‌شود، امّا از روى تکبّر اصرار بر مخالفت دارد؛ گويى اصلاً آن‌را هيچ نشنيده است؛ چنين کسى را به عذابى دردناک بشارت ده».[2]

با اين‌که معناي دو کلمه «لا» و «ليس» بيان نفي و سلب است، اما تفاوت‌هايي دارند که در ادامه به آنها اشاره مي‌شود. تفاوت لفظي 1. کلمه «لا» اقسامي دارد: لاي عاطفه مانند «جاءَ زيدٌ لا عَمروٌ»، لاي ناهيه مانند «لا تَقصُصْ»، لاي نافيه مانند «لا يَدخُلونَ»، لاي نفي جنس مانند «لا إلهَ الّا أنتَ»، و لاي مشبة به «ليس». اين در حالي است که «ليس» فقط يک حالت دارد. 2. «ليس» فعل ناقص است. اما «لا» در همه اقسامش، حرف است. بنابراين، جمله‌اي که با «ليس» شروع مي‌شود، جمله فعليه است؛ برخلاف جمله‌اي که با «لاي نفي جنس»، يا «لاي مشبة به ليس» شروع مي‌شود که جمله اسميه است. تفاوت در عمل 1.

باسلام خدمت شما پرسشگر محترم شرم و حيا سبب مي شود که انسان از به کار بردن بعضي از الفاظ خودداري کند. اگر چه آن الفاظ به امور طبيعي و بدون اشکال اشاره داشته باشند. مثلا انسان به مکان تخلي، دست شويي مي گويد. حال آنکه دست شويي مکان مجاور، محل تخلي است. و به خاطر پرهيز از ذکر صريح نام محل تخلي، از اين واژه استفاده مي شود. حال جالب است توجه کنيم که همين الفاظ مودبانه که به صورت کنايي استفاده مي شوند، پس از مدتي و به دليل استفاده زياد در معناي کنايي، از حالت کنايي بودن خارج شده، و به نوعي صريح در آن امر مورد اشاره مي شوند. مثل همين واژه تخلي که به کار برديم.

قرآن کتاب تربيت است و تربيت بر ذکر و يادآوري و تکرار است. اما در قرآن تکرار به معنايي که در ذهن ما است، وجود ندارد زيرا در هر موردي که مثلا داستان موسي بيان شده، گوشه اي از آن براي بيان پيامي خاص بيان شده و در جاهاي ديگر از زاويه هاي ديگر براي رساندن پيام هاي ديگر؛ و چون تکرار معهود و متعارف، در قرآن نيست و هر موردي پيام و نکته خاص خود را دارد و در هر بار با تامل خواندن هم ، تلاوت کننده به نکته هاي جديدي دست مي يابد، به همين جهت تلاوت کننده از تلاوت هاي پي در پي خسته نمي شود بلکه قرآن هميشه براي او جديد و داراي پيام هاي جديد است.