از کجا استاد اخلاق پیدا کنیم؟ چرا می گویند باید استاد اخلاق داشت؟ ویژگی های یک استاد اخلاق چیست؟ من قبلا با فردی آشنا شدم که مدعی بود علم لدنی دارد! و واقعا هم آدم خوبی بود. دستور چله داد بعدش حالم خیلی بد شد و مدتی افسردگی و اضطراب را تجربه کردم واقعا باید چه کرد و برای تزکیه از کجا شروع کرد؟
پاسخ:
سلام.پرسشگر محترم
مسلما شاگردی کردن در هر رشته ای استاد لازم دارد و پیمودن هر مسیری راهنما می طلبد و پرواضح است که هر کسی شایستگی استادی و راهنمائی کردن را ندارد رشته اخلاق هم از این اصل مستثنا نیست.کسی که قصد دارد اخلاق را بطور صحیح و بدور از افراط و تفریط رعایت کند نظارت استادی باتجربه بسیار برای او مفید خواهد بود.
استاد راه را نشان می دهد وشیوه پیمودن مسیررا مشخص می کند و تنظیم سرعت سیر و سلوک را بعهده می گیرد.و هرکجا شاگرد اشتباهی بکند می تواند از ارشادات او بهرمند شود.در روایتی امام سجاد علیه السلام می فرماید:«هَلَكَ مَنْ لَیْسَ لَهُ حَكیمٌ یُرْشِدُهُ.»1 كسى كه دانشمند ارشاد كننده اى نداشته باشد گمراه مى شود
برای استاد اخلاق ویژگی های متعددی را برمی شمارند که خلاصه و مهمترین آنها علم، آگاهی و تخصص لازم، تعهد و تقوا و متصف بودن به صفات اخلاقی و رعایت دستورات شریعت است.و نیز می گویند یک استاد خوب شاگرد شناس است وبه روحیات و استعداد و توانائی هرشاگردی توجه دارد و نسخه را به تناسب مزاج معنوی هرشاگردی صادر می کند.استاد اخلاق دعوت به خود نمی کند بلکه دعوت بخدا می کند از مرید بازی پرهیز دارد مدعی کشف و شهود نیست گرچه شاید دارای مقاماتی هم باشد ولی ادعا نمی کند وخودخواهی و منیت را کنار گذاشته است. بسیار باید در این مسیر مراقب بود تا در دام استادنماها گرفتارنیاییم. برای تزکیه نفس بهترین کار ترک حرام ها و انجام واجبات است که دستورهمه ائمه علیهم السلام و سفارش همه اساتید اخلاق است. به آنچه یقین دارید و می دانید ارزش اخلاقی است به دور از افراط و تفریط عمل کنید خداوند کمک می کند آنچه را نمی دانید را کم کم خواهید آموخت حتی اگر استاد اخلاق ندارید غصه نخورید و نگران نباشید دچار استرس و اضطراب نشوید کتابهای اخلاقی فارسی معتبر زیادی در دسترس است می توانید از آنها استفاده کنید مانند کتاب نردبان سعادت نوشته محمدرضا طباطبائی و یا از درسهای عمومی اخلاق اساتید مختلف که درسایت های معتبرموجود است بهره بگیرید.
نتیجه:
وجود استاد اخلاق بسیار مفید و ضروری است هرکسی شایستگی استاد اخلاق بودن را ندارد باید ازاساتید بی‌علم و بی‌‌تقوا پرهیز کرد می توان در نبود استاد اخلاق به دستورات عمومی قرآن و حدیث عمل کرد و از کتابهای معتبر اخلاقی استفاده نمود ونیز ازگفتار و نوشتاردرسهای عمومی اساتید اخلاق بهره‌مند شد.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1-کتاب پرسش ها وپاسخ های دانشجوئی جلد 20 توصیه ها و پاسخ های استاد آیه الله جوادی آملی
2- کتاب رهنمای طریق پرسش‌هایی برای زندگی بهتر از استاد محمد علی جاودان

پی نوشت ها:
1-بحار ج 75 صفحه 128

چگونه صفات بد را از خودم دور کنم؟
سلام.پرسشگرمحترم
اخلاقی زیستن و مراقب اخلاق بودن و صفات بد را از خود دور کردن پسندیده است ولی گرفتار وسواس شدن ناپسند است.
برای ترک صفات بد معمولا از دو روش کلی استفاده می شود
روش اول¬_ تک تک صفات بد اخلاقی را شخص دروجود خود شناسائی می کند و یکی یکی درمان می کند.این راه کمی زمان براست و گاهی شخص اذیت می شود.
روش دوم_ شخص علم و معرفت خود را افزایش می دهد توحید ورضایت خداوند را در وجود خود پررنگ می کند بقیه صفات بد ریزش می کند. وقتی شخصی محور وجودش،کار برای رضا خداوند باشد بسیاری ازرذائل اخلاقی از بین می رود و در وجود شخص باقی نمی ماند.دراین روش فقط علم خود را افزایش دهید و از نشانه ها اطلاع و آگاهی داشته باشید مثلا در روایات و کتابهای اخلاقی صفات شخص منافق-حیله گر-حسود و...بیان شده است،وقتی این صفات را بدانید مبتلی نخواهید شد.
محاسبه خود بصورت روزانه ،هفتگی، ماهانه ویا سالانه بسیار کمک کننده است.
موفق باشید

فرق شیطان با نفس اماره چیست؟
پاسخ اجمالی
هویت حقیقی انسان که از آن تعبیر به نفس می‌آورند، دارای ابعاد و لایه‌های متعددی است که در قرآن مجید به سه مرتبه‌ی(اماره، لوامه و مطمئنه) آن اشاره شده است.
نفس اماره، به این معنا است که تمایلات حیوانی، حاکم بر وجود انسان باشند؛ یعنی حالتی از نفس است که همواره انسان را به بدی‌ها و برآوردن خواسته‌های شهوانی، فرمان می‌دهد.
اما شیطان در لغت و اصطلاح، به هر موجود طغیانگر و سرکش شیطان گفته می‌شود، خواه از جنس انسان باشد یا از جن یا از حیوانات.
منظور از ابلیس، شیطان خاص است که از جن است و در اثر کثرت عبادت در ردیف فرشتگان قرار گرفت، اما پس از تمرد از امر خداوند متعال(در سجده کردن به آدم) از درگاه رحمت الهی رانده شد و قسم یاد کرد که انسان‌ها را از راه وسوسه به گمراهی و ضلالت بکشاند.
نتیجه این‌که، نفس اماره، در واقع یکی از ابزارهای شیطان و راه نفوذ و سلطه بر انسان است و از جنود و سربازان شیطان محسوب می‌شود.
بنابر این، وسوسه از جانب ابلیس به عنوان شیطان بیرونی، و تحریک و خواهش توسط نفس اماره به عنوان شیطان درونی، انسان را به مرحله‌ی سقوط می‌کشاند. به عبارت دیگر، نفس اماره با توجه به زمینه و گرایش حیوانی موجود در انسان، تحت تأثیر وسوسه‌ی شیطان واقع شده و شیطان نیز مرحله به مرحله جلو می‌آید، تا جایی که فرد نیز جزو حزب شیطان محسوب می‌شود.

با کسانی که بی ادبی می کنند چگونه رفتار کنیم؟
سلام.پرسشگر محترم
وقتی کسی از روی نادانی حریم و حرمت ها را نگه نمی دارد و بی ادبی می کند و این کار در او یک صفت شده است و تکرار می شود سکوت و عفو و گذشت غلط است زیرا زمینه را فراهم می کند که ایشان این کار اشتباه را با دیگران نیز انجام دهد.در این مواقع باید ناراحتی را در چهره و سخن نشان داد و در یک موقعیت مناسب با رعایت ادب و احترام توضیح لازم را به او داد و خود شخصی که به او توهین می شده است نیز تا مدتی سنگین و متین و با وقار رفتار کند زیاد صمیمی نشود تا او بیاموزد که حریم و حدود احترام دیگران را رعایت کند.درصورت لزوم مشاوره حضوری بروید. مهارت زیستن با دیگران زمانی بیشتر ضرورت پیدا می کند که چاره ای ازهمزیستی با شخص بی ادب نداریم مثلا او پدر ماست.باید طوری زندگی کرد که در بدی دیگران هضم نشویم و تنها راه مقابله را ترک رابطه ندانست زیرا یا دیگران قابل اصلاح هستند که به تدریج و با نرمی و محبت و منطق می توان کم کم بر آنها اثر گذاشت، و یا تغییر پذیر نیستن که در اینصورت وقتی شما وظیفه اسلامی خود را در جهت ارشاد کاملا انجام داده باشید دیگر جای نگرانی نیست و می توانید به اندازه معمول و متعارف معاشرت داشته باشید.برای خود ارزش قائل باشید حرمت و احترام دیگران را نگه دارید لازم نیست همگان را هدایت کنید.حسن خلق و نیز منطق و نرمی و محبت و رعایت آداب معمول و مرسوم در جمع اقوام و دوستان خود سازننده است.سعی کنید بیشتر با رفتار به خوبی ها دعوت کنید تا با گفتار،اندازه افراد اطراف خود را بدانید تا در همان سطح، توقع داشته باشید و بیشتر توقع نداشته باشید در نتیجه در جمع آنها بودن، قابل تحمل تر می شودو لذت بخش می شود. موفق باشید